Melonowiec właściwy carica papaya, to wspaniała bylina, rodząca pyszne i odżywcze owoce, znane na całym świecie jako papaja. Dzięki obecności wielu cennych związków aktywnych, takich jak papaina, posiada ono liczne właściwości zdrowotne i pielęgnacyjne. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje na ich temat.
Owoce melonowca właściwego, znane bardziej jako papaje, przywędrowały do Europy wraz z odkryciem Ameryki. W dość szybkim czasie zyskały sobie wielu zwolenników i z czasem zaczęto je uprawiać także w winnych miejscach na świecie. Współcześnie, coraz częściej można je spotkać na targach ulicznych i w sklepach spożywczych, a ilość przepisów z ich użyciem jest wprost niezliczona. Można je spożywać w surowej postaci, a także w formie soku lub jako smaczny dodatek do sałatek, salsy, lub deserów.
Melonowiec właściwy coraz bardziej popularnym na świecie owocem
Papaje są częścią rodziny roślin melonowcowatych i rosną w klimacie tropikalnym. Melonowiec właściwy to bardzo interesujące byliny, gdyż mogą występować w różnych rodzajach płci, tj. męskim, damskim i obojnaczym. Tylko obojnacze rośliny wytwarzają owoce, natomiast pozostałe dwa rodzaje wytwarzają jedynie liście i nasiona, ale nie tworzą jadalnej formy, znanej jako papaja. Dorosła roślina przyjmuje wielkość i wygląd drzewa, chociaż formalnie nim nie jest.
Współcześnie melonowiec właściwy uprawiany jest w wielu miejscach na świecie, gdzie występuje klimat tropikalny i subtropikalny. Największymi producentami owoców są kraje Ameryki Środkowej. W ciągu ostatnich kilku dekad popularność owoców melonowca właściwego znacznie wzrosła na świecie i powstało wiele receptur z jego zastosowaniem.
Dawniej trudno było znaleźć papaję poza tropikami, jednak teraz może być sezonowo dostępna w większości supermarketów. Na rynku występują dwie główne odmiany melonowca właściwego, tj. papaja meksykańska i papaja hawajska. Meksykański typ może dorastać do 4 kilogramów, natomiast hawajski jest zazwyczaj mniejszy.
Właściwości odżywcze owocu papai
Owoc melonowca właściwego zawiera cenny enzym trawienny o nazwie papaina, który może stanowić potężne wsparcie dla pracy układu pokarmowego. Lepsze trawienie pomaga organizmowi w detoksykacji organizmu i sprzyja lepszemu samopoczuciu. Zawarte w papai związki odżywcze mogą również pomóc organizmowi leczyć rany, zmniejszać stany zapalne i oczyszczać krew. Podobnie jak inne rodzaje owoców tropikalnych, jest również bogata w wiele witamin, minerałów, flawonoidów i innych przeciwutleniaczy, dlatego może być stosowana, by polepszyć ogólny stan zdrowia na wiele różnych sposobów.
Jedną z największych właściwości odżywczych papai jest bogactwo w witaminę C. Dzięki niej owoc uzupełnia niedobory przeciwutleniaczy, szczególnie w diecie ubogiej w rośliny. Jest również świetnym sposobem, aby zapobiec przeziębieniu lub grypie w sezonie przesileń pór roku. Podobnie jak w przypadku większości pomarańczowych i żółtych warzyw i owoców, zawiera spore ilości witaminy A, w postaci beta-karotenu. Beta-karoten pomaga m.in. zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka płuc.
Owoce melonowca właściwego zawierają także spore ilości kwasu foliowego, niezbędnego do tworzenia DNA, szczególnie ważnego dla kobiet w ciąży. Posiada on także dużo innych witamin z grupy B, takich jak B6 i kwas pantotenowy, które pomagają w skutecznym spalaniu zbędnych kalorii.
Papaja jest również pełna minerałów, takich jak potas i magnez, które pomagają utrzymać odpowiednie zdrowie kości, regulację płynów ustrojowych i kontrolę ciśnienia tętniczego. Magnez pomaga także w redukcji stresu.
Melonowiec zawiera również flawonoidy, m.in. luteinę, zeaksantyny, likopen i crytoxanthin. Wszystkie przeciwutleniacze pomagają walczyć z wolnymi rodnikami i mogą pomóc zmniejszyć efekty przedwczesnego starzenia organizmu. Ponadto, luteina i zeaksantyna mają szczególnie znaczenie dla zmniejszenia ryzyka zwyrodnienia plamki żółtej, głównej przyczyny związanej z wiekiem utraty wzroku.
Wartość odżywcza papai to 42 kcal w 100 g owocu. Ponadto zawiera ona n/w składniki odżywcze:
- węglowodany – 11 g, w tym:
cukry – 8 g,
błonnik – 1,7 g,
- tłuszcz – 0,3 g,
cholesterol – 0 mg,
- białko – 0,5 g,
- sód – 8 mg,
- potas – 182 mg,
- wapń – 20 mg,
- magnez – 21 mg,
- żelazo – 0,3 mg,
- witamina A – 950 IU,
- kwas askorbinowy – 61 mg.
10 najważniejszych właściwości zdrowotnych papai
Ze względu na doskonałą jakość odżywczą, melonowiec właściwy wykazuje cenne korzyści dla zdrowia. Podstawowymi składnikami, przyczyniającymi do lepszej ochrony organizmu przed rozmaitymi dolegliwościami są zawarte w nim przeciwutleniacze, a przede wszystkim flawonoidy.
Papaja pomaga w lepszym trawieniu
Występujące w papai związki aktywne pomagają przełamać i właściwie wykorzystywać pochodzące z pożywienia białka. Szczególnie papaina pomaga w rozpadzie wiązań między aminokwasami, które są budulcem białek. Jest ona enzymem podobnym do związków wytwarzanych w trzustce i skutecznie wspomaga organizm m.in. w trawieniu mięsa.
Ze względu na potencjał do rozbicia aminokwasów, a także obecność enzymów, melonowiec może być pomocnym składnikiem diety dla osób zmagających się z małą ilością kwasu żołądkowego. Zawarte w nim składniki odżywcze mogą również pomóc osobom z przyswajaniem zjadanych pokarmów.
Papaja lub suplementy diety z papainą mogą pomóc osobom z zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego, takimi jak zespół jelita drażliwego, nieszczelnego jelita lub autoimmunologicznych i zapalnych chorób jelit. U kobiet w ciąży jedzenie melonowca rano pomaga także zmniejszyć objawy porannych mdłości. Ten wyjątkowy owoc może pomóc też zapobiegać zaparciom, ze względu na wysoką zawartość błonnika, który wspomaga procesy trawienne. Pochodząca z niego papaina występuje w wielu preparatach leczniczych, przeznaczonych do stymulacji procesów trawiennych. Warto jednak jak najczęściej korzystać ze świeżych owoców, zamiast kupować przetworzone produkty.
Wzmocnienie krwi
Od niedawna istnieje spore zainteresowanie wykorzystaniem papai jako naturalnego środka wzmacniającego krew, szczególnie ważnego dla ludzi zmagających się z małopłytkowością. Jest to niebezpieczne schorzenie, które może zmniejszyć zdolność krzepnięcia krwi w organizmie i potencjalnie prowadzić do krwawienia wewnętrznego.
W badaniach przeprowadzonych na myszach stwierdzono, że po 72 godzinach od podania ekstraktu z liści papai miały one znacznie większą liczbę płytek krwi i czerwonych krwinek, w porównaniu do tych z grupy kontrolnej. Naukowcy uważają, że melonowiec może mieć potencjał skutecznego leczenia osób z zaburzeniami krwi.
Melonowiec w zapobieganiu astmie
Wiele źródeł wskazuje, że beta-karoten wpływa pozytywnie na zmniejszenie ryzyka rozwoju astmy. Odpowiedni poziom przyjmowanej witaminy A jest szczególnie ważny dla dzieci, w celu obniżenia ryzyka występowania stanów zapalnych w drogach oddechowych.
Nasiona papai wykazują również cenne właściwości odżywcze i mogą być spożywane, choć są niesmaczne i bardzo gorzkie. Stosuje się je w medycynie ludowej do leczenia infekcji pasożytniczych, a nawet bakterii E. coli i innych zakażeń wirusowych i bakteryjnych.
Przeciwdziałanie stanom zapalnym
Badania z 2011 roku wykazały, że markery zapalne w organizmie zostały wyraźnie zmniejszone, gdy badani spożywali wyciąg z papai. Naukowcy uważają, że melonowiec właściwy może przede wszystkim pomóc zmniejszyć stany zapalne u osób z chorobami takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, chociaż konieczne są dalsze badania w tym zakresie.
Papaina wykazuje również wpływ na zmniejszenie stanu zapalnego u osób z chorobami, takimi jak astma i czy problemy z gruczołem krokowym. Niższy poziom ognisk zapalnych w organizmie często wiązane jest z naturalnym spowolnieniem procesów starzenia.
Melonowiec może pomagać w zapobieganiu zwyrodnieniom plamki żółtej
Obecne w papai luteina i zeaksantyna to flawonoidy, mogące pomóc w zapobieganiu zwyrodnieniu plamki żółtej, czyli związanej z wiekiem utracie widzenia. Zeaksantyna pomaga odfiltrować niebieskie światło, które może być szkodliwe dla siatkówki.
Korzyści dla układu krążenia
Witamina C zmniejsza ryzyko zawału serca, pomagając chronić tętnice przed uszkodzeniem. Dzięki temu może przyczynić się do zmniejszenia ilości wolnych rodników w organizmie, a tym samym utlenianiu cholesterolu i zmniejszaniu zdolności do tworzenia płytek cholesterolu wzdłuż ścian tętnic.
Ludzie z dietą o niskiej zawartości witaminy C okazują się być podatnymi na większe ryzyko wystąpienia zawału serca lub udaru mózgu, chociaż potrzeba więcej badań w tym zakresie, by określić dokładny mechanizm działania witamin. Zawarty w papai kwas foliowy pomaga również przekonwertować substancję, zwaną homocysteiną, w inne łagodne aminokwasy. Proces ten wiązany jest ze zmniejszeniem ryzyka ataków serca oraz innych zaburzeń sercowo-naczyniowych.
Pomoc w zapobieganiu rozwojowi chorób nowotworowych
Zawarta w melonowcu papaina jest w stanie rozkładać białka, co może pomóc w ataku na powłoki ochronne komórek nowotworowych, zapobiegając ich wzrostowi. Istnieje duże zainteresowanie tym związkiem w zakresie badań nad połączeniem diety i enzymów w zapobieganiu chorobom nowotworowym.
Pochodzące z papai duże ilości witaminy C i beta-karotenu wiązane są często ze zmniejszeniem ryzyka rozwoju nowotworów, w szczególności raka jelita grubego. Z kolei błonnik pokarmowy może również pomóc zmniejszyć ilość toksyn, powodujących raka w układzie pokarmowym. Melonowiec właściwy zapewnia prawie 7 gramów na jedną porcję. Ze względu na silne właściwości przeciwutleniające i przeciwpasożytnicze, papaja to również doskonały produkt spożywczy do regularnego detoksu lub oczyszczania organizmu, które to mogą jeszcze bardziej zwiększyć odporność organizmu na różne choroby i infekcje.
Papaja wzmacnia ochronę przeciwwirusową organizmu
W tradycyjnej medycynie ludowej liście papai były wykorzystywane do leczenia gorączki denga, śmiertelnej infekcji wirusowej przenoszonej przez komary na obszarach tropikalnych. W jednym, konkretnym badaniu liście mieszano z wodą i podawano pacjentom dwa razy dziennie. Zabieg ten wykazał znaczący spadek aktywności wirusa po upływie pięciu dni.
W tradycyjnych kulturach polinezyjskich na Hawajach oraz Tahiti wykonywano okłady ze skóry papai, aby pomóc w gojeniu ran. Skóra jest szczególnie wrażliwa na działanie papainy, dlatego wykorzystuje się ją w wielu tradycyjnych środkach leczniczych. Zastosowanie okładu bezpośrednio na skórę pomaga leczyć m.in. oparzenia, wysypki lub ugryzienia. Papaina może być także stosowana do leczenia infekcji grzybiczych i wirusowych skóry, takich jak brodawki czy grzybica. Pomaga zniszczyć warstwę białka, która chroni wirusy i grzyby przed atakiem, pomagając zmniejszyć ich zdolność do reprodukcji, a tym samym rozwoju infekcji.
Wzmocnienie organizmu
Badanie z 2004 wykazało, że ludzie korzystający z diety o niskiej zawartości witaminy C, a więc bez owoców i warzyw, byli narażeni na trzy razy większe ryzyko zachorowania na zapalenie stawów. Zawarta w melonowcu właściwym witamina C ma również ochronny wpływ wobec innych typów chorób zapalnych, takich jak dna moczanowa.
Papaja w ochronie przed starzeniem
Ze względu na wysoki poziom witaminy C, witaminy A i różnych flawonoidów, melonowiec jest owocem o potężnym potencjale ochronnym, pozwalającym na utrzymanie zdrowej skóry, bez przedwczesnych oznak starzenia, takich jak zmarszczki, wiotczenie, plamy czy linie mimiczne. Zawarte w nim składniki odżywcze działają jako przeciwutleniacze, zapobiegając szkodliwym działaniom wolnych rodników, będących główną przyczyną przedwczesnego starzenia. Ze względu na zawartość papainy, ekstrakt z papai to często stosowany składnik kosmetyków organicznych, przeznaczonych do pielęgnacji skóry dojrzałej i zmęczonej.
Jak kupić i spożywać papaję
Dostępne w sklepach gatunki papai mają słodki pomarańczowy miąższ i ciemne, galaretowate nasiona wewnątrz. Niedojrzała papaja jest zielona i można jeść ją tylko po ugotowaniu. W tym celu często jest dodawana do curry w wielu daniach azjatyckich. Gdy dojrzewa, zmienia swoją barwę na żółto-pomarańczową i oferuje słodki smak. Dojrzałe papaje są pomarańczowe i miękkie przy nacisku.
W przypadku zakupu papai w celu spożycia tego samego dnia należy wybrać taki owoc, który ma skórkę czerwonawo-pomarańczową i jest miękka. Może mieć też kilka czarnych plam na skórze. Jeśli melonowiec właściwy jest żółty, zajmie kilka dni, zanim dojrzeje. Najlepiej, gdy owoce spożywane są w temperaturze pokojowej, gdyż zapewniają wtedy wtedy najbardziej bogaty smak i aromat.
Rośliny melonowców właściwych są podatne na kilka rozpowszechnionych wirusów i grzybów, która psują owoce. Z tego powodu naukowcy zaczęli genetycznie ją zmieniać, aby zapewnić większą ochronę przed chorobami. Odnieśli sukces w tworzeniu zmodyfikowanych genetycznie papai, czyniąc je bardziej odpornymi na szkodniki i bakterie. dotyczy to głównie odmian Rainbow papai i Sunup papai, które stanowią obecnie ok. 80% uprawianych na Hawajach papai. Warto o tym pamiętać przy zakupie.
Nadal jest możliwy zakup papai niemodyfikowanej genetycznie w sklepach z organiczną żywnością. Uprawy z GMO są często przyczyną niechcianych alergii i chorób układu trawiennego, w uzupełnieniu do bardziej poważnych problemów, więc organiczne papaje zawsze powinny być pierwszym wyborem.
Możliwe skutki uboczne działania papai
Melonowiec właściwy, czyli papaja, u osób uczulonych na lateks może po spożyciu lub kontakcie z owocem powodować reakcje alergiczne. Owoce z tej rodziny zawierają bowiem substancję zwaną chitynazą, która jest wiązana z alergiczną reakcją krzyżową na lateks z owoców. Zielona papaja wykazuje największy potencjał do powodowania reakcji alergicznych, dlatego nie powinna być spożywana na surowo.
Podsumowując warto zapamiętać, że papaja posiada wiele niesamowitych korzyści odżywczych i zdrowotnych. Dodaj ją do swojej ulubionej sałatki lub używaj do salsy. Na pewno Ci zasmakuje, a jednocześnie dostarczysz swojemu organizmowi wielu cennych wartości odżywczych.
