Melisa lekarska – Właściwości i zastosowania

10
5632
melisa
Melisa zapewnia wiele cennych korzyści zdrowotnych, nie tylko w zakresie ukojenia nerwów

Bardzo często najlepszymi środkami ochronnymi dla zdrowia są naturalne produkty dostępne w naszej okolicy. Z pewnością dotyczy to także ziela melisy, która bardzo szybko rośnie i jest powszechnie dostępna. Melisa została dotychczas przebadana w aspekcie wielu właściwości, od jej wpływu na bezsenność do zapobiegania nowotworom. Przyjrzyjmy się bliżej tej jednocześnie zwykłej i niezwykłej roślinie.

Już od średniowiecza lekarze przepisywali herbatę z melisy i wytwarzane z niej olejki eteryczne jako naturalne leki na bezsenność, zmniejszenie lęków, a także leczenie ran oraz zapewnianie długowieczności. Z tego względu została współcześnie gruntownie przebadana w bardzo szerokim kontekście, co w większości przypadków potwierdziło jej zbawienny wpływ na ludzkie zdrowie.

Melisa lekarska

liście melisyMelisa lekarska należy do rodziny mięty, a jej oficjalna nazwa to Melissa officinalis. Ta wyjątkowa roślina zielna pochodzi z południowej części Europy, Bliskiego Wschodu oraz centralnej Azji. Obecnie jednak regularnie uprawiana jest także w Ameryce oraz wielu innych częściach świata.

Mimo, iż jest to dość powszechnie spotykane zioło, wciąż wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy z jej właściwości i możliwych sposobów wykorzystania. Do najczęstszych pytań należą: Na co jest melisa? Jakie ma właściwości? Jakie są skutki uboczne i przeciwwskazania do jej stosowania? Jak przygotować herbatę z melisy? Dlatego na te i wiele innych pytań staramy się dokładnie odpowiedzieć w niniejszym artykule.

Melisa – Charakterystyka i opis

Najbardziej użyteczną częścią rośliny są jej liście. Liście melisy mogą być one wykorzystywane do przygotowania herbaty ziołowej, poprawy smaku potrawy, a także jako surowiec do wytwarzania olejków eterycznych, często spotykanych w aromaterapii. W przemyśle kosmetycznym wykorzystuje się je także do produkcji perfum oraz naturalnych preparatów do odstraszania owadów. Niektórzy nawet wykorzystują je do produkcji domowej pasty do zębów.

W tradycyjnej medycynie stosowane były różne odmiany melisy, zwłaszcza w krajach europejskich. Melisa jest składnikiem wody Karmelitów, będącej w istocie napojem alkoholowym, którego formuła sięga XIV wieku. W Niemczech ten napój jest do dziś sprzedawany i uważa się, że jest on skutecznym antidotum na ból głowy oraz rozstrój nerwowy.

Melisa może stanowić wspaniały i orzeźwiający dodatek do sałatek, sosów, zup oraz rozmaitych past, dipów, potraw mięsnych i rybnych. Przy jej stosowaniu w kuchni warto pamiętać, że aromat rośliny jest dość ulotny, dlatego warto ją dodawać zawsze na końcu gotowania. Świeże liście można posiekać i zamrozić, a także użyć do przygotowania chłodzących kostek lodu.

Melisa lekarska – Właściwości i zastosowania

Ziele melisy tradycyjnie znajduje wiele różnych zastosowań leczniczych i pielęgnacyjnych. Poniżej przedstawiamy te najważniejsze i najbardziej popularne.

  1. Chroni przed problemami z sercem i wątrobą

Do najbardziej powszechnie stosowanych badań nad mechanizmami działania melisy to to jej potencjał do ochrony serca oraz wątroby. Dowiedziono dotychczas, że olejek eteryczny z tego zioła faktycznie posiada zdolność obniżania wysokiego stężenia trójglicerydów we krwi. Jest on często stosowany w aromaterapii, jednak może także wpływać na poprawę syntezy cholesterolu w wątrobie.

W badaniach przeprowadzonych w 2012 roku odkryto, że wdychanie olejku z melisy zmniejsza niektóre czynniki, które prowadzą do ciągłego wzrostu najczęściej występujących komórek raka wątroby.

Kolejną zaletą działania olejku z melisy jest jego zdolność do ochrony serca przed różnego rodzaju uszkodzeniami. W 2016 roku naukowcy przeprowadzili badanie, w którym doustnie podawali olejek z melisy zwierzętom. Zabieg ten doprowadził to do zmniejszenia tętna oraz ciśnienia krwi w organizmie. Osiągnięte wyniki wykazały również zwiększoną odporność na uszkodzenia serca u badanych zwierząt. Melisa może mieć także wpływ na sprawność działania impulsów elektrycznych oraz mechaniki serca.

Od bardzo dawna bliskowschodnia medycyna ludowa stosowała melisę jako skutecznego leku na palpitację serca. Współczesna nauka wydaje się potwierdzać skuteczność działania zioła w tym zakresie. Jedno z przeprowadzonych badań, w którym podawano doustnie ekstrakt z liści melisy, pacjenci zaobserwowali znaczny spadek łagodnych epizodów wzmożonej pracy serca. Efekt ten może być również związany z tym, w jaki sposób melisa pozytywnie wpływa na nastrój.

Arytmia oznacza, że serce bije wolniej lub szybciej niż powinno, lub też występuje w nieregularnych odstępach. Najprawdopodobniej melisa pomaga uregulować bicie serca i zapobiegać jego nierównej pracy. Co więcej, nie zaobserwowano przy tym szkodliwego działania melisy.

Wyciąg z melisy może powodować również znaczne zmiany wyników elektrokardiogramu. Ze wstępnych badań wynika, że wydłuża ona czas przerwy między impulsami elektrochemicznymi. Nie ma jeszcze sprawdzonych i pewnych danych o korzyściach klinicznych, jakie melisa może nam zapewnić, jednak badania pilotażowe wydają się być obiecujące. Jedno z pierwszych zostało przeprowadzone w Iranie, gdzie po raz pierwszy dokładnie udokumentowano jej stosowanie.

  1. Może poprawić koncentrację, nastrój oraz sen

Tradycyjnie melisa była wykorzystywana w celu eliminowania lęków oraz bezsenności. Łagodny efekt uspokajający jest dobrze znaną od setek lat zaletą melisy. Tej właściwości bliżej przyglądają się także naukowcy, którzy chcą na ten temat przeprowadzać więcej badań. Prawdopodobnie właściwości melisy wykraczają poza tradycyjne leczenie lęków.

Ziele melisy poprawia nadaktywność, problemy z koncentracją oraz impulsywność, która często występuje u dzieci w wieku szkolnym. Przeprowadzono badania, w których udział brała grupa młodych ludzi, którym podawano melisę w produktach spożywczych. Z tych testów wynika, że również w takiej formie może poprawiać nastrój oraz wydajność poznawczą.

Naturalne wspomagacze snu pomagają zmniejszyć objawy bezsenności oraz zaburzenia w zakresie wypoczynku. Zioło to jest skuteczne również w okresie menopauzy, kiedy tego typu objawy są bardzo powszechne. Melisa na sen to jedno z najdłużej wykorzystywanych właściwości rośliny.

  1. Może być pomocna przy leczeniu cukrzycy

Obecnie w zachodnim świecie cukrzyca jest bardzo poważnym i stale rosnącym problemem. Lekarze często zapisują chorym na cukrzycę wiele różnego rodzaju leków, które mogą powodować poważne skutki uboczne. Istnieje natomiast często realna możliwość odwrócenia skutków cukrzycy w sposób zupełnie naturalny. Stosowanie ekstraktu z melisy może pomóc osiągnąć ten cel.

Naukowcy przetestowali zarówno olejek z melisy, jak i ekstrakt z tej rośliny, a w szczególności sprawdzali ich wpływ utrzymywanie się poziomu cukru we krwi. Wyniki obu badań są podobne; melisa w formie oleju i ekstraktu zmniejsza poziom cukru we krwi, a także zmniejsza stres oksydacyjny związany z cukrzycą.

Naukowcy z Free University of Berlin doszli do wniosku, że „etanolowy ekstrakt z melisy może być wykorzystany w zapobieganiu, jak również i leczeniu cukrzycy typu II”. Badacze byli pod wielkim wrażeniem przekonujących danych pochodzących z przeprowadzonych testów.

  1. Naturalnie zwalcza opryszczkę

Ze względu na właściwości przeciwwirusowe, melisa jest również często stosowana miejscowo. Jeśli ziele jest stosowane bezpośrednio na skórę może działać jako skuteczny lek roślinny, który również pomaga w leczeniu infekcji wirusowych opryszczki.

Jak wielu wiadomo, nie ma jednego efektywnego lekarstwa na opryszczkę. Nie mniej jednak warto zadbać o to, by zmniejszyć częstotliwość występowania oraz czas trwania infekcji. Liczne badania nad melisą objęły również ten zakres jej działania. Wyniki wykazały, że stosowanie melisy z mlekiem w formie kremu sprawia, że:

  • odstępy między kolejnymi infekcjami stają się dłuższe,
  • okres leczenia jest krótszy,
  • objawy, takie jak swędzenie czy pieczenie zdają się być mniejsze.

olejek melisowyCo ciekawe, ze względu na sposób w jaki melisa działa, nie ma ryzyka, że wzmocni się odporność wirusa na nasze działania lecznicze. Zioło to można zatem stosować wielokrotnie, praktycznie bez ograniczeń. Takie same wyniki można osiągnąć przy zastosowaniu olejku eterycznego z melisy oraz olejku z cytryny.

Według różnych źródeł, działanie olejków cytrusowych na wirusy opryszczki jest powiązane z obecnością związków przeciwutleniających. Należą do nich przede wszystkim taniny oraz polifenole. Dlatego podczas ich stosowania, doustnie i miejscowo, nie ma ryzyka wystąpienia skutków ubocznych.

  1. Działa jako naturalny środek przeciwbakteryjny i przeciwgrzybiczy

Ponieważ melisa lekarska ma długą historię leczniczą, to współcześni naukowcy postanowili ją zbadać pod kątem skuteczności ochrony przed rozmaitymi czynnikami chorobotwórczymi. Zalicza się do nich m.in. infekcje bakteryjne. W wyniku obserwacji okazało się, że melisa wykazuje cenne właściwości antybakteryjne, a także może w naturalny sposób aktywnie zwalczać zakaźne bakterie.

Olejek z melisy wykazuje wyraźne właściwości antybakteryjne przeciwko szczepom Candida. Jest to powszechnie występujące zakażenie drożdżami, które wywołuje wiele objawów, m.in. wyczerpanie, splątanie myśli, a także problemy trawienne oraz osłabienie układu odpornościowego.

  1. Silny przeciwutleniacz i środek przeciwzapalny

Melisa lekarska może okazać się skuteczna w walce z radykalnymi uszkodzeniami w organizmie. Właściwe jej wykorzystanie może być niezwykle pomocne w naturalnych zabiegach leczniczych.

Możliwe, że te szczególne właściwości melisy są związane z jej potencjalnym wpływem na konkretny rodzaj nowotworów, który jest znany jako glioblastoma multiforme. Ten typ nowotworu bardzo szybko się rozprzestrzenia, a zaczyna od mózgu. Dotychczas nie ma skutecznej metody jego leczenia i zwalczania. W 2014 roku przeprowadzono badanie, z którego wynika, iż olejek z melisy może powodować apoptazę, czyli spontaniczną śmierć komórek rakowych. Pozwala także zatrzymywać ekspresję białka znanego jako Multidrug Resistance Associated Protein 1 (MRP1). Właściwość ta jest szczególnie ważna, zwłaszcza jeśli się weźmie pod uwagę, że MRP1 jest częściowo odpowiedzialny za odporność nowotworu na leki przeciwzapalne, takich jak chemioterapia, która jest wykorzystywana w tradycyjnych metodach leczenia.

Z kolei inne badania wykazały, że ziele melisy ma wpływ na apoptazę na drugi rodzaj komórek nowotworowych, w tym na komórki raka, który wpływa na błonę organów oddzielających narządy od reszty ciała. Dotyczy to MCF-7, związanego linią komórkową raka piersi, jelita grubego, a także związanego z najczęściej występującymi komórkami raka wątroby i dwóch różnych typów komórek białaczki.

W jednym z badań sprawdzano, w jaki sposób przeciwutleniacze zawarte w melisie wpływają na stres oksydacyjny, który jest spowodowany niską ilością promieniowania. Okazało się, że ziele to zapewniło niezwykłe wyniki. Przede wszystkim wykazano, że melisa wykazuje znaczną poprawę poziomu innych komórek przeciwutleniających we krwi. Badanie to obejmowało uzupełnienie leczenia tradycyjnego u pacjentów, u których nieustannie występuje ryzyko niskiego poziomu oddziaływania promieniowania na melaninę. Według tych badań okazuje się, że liście melisy mogą skutecznie chronić przed niezdrowym poziomem stresu oksydacyjnego. Wykazano również, że zioło to może pomóc regulować poziom bardzo ważnej substancji, która jest zwana dysmutazą nadtlenkową.

Występujący naturalnie enzym, znany jako SOD, może powodować wiele uszkodzeń komórek. Zawarte w melisie składniki aktywne pozwalają go lepiej kontrolować, dlatego przyczyniają się do ograniczenia ognisk zapalnych w organizmie. Melisa może także chronić przed zaburzeniami neurodegeneracyjnymi, które często spowodowane są nadmiernym kontaktem z manganem.

Poza zapewnieniem podtrzymania właściwego poziomu antyoksydantów w organizmie melisa posiada cenne właściwości przeciwzapalne, co może pomóc lepiej chronić się przed wieloma chorobami oraz złagodzić ból.

  1. Może wspomagać regulowanie nadaktywności tarczycy

Dość znaczna część populacji cierpi z powodu zmian w tarczycy. Jeden z dwóch niewłaściwych typów  aktywności pracy tarczycy, a mianowicie nadczynność, może być leczona przy wspomaganiu melisy. Z tego względu wyciąg z melisy to naturalny środek roślinny, który w medycynie naturalnej jest często wykorzystywany w celu regulowania nadaktywności tarczycy. Badania wykazały, że zawarte w melisie składniki pozwalają neutralizować związki, które nadmiernie aktywują tarczycę. Dzieje się tak w szczególności u pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa.

  1. Może wesprzeć leczenie układu trawiennego

Ponieważ melisa posiada naturalne właściwości przeciwutleniające, wytwarzany z niej ekstrakt wykazuje skuteczny potencjał ochronny dla układu pokarmowego. Jednym ze sposobów pomocy procesom trawienia jest zapobieganie wrzodom żołądka, chociaż to działanie nie zostało jeszcze dokładnie przebadane. Istnieje jednak kilka dowodów na to, że melisa, a także mięta pieprzowa i arcydzięgiel litwor, mogą być skutecznym ziołowym składnikiem środków na zaparcia.

  1. Naturalnie łagodzi objawy PMS

Z badań przeprowadzonych w 2015 roku wynika, że melisa w formie kapsułek skutecznie zmniejsza objawy PMS u kobiet w wieku szkolnym. W suplementach i recepturach leczniczych często w tym celu łączona jest dziurawcem.

Historia i ciekawostki na temat melisy

Z greckiego botaniczna nazwa melisy to Melissa officinalis. W starożytnej mitologii nimfa Melissa dzieliła się miodem ze wszystkimi, których spotykała. Białe kwiaty melisy silnie przyciągają pszczoły miodne bardzo, dlatego nazwa rośliny doskonale do niej pasuje.

Liczne postaci w klasycznej literaturze dodają do napojów ziele melisy, dzięki czemu wykorzystują ją do leczenia różnych chorób, w tym m.in. wysokiej gorączki. Inni wykorzystują melisę do leczenia ran, ukąszeń owadów oraz stłuczeń.

Paracelsus, niemiecki lekarz i alchemik niemieckiego renesansu, w kilku swoich pisemnych pracach chwali melisę za jej działanie poprawiające nastrój. Natomiast perski pisarz i myśliciel Avicenna nawiązywał do melisy, jako środka na serce, dzięki któremu staje się ono wesołe i radosne. Wykorzystał melisę do przygotowania napoju „primum ens melissa”, uważanego za środek przywracający zagubioną młodość.

Walijski władca, książę Fluellyn z Glamorgan codziennie spożywał herbatę z tego wyjątkowego zioła i dożył wspaniałego wieku 108 lat.

Uprawa i kupno melisy

uprawa melisyJeśli mieszkasz w ciepłym klimacie, to możesz samodzielnie uprawiać ziele w ogródku. Wilgotna oraz dobrze uwodniona gleba, to idealne warunki do uprawy melisy. Roślina ta wymaga jednak odrobiny nawozu oraz delikatnego cienia. W czasie uprawy melisy regularnie należy przycinać i zbierać jej liście. Dzięki temu zabiegowi nie wyprzedzi innych roślin, w chwili kiedy zacznie kiełkować.

Melisę możemy kupić w rozmaitych postaciach. Coraz częściej dostępna jest melisa świeża doniczkowa, która doskonale nadaje się do przygotowywania rozmaitych sałatek, marynat i sosów. Kolejnym produktem będą popularne herbatki ziołowe, dostępne w saszetkach lub w postaci suszu. Coraz popularniejsze są również olejki eteryczne z melisy, które wykorzystuje się do aromaterapii oraz tworzenia domowych kosmetyków naturalnych.

Ze względu na przepiękny zapach melisy, można ją wykorzystać jako przyprawę, którą dodaje się do potrawy na samym końcu. Zioło to jest doskonałym dodatkiem do potraw mięsnych i owoców morza. Nierzadko znajduje się również melisę w składnikach napojów owocowych. Jeśli chce się wykonać pyszną herbatę, należy liście ziela zaparzać we wrzątku przez kwadrans. Dobrze jest w takiej sytuacji wykorzystać do osłodzenia surowy miód.

Jako ziele, melisa jest używana do niemalże wszystkiego, od domowych balsamów do opalania po sałatki. Niektórzy wykorzystują melisę nawet do przygotowania domowych kosmetyków.

Jeśli nie chcesz samodzielnie uprawiać melisy, to możesz zakupić herbatę lub ekstrakty z melisy. Ponieważ jest wielu producentów oferujących tego rodzaju produkty, warto być ostrożnym i zwracać uwagę na jakość i składniki na opakowaniu. Chodzi o to, by kupować jedynie produkty zawierające czystą melisę, z ekologicznych lub dzikich upraw.

Melisa cena

Cena melisy nie jest wygórowana, ponieważ zioło to jest łatwe w uprawie w nasze strefie klimatycznej, a co za tym idzie, dość łatwo dostępne. Świeża melisa w doniczce kosztuje w zależności od sezonu ok. 4-6 zł za sztukę. Cena herbaty melisowej w torebkach wynosi, w zależności od producenta, ok. 4 – 7 zł za 20 sztuk. Można również kupić suszoną melisę na wagę, która kosztuje ok. 70 – 100 zł za kilogram.

Melisa dawkowanie

Melisa w tabletkach to suplement diety, zalecany w stanach nadpobudliwości, rozdrażnienia, nadwrażliwości, niepokoju i trudności w zasypianiu. Rzadziej stosuje się ją w celu pobudzania procesów trawiennych. Suplementy stosuje się doustnie, najczęściej 2-3 razy dziennie po 1-2 tabletce, w zależności od dawki jednostkowej. Ekstrakt melisy najlepiej zażywać podczas posiłku lub przed snem. Nie należy przekraczać dawek wskazanych przez producenta danego produktu. warto również pamiętać, że produkty tego typu to tylko uzupełnienie diety, ani żadnych leków. W przypadku przewlekłych chorób zawsze trzeba skonsultować się z lekarzem.

Melisa herbata / napar

herbata z melisyNależy zastosować 2 łyżki świeżych i poszarpanych liści melisy lub 1 łyżkę suchego rozdrobnionego ziela. Po wsypaniu do naczynia zalewamy całość wrzącą wodą. Zaparzać należy przez ok. 15 minut, najlepiej pod przykryciem. Najczęściej zaleca się picie ok. 1-2 szklanek herbaty z melisy w ciągu dnia.

Melisa – Skutki uboczne i przeciwwskazania

Należy przyjąć, że dla większości osób melisa jest w pełni bezpiecznym produktem spożywczym. Ponieważ ziele wpływa na aktywność tarczycy, to osoby przyjmujące leki regulujące pracę tego narządu, a także pacjenci mający ciężką niedoczynność tarczycy, nie powinni samodzielnie stosować melisy.

Niektórzy pacjenci po zastosowaniu leczenia wyciągiem z melisy zaobserwowali delikatne skutki niepożądane, głównie gorsze samopoczucie. Kobiety w ciąży oraz matki karmiące piersią, zanim zaczną stosować ją stosować, powinny to skonsultować ze swoim lekarzem.

Kilka podsumowujących słów na temat ziela melisy

  • Melisa jest przez ludzkość stosowana od wieków, również ze względu na wpływ na poprawę nastroju, a także leczenia ran i kojenia nerwów. Melisę na nerwy można znaleźć w wielu preparatach ziołowych.
  • Melisa jest rośliną wieloletnią, która obecnie uprawiana jest praktycznie na całym świecie, również w warunkach domowych.
  • Stosowanie olejku z melisy lub ekstraktu z melisy może poprawić nastrój i koncentrację, a także poprawić jakość snu. Melisa na sen to doskonały i w pełni naturalny wybór dla wielu ludzi na całym świecie.
  • Badania wykazały, że melisa skutecznie chroni serce oraz wątrobę przed najbardziej typowymi chorobami.
  • Ziele melisy wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne oraz przeciwutleniające.
  • Zioło to może być stosowana miejscowo w celu leczenia objawów opryszczki, a także wydłużać czas pomiędzy pojawianiem się kolejnych widocznych i uciążliwych objawów infekcji.
  • Jednym z cenniejszych sposobów wykorzystania melisy jest regulowanie pracy tarczycy. Nie zaleca się wykorzystywania tego zioła u pacjentów z silną niedoczynnością.

Opinie na temat ziela melisy

W literaturze i w innych źródłach można znaleźć szereg opinii na temat melisy. Większość z nich jest pozytywna, ponieważ w większości przypadków nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Trudno jest jednak ocenić rzeczywistą skuteczność działania zioła, ponieważ ludzie stosują ją w różnej regularności, dawkach i jakości.

Wiele źródeł podaje, że można stosować melisę w ciąży, ponieważ jej działanie jest bardzo łagodne i bezpieczne. Dotyczy to raczej świeżych ziół oraz niezbyt silnych naparów oraz herbat. Wątpliwości można mieć natomiast do suplementacji diety ciężarnej ekstraktami z melisy. Nie wątpliwe warto w tym zakresie zasięgnąć porady lekarskiej, która uwzględni indywidualne potrzeby danego pacjenta. Podobnie rzecz się ma, gdy chcemy stosować u kobiet karmiących piersią.

Z reguły bezpieczna jest również melisa dla dzieci. Dotyczy to jednak dzieci zdrowych, a także małych dawek oraz jednorazowych zastosowań. Nie należy również samodzielnie wprowadzać istotnych zmian w suplementacji, w tym również suplementacji ekstraktów melisy. Wyjątkiem może być melisa dla dzieci w syropie, wskazana przez lekarza lub farmaceutę, po odpowiedniej konsultacji. Należy wówczas trzymać się ściśle zaleceń lekarskich lub producenta leku.

 

Źródła:

  1. DO. Kennedy, W. Little, AB. Scholey. Attenuation of laboratory-induced stress in humans after acute administration of Melissa officinalis (Lemon Balm). „Psychosom Med”. 66 (4), s. 607-613, 2004. DOI: 10.1097/01.psy.0000132877.72833.71. PMID: 15272110.
  2. J. Cases, A. Ibarra, N. Feuillère, M. Roller i inni. Pilot trial of Melissa officinalis L. leaf extract in the treatment of volunteers suffering from mild-to-moderate anxiety disorders and sleep disturbances. „Med J Nutrition Metab”. 4 (3), s. 211-218, 2011. DOI: 10.1007/s12349-010-0045-4. PMID: 22207903. PMCID: PMC3230760.
  3. DO. Kennedy, AB. Scholey, NT. Tildesley, EK. Perry i inni. Modulation of mood and cognitive performance following acute administration of Melissa officinalis (lemon balm). „Pharmacol Biochem Behav”. 72 (4), s. 953-964, 2002. DOI: 10.1016/S0091-3057(02)00777-3. PMID: 12062586.
  4. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska X. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276. ISBN 978-83-63724-47-4.
  5. AE. Taiwo, FB. Leite, GM. Lucena, M. Barros i inni. Anxiolytic and antidepressant-like effects of Melissa officinalis (lemon balm) extract in rats: Influence of administration and gender. „Indian J Pharmacol”. 44 (2), s. 189-192, 2012. DOI: 10.4103/0253-7613.93846. PMID: 22529473.
  6. Bohumír. Hlava: Rośliny kosmetyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1984, s. 148. ISBN 83-09-00765-5.

 

Poprzedni artykułKoenzym Q10 – Działanie i stosowanie
Następny artykułOlejek z piołunu w 10 odsłonach
Jestem zawodową zielarką i fitoterapeutką absolutnie zakochaną w swojej pracy. Chętnie dzielę się swoją wiedzą na temat świata roślin, a w szczególności chętnie piszę o ich zbawiennym wpływie na nasze zdrowie i samopoczucie. Interesują mnie szczególnie dawne przepisy oraz formuły lecznicze i pielęgnacyjne, z których wiele posiada już solidnie potwierdzone naukowo działanie. W większości przypadków moje artykuły nie powinny być jednak traktowane jako rodzaj porady medycznej, a jedynie inspiracja i wstęp do dalszych poszukiwań. Warto bowiem pamiętać, że niewłaściwe stosowanie ziół i innych roślin może przynosić skutki odwrotne od oczekiwanych.

10 KOMENTARZE

  1. Głównie uspokajające i spasmolityczne. W literaturze opisano także działanie:
    • przeciwbakteryjne (nie tylko olejek melisowy, lecz także jego pojedyncze składniki),
    • grzybobójcze w stosunku do Microsporum gypseum, Trichophyton eąuinum, Trichophyton rubrum,
    • immunostymulujące (dotychczas opisano takie właściwości cytralu),
    • mukoliczne i wykrztuśne (przy inhalacjach z cytralu, cytronelalu i garianolu).
    Garbniki zawarte w melisie mają ponadto działanie:
    • wirostatyczne, m.in. w stosunku do wirusów Herpes simpłex oraz Parotiris ep i dcm i ca (świnki),
    • przeciwgrzybicze (Aspergillusfłauus, Candida albicans, Penidllinum citrinum),
    • cytostatyczne (wodny wyciąg z melisy, zawierający po li fenolowe związki garbnikowe, hamuje podziały komórek nowotworowych w hodowli In vitro).
    Melisa jest stosowana przede wszystkim jako lek uspokajający. Działanie ośrodkowe jest na tyle silne, że w wielu przypadkach pozwala zmniejszyć dawki leków syntetycznych, a nawet zastąpić je ww. surowcem. Szczególnie podatne na wpływ melisy są osoby w wieku podeszłym. Może być więc stosowana w stanach ogólnego pobudzenia nerwowego, uczucia niepokoju i zagrożenia, neurastenii, cłystonii nerwowo-krążeniowej, trudności w zasypianiu, zmianach ciśnienia tętniczego krwi pod wpływem bodźców emocjonalnych, a także w towarzyszących im zaburzeniach ze strony przewodu pokarmowego, w nerwicach wegetatywnych i słabo nasilonych nieżytach żołądka i jelit, również przy „przeziębieniach”. Sumując – melisa lekarska może być stosowana jako:
    • sedatwum (działanie uspokajające),
    • cholereticum (działanie żółciotwórcze),
    • carminativum (działanie wiatropędne, przeciwfermentacyjne).

  2. O melisie powiadano, że jej zdolność lecznicza i zapach działają pobudzająco i że chroni ona przed szkodliwymi wpływami. Biegła w ziołach leczniczych mistyczka, Hildegarda z Bingen, pisze: „Melisa jest »ciepła«, a człowiek, który ją spożywa, chętnie się śmieje, albowiem jej ciepło pobudza śledzionę, a przez to cieszy i serce”. Również dziś olejek z melisy służy w aromaterapii do leczenia stanów wywołanych szokiem. Uważa się go także za środek przywracający równowagę psychofizyczną po ciężkich przeżyciach. Tym, czym dziś w terapii kwiatowej Bacha są tak zwane „kropelki na wszelki wypadek”, tym kiedyś był: olejek z melisy, herbatka z melisy oraz Klosterfrau Melissengeist. Sporządzony przez karmelitów w 1611 roku w Paryżu lek zawiera jeszcze inne aromatyczne ekstrakty roślinne i wonne przyprawy, takie jak: korzeń dzięgielu, kolendrę, gałkę muszkatołową, cynamon i goździk przyprawowy. Klosterfrau Melissengeist jest znakomitym naturalnym lekiem na stresy, posiada właściwości rozkurczowe oraz wzmacniające system immunologiczny.

  3. Melisa, zwana także cytrynową, przybyła do Europy z Orientu przez Morze Śródziemne. Od niepamiętnych czasów należy do ulubionych roślin użytkowych ogrodów zielarskich. Zbierana w okresie kwitnienia, chętnie wiązana była kiedyś w duże bukiety i wieszana w starych wiejskich kuchniach kwiatami do dołu. Jej odświeżający, cytrynowaty zapach miał ułatwiać pracę w kuchni i chronić żywność przed zbyt szybkim psuciem się. Znające się na ziołach gospodynie chętnie zabezpieczały melisą cytrynową artykuły spożywcze przed złymi duchami, a także przed zarazkami chorobotwórczymi, wnoszonymi do domu przez osoby pracujące w kuchni. Ceniły jej właściwości konserwujące, toteż łatwo psujące się produkty, takie jak: masło, ser, owoce i mięso, obkładały warstwami gałązek melisy, przed wło-żeniem ich do chłodnych spiżarń.

  4. Ziele melisy zawiera olejki eteryczne, w tym geraniol, linalol i cytronelol, a także garbniki, kwasy organiczne, śluzy, witaminy. Wpływa na układ nerwowy, łagodząc nadmierne jego pobudzenie. Stosowana jest więc w stanach nerwicowych, bezsenności, neurastenii. Jest szczególnie ceniona przez osoby uczące się i pracujące umysłowo, bowiem łagodząc stres, nie utrudnia pracy intelektualnej, a nawet poprawia pamięć i koncentrację. Melisa wpływa korzystnie na pracę układu pokarmowego – poprawia trawienie i apetyt. Może być stosowana zewnętrznie w postaci okładów na urazy, owrzodzenia i bóle stawów.

  5. Ta ciepłolubna, pochodząca z rejonu śródziemnomorskiego bylina z rodziny wargowych, cliarakteiyzuje się silnym, przyjemnym zapachem cytrynowym i lekko gorzkawo-korzemrym smakiem pochodzącym z olejku eterycznego wydzielanego pizez liście z gruczołów zawierających do 0,4 proc. substancji zapachowych. W Polsce jest uprawiana przez pszczelarzy oraz na plantacjach zielarskich. Dorasta do 125 cm wysokości, kwitnie w lipcu i sierpniu. Surowcem leczniczym są górne części łodygi z kwiatami oraz liście, które należy zbierać przed okresem kwitnienia i ponownie w sierpniu. Liście i ziele, które wykorzystywane są także w przemyśle kosmetycznym, należy przechowywać w miejscu chłodnym, suchym i ciemnym. Liście melisy są bogatsze w substancje czynne niż pędy. Owocem melisy jest rozłupnia zawierająca do 20 proc. tłuszczu.

    Melisa działa uspokajająco w niektórych postaciach astmy, w neurastenii, nerwicach serca, poprawia apetyt i trawienie, jest wskazana w chorobach żołądka. Działa wzmacniająco na mózg, serce, macicę, układ trawienny oraz przeciwskurczowo i rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, zmniejsza napięcie mięśni jelita grubego. Jest środkiem pobudzającym fizycznie i umysłowo, a więc wpływa na przedłużenie życia. Działa przeciwbólowe, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, pizeciwczerwiowo. Jest środkiem napotnym i wiatropędnym, łagodzi bóle menstruacyjne i wpływa regulujące na menstruację. Zmniejsza nadpobudliwość płciową, wzmacnia pamięć, pizeciwdziała niedokrwistości. Jest środkiem pizeciw- wymiotnym u kobiet ciężarnych oiaz mlekopędnym. Wykazuje także słabe działanie moczopędne, nasenne oraz przeciwzapalne.

  6. Melisę poleca się czasem podawać dzieciom, które mają problemy z koncentracją i utrzymaniem należytej uwagi, a także takim, które miewają problemy w szkole i nadpobudliwe oraz nerwowe. Z kolei u starszych osób melisa pomoże w przypadkach omdleń, zaników pamięci, a także zawrotów głowy i szumu w uszach.

  7. Niektóre źródła wskazują, że melisa lekarka może wpływać na poprawę pamięci i koncentracji. Wyniki badań podobno wskazują, że regularne picie naparu z melisy przyczynia się do poprawy funkcji poznawczych u osób chorych na Alzheimera. dotyczy to przede wszystkim zapamiętywania i rozpoznawania. Melisę poleca się również dla zatrzymania objawów starczej demencji.

  8. Melisa jest przede wszystkim stosowana jako ziołowy środek uspokajający. Herbata z liści melisy pozwala skutecznie łagodzić wszelkie objawy pobudzenia nerwowego, a także długotrwałego stresu. Pomaga także przy nerwicy i innych podobnych schorzeniach na tle nerwowym. Zioło charakteryzuje się kojącym działaniem, które wykorzystuje się również przy problemach z bezsennością. Szczególnie gdy ma ono podłoże problemów nerwowych. Gorący napar z liści melisy może także pomagać w pozbywaniu się dotkliwych, migrenowych bólów głowy. Wpływa także korzystnie przy objawach przewlekłego zmęczenia organizmu. Melisa zawdzięcza swoje wspaniałe działanie głównie dzięki zawartości olejków eterycznych, które są bogate w cytral, a także kwas rozmarynowy oraz kariofilen. Roślina może mieć bardzo korzystne działanie na układ pokarmowy, likwidując uczucie niestrawności. Pozwala także pobudzać narządy wewnętrzne, m.in. do produkcji żółci, a także rozluźnia mięśnie gładkie jelit. Zawarte w melisie związki aktywne zmniejszają ilość gazów w jelitach, a także zapewniają lepsze samopoczucie przy zatruciach. Melisa wpływa bardzo korzystnie na pamięć i koncentrację, a także może skutecznie łagodzić bóle miesiączkowe. Wzmacnia serce i układ krwionośny, a także pomaga zwalczać wirusy i bakterie. Ziele melisy przynosi ukojenie w przypadku ukąszeń niektórych owadów, takich jak komary.

  9. Polecam kilka przepisów:
    1. Mieszanka o działaniu uspokajającym i nasennym. Po 25 g liści melisy i kwiatów rumianku, po 15 g ziela dziurawca i ziela bożego drzewka oraz 10 g szyszek chmielił i liści mięty. Pół łyżki ziół zalać szklanką wrzątku i naparzać pod przykryciem 15 min. Przecedzić, wypić całość na 2 godz. przed snem.
    2. Mieszanka o działaniu przeciwnerwicowym. Po 26 g melisy i ziela krwawnika oraz po 10 g liści pokrzywy, kwiatów nagietka, rozdrobnionego korzenia arcydzięgla i korzenia kozłka oraz rozgniecionych owoców kopni włoskiego. Półtorej łyżki ziół zalać w termosie 2 szklankami wody wrzącej. Zamknąć termos, odstawić na godzinę. Popijać po pół szklanki 3 razy dziennie po posiłkach.
    3. Mieszanka do leczenia nerwicy serca. Po 25 g liści melisy i rozdrobnionego korzenia biedrzeńca, po 15 g rozgniecionego owocu głogu i ziela serdecznika oraz po 10 g ziela jemioły i ziela srebrnika. Półtorej łyżki naparzać w 2 szklankach wody wrzącej w termosie przez 2 godziny. Popijać po przecedzeniu pół szklanki 2 razy dziennie po jedzeniu, zależnie od zaawansowania schorzenia.
    4. W stanach zwiększonego napięcia nerwowego, uczucia niepokoju i przy trudnościach z zasypianiem można stosować Nervosol. Jest to płyn zawierający wyciągi z melisy, lawendy, kozłka lekarskiego, arcydzięgla i szyszek chmielu. Dorosłym zaleca się 30 kropli na ćwierć szklanki wody trzy razy dziennie po jedzeniu (w razie potrzeby dawkę można zwiększyć do jednej łyżeczki przed snem), dzieciom należy podawać odpowiednio mniej, stosownie do wieku. Preparaty z ziela melisy stosowane w zalecanych dawkach nie wywierają działania szkodliwego. Nie zaleca się popijania melisy w przypadku upałów i nadmiernego pragnienia.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wstaw swój comentarz!
Wpisz tutaj swoje imię

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.