Olej palmowy – Właściwości i zastosowania

0
3419
olej palmowy
Olej palmowy to jeden z najbardziej wykorzystywanych i tanich rodzajów tłuszczu

Śmiało można uznać, że na przestrzeni ostatnich lat olej palmowy prawdziwie zrewolucjonizował przemysł spożywczy. Znaleźć go obecnie można w wielu produktach spożywczych, nawet dla tych najmłodszych dzieci. Cechuje się przede wszystkim niską ceną i łatwą dostępnością, a także cennymi właściwościami fizyko-chemicznymi. Z każdym rokiem na całym świecie wzrasta zużycie oleju palmowego, chociaż budzi on wiele istotnych kontrowersji. Przyjrzyjmy się zatem jego właściwościom, wpływowi na zdrowie oraz dylematom związanym z jego produkcją.

Olej palmowy stanowi temat wielu dyskusji na całym świecie, zarówno w świecie medycyny, jak również ekologii. Z jednej strony odnotowano kilka korzyści zdrowotnych, wynikających z jego spożywania, z drugiej strony może stanowić zagrożenie dla zdrowia serca. Istnieją również obawy o środowisko związane ze stałym wzrostem jego produkcji. W tym artykule szczegółowo omówimy olej palmowy i jego wpływ na zdrowie, środowisko i zrównoważony rozwój.

Czym jest jest olej palmowy?

Olej palmowy pochodzi z mięsistych owoców palm olejowych. Nierafinowany olej palmowy jest czasami określany jako czerwony, ze względu na swoją charakterystyczną, ciemniejszą barwę. Głównym źródłem surowcowym do jego produkcji jest drzewo Elaeis guineensis, które pochodzi z zachodniej i południowo-zachodniej Afryki. Jego zastosowanie w tym regionie świata sięga ponad 5000 lat.

Podobna palma olejowa, znana jako Elais oleifera, występuje w Ameryce Południowej, ale rzadko jest uprawiana komercyjnie. Jednak hybryda tych dwóch roślin jest coraz częściej  stosowana w produkcji oleju palmowego. W ostatnich latach uprawa palmy olejowej rozszerzyła się przede wszystkim na Azję Południowo-Wschodnią, w tym Malezję i Indonezję. Te dwa kraje obecnie wytwarzają ponad 80% światowej podaży oleju palmowego.

Podobnie jak olej kokosowy, olej palmowy jest półstały w temperaturze pokojowej. Jednak jego temperatura topnienia wynosi 35°C, czyli znacznie więcej niż 24°C dla oleju kokosowego. Wynika to z różnych składów kwasów tłuszczowych tych dwóch rodzajach popularnych tłuszczów roślinnych.

Olej palmowy jest jednym z najtańszych i najpopularniejszych olejów na świecie, stanowiącym jedną trzecią światowej produkcji oleju roślinnego. Nie należy go jednak mylić z olejem z ziaren palmowych. Podczas gdy oba pochodzą z tej samej rośliny, olej z ziaren palmowych ekstrahuje się z nasion owoców i zapewnia prawdopodobnie znacznie więcej korzyści zdrowotnych.

Konkluzja

Olej palmowy wytwarzany jest z palm pochodzących z Afryki, gdzie jest spożywany od tysięcy lat. Jest półstały w temperaturze pokojowej i różni się od oleju z ziaren palmowych zawartością składników odżywczych.

Jak używany jest olej palmowy?

Olej palmowy jest używany do gotowania, jak również dodawany jest do wielu gotowych do spożycia potraw ze sklepu. Jego smak jest uważany za lekko pikantny i ziemisty, a niektórzy opisują go jako podobny do marchewki lub dyni. Olej ten jest podstawą kuchni zachodnioafrykańskiej i tropikalnej, a szczególnie dobrze nadaje się na curry i innych pikantnych potraw. Jest przede wszystkim często używany do smażenia lub duszenia, ponieważ ma wysoką temperaturę spalania, wynoszącą 232°C, dlatego pozostaje stabilny przy wysokiej temperaturze.

Olej palmowy jest czasem dodawany do masła orzechowego i innych tego rodzaju produktów jako stabilizator, aby zapobiec oddzielaniu się tłuszczu i osadzaniu na górze słoika. Oprócz masła orzechowego, olej palmowy można znaleźć w kilku innych produktach spożywczych, w tym:

  • płatkach śniadaniowych,
  • wypiekach takich jak chleb, ciasteczka i babeczki,
  • batonach proteinowych,
  • czekoladzie,
  • śmietance do kawy,
  • margarynie.

W latach 80-tych w wielu produktach olej palmowy został zastąpiony tłuszczami trans z powodu obaw, że spożycie tropikalnych olejów może zagrozić zdrowiu serca. Jednak po przeprowadzeniu badań, które ujawniło zagrożenie dla zdrowia ze strony tłuszczów trans, producenci żywności wznowili stosowanie oleju palmowego. Olej ten znajduje się również w wielu produktach nieżywnościowych, takich jak pasta do zębów, mydło i rozmaite inne kosmetyki. Ponadto, wykorzystuje się go do produkcji paliwa biodiesel, które służy jako alternatywne i ekologiczne źródło energii.

Konkluzja

Olej palmowy jest używany do gotowania, zwłaszcza w kuchni Afryki Zachodniej. Występuje również w wielu produktach żywnościowych, produktach i paliwach. Jego potencjalnie negatywny wpływ na zdrowie budzi wiele kontrowersji.

Olej palmowy – Skład odżywczy

Oto zawartość odżywcza jednej łyżki (14 gramów) oleju palmowego:

  • kalorie – 114,
  • tłuszcz ogółem – 14 gramów,
  • tłuszcz nasycony – 7g,
  • tłuszcz jednonienasycony – 5g,
  • tłuszcze wielonienasycone – 1,5g,
  • witamina E – 11% wartości RDI.

Wszystkie kalorie oleju palmowego pochodzą z tłuszczu. Stosunek kwasów tłuszczowych to 50% nasyconych kwasów tłuszczowych, 40% jednonienasyconych kwasów tłuszczowych i 10% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Głównym rodzajem znajdującego się w oleju palmowym nasyconego tłuszczu jest kwas palmitynowy, który stanowi 44% jego kalorii. Zawiera również duże ilości kwasu oleinowego i mniejsze ilości kwasu linolowego i kwasu stearynowego.

Czerwono pomarańczowy pigment oleju palmowego pochodzi od przeciwutleniaczy, znanych jako karotenoidy, w tym beta-karotenu, który organizm może przekształcić w witaminę A. We frakcjonowanym oleju palmowym część składników stałych jest usuwana w procesie krystalizacji i filtrowania. Uzyskany w ten sposób produkt końcowy zawiera większe poziomy tłuszczów nasyconych i ma wyższą temperaturę dymienia.

Konkluzja

Olej palmowy zawiera 100% kwasów tłuszczowych, z czego połowa jest nasycona. Zawiera również witaminę E, a czerwony olej zawiera przeciwutleniacze zwane karotenoidami, które organizm może przekształcić w witaminę A.

Potencjalne właściwości zdrowotne oleju palmowego

Stosowanie oleju palmowego zostało powiązane z kilkoma potencjalnymi korzyściami zdrowotnymi, w tym ochroną funkcji mózgu, zmniejszeniem czynników ryzyka chorób serca i poprawą poziomu witaminy A.

  1. Zdrowie mózgu

Olej palmowy jest doskonałym źródłem tokotrienoli, form witaminy E o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, które mogą wspierać zdrowie mózgu. Badania na zwierzętach i ludziach sugerują, że tokotrienole w oleju palmowym mogą pomóc chronić delikatne wielonienasycone tłuszcze w mózgu, spowolnić rozwój demencji, zmniejszać ryzyko udaru i zapobiegać wzrostowi uszkodzeń mózgu.

W dwuletnim badaniu grupy 121 osób ze zmianami w mózgu, która dwa razy dziennie przyjmowała tokotrienole pochodzące z oleju palmowego, pozostała stabilna, podczas gdy grupa, która otrzymała placebo, doświadczyła wzrostu uszkodzeń.

  1. Zdrowe serce

Olej palmowy został uznany za potencjalnie zapewniający ochronę przed chorobami serca. Chociaż niektóre wyniki badań są sprzeczne, olej ten wydaje się ogólnie mieć korzystny wpływ na czynniki ryzyka chorób serca, w tym obniżenie “złego” cholesterolu LDL i zwiększenie “dobrego” cholesterolu HDL.

Duża analiza 51 badań wykazała, że ​​poziom cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL był niższy u osób, które stosowały dietę bogatą w olej palmowy niż u osób spożywających diety bogate w tłuszcze trans lub kwas mirystynowy i laurynowy. Ostatnie trzy miesięczne badanie dotyczyło obniżenia poziomu cholesterolu przez olej palmowy wytworzony z hybrydy drzew Elaeis guineensis i Elaeis oleifera. W badaniu tym ludzie spożywali codziennie 25 ml oliwy z oliwek lub hybrydowego oleju palmowego. Opierając się na 15%-owym spadku cholesterolu LDL w obu grupach, naukowcy sugerowali, że ten rodzaj oleju palmowego można nazwać “tropikalnym ekwiwalentem oliwy z oliwek”.

Niemniej jednak ważne jest brać pod uwagę, że sam wzrost lub spadek poziomu cholesterolu LDL nie jest w stanie przewidzieć ryzyka choroby serca. W grę wchodzi bowiem wiele innych czynników. Kontrolowane badanie z 1995 r. na 50 osobach sugerowało, że olej palmowy może pomóc spowolnić postęp rozpoznanej choroby serca. W tym 18-miesięcznym badaniu 7 pacjentów z 25 osób leczonych olejem wykazało poprawę, a 16 pozostało stabilnych. Natomiast 10 z 25 osób w grupie placebo miało progresję choroby, a żadna nie wykazała poprawy.

  1. Poprawiony poziom witaminy A

Olej palmowy może pomóc w poprawie bilansu witaminy A u osób z niedoborem lub zagrożonych niedoborem. Badania na kobietach w ciąży w krajach rozwijających się wykazały, że spożywanie czerwonego oleju palmowego zwiększa poziom witaminy A we krwi, także u niemowląt karmionych piersią.

Jedno z badań wykazało, że osoby z mukowiscydozą, które mają trudności z wchłanianiem rozpuszczalnych w tłuszczach witamin, doświadczyły wzrostu poziomu witaminy A we krwi po regularnym stosowaniu od 2-3 łyżek czerwonego oleju palmowego codziennie przez osiem tygodni. Wykazano również, że czerwony olej palmowy pomaga zwiększyć poziom witaminy A u dorosłych i małych dzieci.

Badania z Indii donoszą, że dzieci w wieku przedszkolnym, które przyjmowały 5 ml tego rodzaju oleju dziennie, miały większy wzrost poziomu witaminy A niż dzieci, które otrzymywały suplementy witaminy A.

Konkluzja

Olej palmowy może pomóc w ochronie funkcji mózgu, zmniejszać czynniki ryzyka rozwoju niektórych chorób serca i zwiększyć poziom witaminy A u niektórych osób.

Olej palmowy – Potencjalne zagrożenia dla zdrowia

Chociaż większość badań wykazała, że ​​olej palmowy ma działanie ochronne na zdrowie serca, inne zgłosiły sprzeczne wyniki. Wynikać to może jednak, że część z opracowań było zlecanych przez koncerny spożywcze, które chętnie wykorzystują go w wielu produktach, ze względu na jego niską cenę i łatwą dostępność.

Jedno z badań przeprowadzono u kobiet z wysokim poziomem cholesterolu. Wykazano ono, że poziom małego, gęstego LDL (sdLDL) – rodzaju cholesterolu związanego z chorobą serca – wzrastał wraz ze spożyciem oleju palmowego, ale zmniejszał się przy stosowaniu innych olejów roślinnych. Jednak połączenie oleju palmowego i oleju z otrębów ryżowych pozwalało obniżyć poziomy sdLDL.

Inne badanie wykazało, że sdLDL nie zmieniło się w grupie spożywającej olej palmowy, podczas gdy poziom dużych cząstek LDL wzrósł. W kolejnych badaniach stwierdzono podwyższony poziom cholesterolu LDL w odpowiedzi na regularne spożywanie oleju palmowego, jednak nie mierzono w nich wielkości cząstek LDL. Ważne jest jednak by pamiętać, że są to tylko potencjalne czynniki ryzyka, a nie dowody, że olej palmowy może rzeczywiście powodować choroby serca.

Jedno z badań na zwierzętach sugeruje, że spożywanie oleju, który był wielokrotnie ponownie podgrzewany, może powodować odkładanie się złogów w tętnicach z powodu zmniejszenia aktywności zawartego w nim przeciwutleniacza. Kiedy szczury zjadały żywność zawierającą 10 razy podgrzewany olej palmowy, w ciągu sześciu miesięcy rozwinęły się u nich duże blaszki tętnicze i inne oznaki choroby serca, podczas gdy szczury karmione świeżym olejem palmowym nie wykazywały tych zmian.

Konkluzja

Olej palmowy może zwiększać niektóre czynniki ryzyka chorób serca u niektórych osób. Wielokrotne jego podgrzewanie może zmniejszyć jego zdolność przeciwutleniającą i przyczynić się do rozwoju dolegliwości układu sercowo-naczyniowego.

Kontrowersje dotyczące oleju palmowego

Istnieje kilka kwestii etycznych dotyczących wpływu produkcji oleju palmowego na środowisko, dziką przyrodę i lokalne społeczności. W ostatnich dziesięcioleciach rosnący popyt na ten produkt doprowadził do bezprecedensowej ekspansji jego produkcji w takich krajach jak Malezja, Indonezja i Tajlandia. Kraje te mają wilgotny, tropikalny klimat, który idealnie nadaje się do uprawy palm olejowych.

Jednakże, aby pomieścić plantacje palmy olejowej, lasy tropikalne i torfowiska są niszczone na niespotykaną wcześniej skalę. Niedawna analiza wykazała, że ​​45% gruntów w Azji Południowo-Wschodniej wykorzystywanych obecnie do produkcji oleju palmowego jeszcze w 1990 r. stanowiły dziewicze lasy. Obecnie ponad połowa wszystkich plantacji znajduje się w Indonezji i Malezji.

Przypuszcza się, że wylesianie wywiera druzgocący wpływ również na globalne ocieplenie, ponieważ lasy odgrywają kluczową rolę w zmniejszaniu emisji gazów cieplarnianych, poprzez absorpcję węgla z atmosfery. Ponadto, niszczenie rodzimych krajobrazów powoduje zmiany w ekosystemie zagrażające zdrowiu i różnorodności dzikiej przyrody. Szczególnie dotyczy to wpływu na gatunki zagrożone, takie jak orangutany borneańskie, które giną w wyniku utraty siedlisk.

Pojawiły się również doniesienia o łamaniu praw człowieka przez korporacje produkujące oleje palmowe, takie jak oczyszczanie pól uprawnych i lasów bez pozwolenia, płacenie niskich wynagrodzeń, tworzenie niebezpiecznych warunków pracy i znaczne obniżanie jakości życia tubylców.

Na szczęście niektórzy eksperci twierdzą, że istnieją także także bardziej etyczne i bardziej zrównoważone rozwiązania. Na przykład w analizie z 2015 r. stwierdzono, że ograniczenie rozwoju nowych plantacji oleju palmowego do obszarów niezalesionych i sadzenie tylko na obszarach o niskiej zawartości węgla może zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych nawet o 60%.

RSPO jest organizacją zaangażowaną w kontrolę produkcji oleju palmowego, by była ona przyjazna dla środowiska, wrażliwa na kulturę i jak najbardziej zrównoważona. Przyznają certyfikację RSPO tylko producentom, którzy przestrzegają ich standardów, przestrzegając pewnych wytycznych, m.in.:

  • nieusuwanie lasów lub obszarów pomieszkiwaniach przez zagrożone gatunki, wrażliwe ekosystemy lub obszary krytyczne dla zaspokojenia podstawowych lub tradycyjnych potrzeb lokalnych społeczności,
  • znacznie zmniejszone zużycie pestycydów,
  • uczciwe traktowanie pracowników, zgodnie z lokalnymi i międzynarodowymi standardami praw pracowniczych,
  • informowanie i konsultowanie się z lokalnymi społecznościami przed wdrażaniem planu nowych plantacji palmy olejowej na ich ziemi.

Podsumowanie

Zastąpienie lasów tropikalnych i torfowisk drzewami palmowymi niszczy środowisko, dziką przyrodę i jakość życia ludzi.

Olej palmowy jest jednym z najczęściej używanych i najtańszych tłuszczów roślinnych na świecie. Jednak skutki jego produkcji dla środowiska, zdrowia dzikich zwierząt i życia rdzennych mieszkańców są głęboko niepokojące.

Jeśli chcesz używać oleju palmowego, kupuj etyczne, certyfikowane przez RSPO marki. Dodatkowo, ponieważ możesz uzyskać podobne korzyści zdrowotne z innych olejów i żywności, najlepiej jest używać innych źródeł tłuszczu do zaspokajania większości codziennych potrzeb.

Poprzedni artykułOlejek z dzikiej róży – Właściwości i zastosowanie
Następny artykułOlej z pestek (nasion) malin – Właściwości i zastosowania
Jestem dietetyczką i na co dzień pomagam ludziom w układaniu zrównoważonego menu oraz kształtowaniu zdrowych nawyków żywienia. Swoją wiedzą i doświadczeniem chętnie dzielę się nie tylko w kontakcie bezpośrednim, ale także na łamach portali branżowych. W szczególności interesują mnie zagadnienia zapobiegania problemom zdrowotnym dzięki odpowiedniemu stosowaniu diety i zachowywaniu zdrowego stylu życia. Staram się również stale rozwijać własne kompetencje, uczestnicząc w rozmaitych szkoleniach oraz czytając najnowsze doniesienia naukowe. Piszę także regularnie o najzdrowszych produktach spożywczych i sposobach ich wykorzystania. Ponadto często dzielę się swoimi ulubionymi przepisami kulinarnymi. Mam głęboką nadzieję, że moja codzienna praca przyczyni się lepszego zrozumienia znaczenia żywienia oraz osiągania codziennych korzyści zdrowotnych oraz lepszego samopoczucia.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wstaw swój comentarz!
Wpisz tutaj swoje imię

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.