Aronia czarnoowocowa (łac. Photinia melanocarpa) to gatunek dość dużego krzewu, należącego do rodziny różowatych. Dzięki wielu cennym właściwościom zdrowotnym, a także atrakcyjnemu smakowi, coraz częściej można spotkać ją w polskich ogrodach. Poniżej przedstawiamy dlaczego warto włączyć aronię do codziennej diety.
Ten wyjątkowy rodzaj jagód pochodzi z Ameryki Północnej i należy do jednej z najsilniejszych grup pod względem zawartości antyoksydantów. Naukowo sklasyfikowane rośliny w rodzaju aronia to około pół tuzina różnych gatunków, które występują w różnych kolorach i wielkościach owoców.
Aronia – Właściwości odżywcze i smakowe
Owoce tej rośliny są bardzo bogate w antocyjany, karoteny, flawonoidy oraz inne przeciwutleniacze organiczne. Oprócz tego znaleźć w nich można liczne witaminy i minerały, które mogą odgrywać istotną rolę w zapewnianiu lepszego zdrowia oraz przyśpieszać procesy leczenia. Skutecznie chronią one również organizm przed wieloma chorobami i dolegliwościami zdrowotnymi.
100 g świeżych owoców aronii zapewnia 45-50 kcal energii. Wśród podstawowych składników odżywczych należy wymienić węglowodany, w ilości ok. 9-10 g, w tym ok. 4 g cukrów prostych oraz 5-6 g błonnika. Pozostałe składniki to białko i woda. Największą wartość odżywczą aronii zapewnia obecność antocyjanów, witamin: C, B2, B6, PP, prowitaminy A, a także flawonoidów i minerałów, głównie manganu, potasu, magnezu, cynku oraz wapnia.
Również ze względu na swój niepowtarzalny smak, aronia jest często dodawana różnego typu słodyczy, deserów, ciast, napojów smakowych, jogurtów, soków, lodów, syropów, a nawet wina czy piwa. Bardzo często można również spotkać herbatę smakową z jej udziałem.
Korzyści zdrowotne wynikające ze spożywania aronii
Do najbardziej imponujących korzyści zdrowotnych, wynikających ze spożywania aronii to przede wszystkim zdolność do poprawy procesów trawiennych, ochrona organizmu przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, pomoc w odchudzaniu, zmniejszanie stanów zapalnych, wzmocnienie układu odpornościowego, zapobieganie rozwojowi cukrzycy, poprawa zdrowia oczu, spowolnienie efektów starzenia, zabezpieczenie przed nowotworami, regulowanie ciśnienia krwi i stymulacja procesów regeneracji organizmu. Niewątpliwie warto przyjrzeć się jej właściwościom nieco bliżej.
Naturalne i silne działanie antyoksydacyjne
Najważniejsze właściwości zdrowotne aronii niewątpliwie związane są z bogatą obecnością zawartych w niej przeciwutleniaczy. Dzięki zawartości kwercetyny, epikatechiny, kwasu kawowego i malwidyny, a także luteiny i karotenu, aronia zapewnia ogromną ilość ochronnych antyoksydantów, które mogą znacznie poprawić ogólny stan zdrowia, głównie poprzez eliminację wolnych rodników z krwioobiegu, skóry, oczu, oraz innych narządów i tkanek.
Wspaniały sposób na odchudzanie
Aronia jest owocem niskokalorycznym i niskotłuszczowym, zawierającym potrzebne w diecie duże ilości błonnika oraz całe bogactwo różnorodnych składników odżywczych. Jeśli starasz się pozostać zdrowym i chcesz osiągnąć utrzymujące się poczucie sytości, aronia może być doskonałą pomocą podczas diety odchudzającej.
Pomoc w trawieniu
Jak wspomniano powyżej, owoce aronii są bogate w błonnik. Oznacza to, że doskonale ułatwiają trawienie, zapewniając lepszą pracę jelit. Błonnik może pomóc wyeliminować zaparcia, biegunkę, skurcze, wzdęcia, a także ogólny dyskomfort w żołądku. Zawarte w aronii związki organiczne również chronią jelita przed niebezpiecznymi toksynami. Dzięki naturalnej aktywności immunologicznej skutecznie wzmacniają i zapobiegają niszczącemu działaniu wolnych rodników.
Wspomaganie profilaktyki antynowotworowej
Niektóre badania kojarzą owoce aronii z obniżeniem ryzyka zachorowania na nowotwór jelita grubego, przede wszystkim dzięki bogatej zawartości antocyjanów. Biorąc pod uwagę fakt, że jest to jedna z najbardziej powszechnych form tej groźnej choroby, niewątpliwe warto wzbogacić swoją dietę o tego typu jagody.
Pomoc w niwelowaniu zaburzeń poznawczych
Jeden z najbardziej szkodliwych procesów niszczących, powodowanych przez obecność wolnych rodników, skutkuje negatywnym wpływem na mózg i obniżenie funkcji poznawczych. Zawarte w aronii antocyjany są bezpośrednio łączone ze zwiększeniem aktywności neuronowej oraz zmniejszeniem oksydacyjnego stresu komórek mózgu, przez co zmniejsza się ryzyko rozwoju choroby Alzheimera, otępienia, zaburzeń funkcji poznawczych oraz innych chorób tego typu, często związanych z zaawansowanym wiekiem.
Wzmacnianie układu odpornościowego organizmu
Podczas gdy zawarte w aronii przeciwutleniacze zwracają największe zainteresowanie większości dietetyków, warto również zauważyć, że posiada ona również znaczącą ilość witaminy C. Pozwala ona z kolei odpowiednio stymulować aktywność białych krwinek, a także jest istotnym składnikiem w procesie wytwarzania kolagenu. Kolagen to rodzaj białka, bardzo istotnego dla wzrostu i naprawy nowych tkanek, narządów i komórek krwi. Dzięki prawidłowej diecie białe krwinki mogą lepiej działać w zakresie swoich podstawowych funkcji immunologicznych w organizmie. Sok z aronii często poleca się stosować jako dodatek do naparów ziołowych i herbat, np. z czystka, lipy czy pokrzywy.
Wspaniałe efekty antybakteryjne
Niektóre badania wykazały, że aronia może mieć bezpośredni wpływ na lepszą ochronę przed zakażeniami bakteryjnymi w jelitach i drogach oddechowych, co czyni ją popularnym środkiem zapobiegawczym, szczególnie ważnym w trakcie sezonu grypowego. Przez wielu polecana jest jako zdrowa przekąska lecznicza w sytuacji początkowego stadium przeziębienia. Warto w takiej sytuacji skorzystać z przetworów z zawartością tego owocu, takich jak soki i konfitury.
Poprawa ciśnienia krwi i stanu zdrowia serca
Zawartość potasu w aronii jest na tyle wysoka, aby wywierać znaczący wpływ na zdrowie serca. Pierwiastek ten posiada właściwości rozszerzające naczynia krwionośne, co może odciążyć pracę całego układu sercowo-naczyniowego. Poprzez rozluźnienie naczyń krwionośnych i tętnic, zwiększa się przepływ krwi, spada ciśnienie krwi i możliwe jest obniżenie ryzyka ataku serca lub udaru mózgu. Również zawarty w aronii błonnik pokarmowy oraz bogactwo przeciwutleniaczy zwiększają pozytywny wpływ na pracę serca, głównie poprzez obniżanie poziomu złego cholesterolu i oczyszczania z wolnych rodników.
Naturalne zapobieganie cukrzycy
Aronia jest również często przedstawiana w kontekście zwiększania reakcji organizmu na insulinę, co pomaga utrzymać odpowiedni poziom glukozy we krwi i zapobiega kolce. Te wyjątkowe jagody mogą również pomóc w zapobieganiu cukrzycy, a także w radzeniu sobie podczas jej przebiegu.
Wzmocnienie zdrowia oczu
Obecne w aronii karoteny pozwalają wpływać na zmniejszenie stresu oksydacyjnego w narządzie wzroku, a tym samym zapobiegać wystąpieniu zwyrodnienia plamki żółtej oraz spowolnić lub zapobiec rozwojowi zaćmy.
Ochrona skóry i zapobieganie jej starzeniu
Aronia posiada wiele składników, które mogą pozytywnie wpływać na zdrowie i wygląd skóry. Związany z wiekiem oraz warunkami zewnętrznymi stres oksydacyjny powoduje szybsze powstawanie zmarszczek, starczych plam i zwiększa widoczność przebarwień oraz blizn. Zawarte w aronii przeciwutleniacze pomagają zapobiegać tym objawom i dłużej zachować atrakcyjny wygląd cery. Wykazują przy tym cenne właściwości ściągające i poprawiające jej koloryt oraz jędrność.
O czym warto pamiętać
Źródła badawcze generalnie nie zwracają uwagi na możliwe reakcje alergiczne po spożyciu jagód aronii. Posiadają one również bardzo ograniczoną listę działań niepożądanych. Warto jednak pamiętać, że każdy organizm może reagować inaczej, dlatego zawsze warto obserwować wszelkie zmiany i reakcje po zmianie diety.
Owoce aronii zawierają kwas szczawiowy, stanowiący naturalnie występującą w niektórych roślinach substancję. Ubocznym skutkiem jego obecności jest utrudniona absorpcja minerałów, takich jak magnez cz wapń. Kwas szczawiowy może także krystalizować się w drogach moczowych, co u niektórych osób będzie prowadzić do powstawania kamieni. Z tego powodu zaleca się przy spożywaniu aronii pić większe ilość wody i dbać o utrzymanie normalnego wydalania moczu.
Spożywanie aronii często poleca się osobom z nadmiernym ciśnieniem krwi, cukrzycą, a także cierpiącym na różnego typu stany zapalne. Świetnie uzupełnia dietę seniorów oraz osób pracujących w trudnych warunkach zewnętrznych. Niektóre badania wskazują, że może być przydatna w trakcie leczenia nowotworów trzustki, a także przy zatruciach kadmem, ołowiem oraz w trakcie leczenia choroby popromiennej.
Przetwory z aronii
Aronia to bardzo wdzięczne i łatwe do wykorzystania owoce, które znaleźć można w niezliczonych przepisach kulinarnych. Doskonale sprawdzają się do przygotowywania soków, kompotów, nalewek czy konfitur. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze propozycje.
Sok z aronii
Najlepszym i najszybszym rozwiązaniem uzyskania soku z owoców aronii jest użycie sokownika. Uzyskany w wyniku działania pary wodnej płyn ma prawie czarną barwę. Owoce należy dosłodzić, gdyż w naturalnej postaci będzie dla większości osób zbyt cierpki. Można do aronii dodać również innych owoców, wzbogacając ich smak i uzupełniając właściwości odżywcze. Zwykle nie poleca się zasypywania owoców cukrem i odstawiania w słoju, gdyż uzyskane efekty nie są zadowalające.
Owoce konserwowane na gorąco
Jagody aronii po umyciu wsypuje się do cedzaka, a następnie zanurza na 2 minuty we wrzącej wodzie. W następnej kolejności zasypuje się je cukrem, mniej więcej w proporcji 0,5 kg na 1 kg owoców. Całość podgrzewa się do temperatury 90 °C, ciągle mieszając, a następnie przekłada do suchych słoików i szczelnie zamyka. Po wystygnięciu należy sprawdzić czy wszystkie słoiki dobrze zaciągnęły.
Konfitury z aronii
Owoców aronii nie należy nigdy smażyć niezbyt długo, gdyż stracą najcenniejsze właściwości zdrowotne. Często poleca się dodanie soku z cytryny, a także owoców czarnej porzeczki lub kwaśnych odmian jabłek.
Przecier z owoców aronii
Owoce aronii przeciera się z cukrem, mniej więcej w proporcji 1:1. Dla modyfikacji smaku można dodać jabłka. Całość należy podgrzać do temperatury 60-70 °C, stale mieszając. Po uzyskaniu odpowiedniej konsystencji przecier można umieścić w czystych słoikach.
Aronia w soku własnym
Umyte owoce aronii umieszcza się w słoikach, zalewa gorącym sokiem i pasteryzuje.
Mrożone owoce aronii
Świeża aronia jest naturalnie cierpka, dlatego nie jada się jej na surowo. Dzięki procesowi przemrożenia przez 48 godzin można znacznie poprawić ich smak.
Nalewka z aronii
Wytwarzane z tych owoców napoje alkoholowe mogą przynieść zdrowiu większe korzyści, niż niektóre przetwory. Dzięki temu że nie stosuje się przy ich wytwarzaniu obróbki termicznej zachować można większą ilość cennych składników odżywczych. Zasypane cukrem i zalane alkoholem owoce powinny stać co najmniej miesiąc. Naczynie z nalewką co kilka dni należy delikatnie przemieszać. Po tym okresie całość odcedzamy i przelewamy do butelek, a następnie odstawiamy na co najmniej pół roku.
Źródła
Efekt działania farmakologicznego soku i preparatów aroniowych oraz wytłoków z owoców jest złożony i wynika z bogatego składu chemicznego, a w szczególności z zawartości antocyjanin, polifenoli, witamin i mikroelementów.
Na szczególną uwagę zasługuje silne działanie przeciwutleniające. W wielu badaniach doświadczalnych stwierdzono, że antocyjaniny i inne związki obecne w soku aronii zapobiegają tworzeniu się w nadmiarze wolnych rodników, w tym hydroksylowych, ponadtlenkowych, azotynowych, chlorowych i innych.
Działanie antyoksydacyjne soku, jak i preparatów uzyskanych z aronii czarnoowocowej polega na zapobieganiu tworzeniu się wspomnianych rodników poprzez redukcję jonów wodorowych oraz na chelatowaniu metali, a także na wyłapywaniu już powstałych w nadmiarze wolnych rodników i tworzeniu mniej aktywnych związków ulegających dysmutacji i katalizowaniu procesów przejścia tych rodników w produkty obojętne.
Antocyjaniny odpowiedzialne za rubinową barwę soku z aronii razem z polifenolami i zespołem witamin, podobnie jak antocyjaniny z owoców borówki czernicy i winogron, wywierają także korzystne działanie na układ krążenia poprzez uszczelnienie naczyń krwionośnych. Zapewniają naczyniom włosowatym elastyczność i prawidłową przepuszczalność, zmniejszają lepkość krwi. Te cechy soku i preparatów aronii odgrywają istotną rolę w leczeniu angiopatii cukrzycowej, przeciwdziałając uszkodzeniom naczyń w tym schorzeniu. Obserwowano także korzystne oddziaływanie antocyjanin i innych składników soku i preparatów z aronii na objawy wywołane niedotlenieniem mięśnia sercowego poprzez mechanizmy hamowania wytwarzania bądź wymiatania nadmiernie wytwarzanych rodników.
Antocyjaniny aronii wpływają także korzystnie na naczynia włosowate gałek ocznych i przyspieszają regenerację purpury wzrokowej.
Obserwowano też korzystny efekt działania soku bądź preparatów z aronii na powstawanie i nasilenie się objawów niepożądanych wywołanych lekami przeciwnowotworowymi z grupy leków alkilujących. Podobne efekty obserwowano także w zatruciach innymi związkami o właściwościach alkilujących. W obu przypadkach u podstaw korzystnego działania antocyjanin i innych składników w soku bądź preparatów leży silne działanie antyoksydacyjne.