Bylica piołun – Właściwości i przeciwwskazania

3
21757
bylica piołun
Bylica piołun to bardzo silna roślina lecznicza przydatna na wiele rożnych dolegliwości

Piołun to popularna roślina lecznicza, od wieków wykorzystywana w ziołolecznictwie do zwalczania wielu dolegliwości i chorób. Posiada bardzo charakterystyczny gorzki smak i należy do rodziny roślin astrowatych. Niewątpliwe warto poznać jej naturalny potencjał uzdrawiania, z którego jest bardzo łatwo skorzystać.

Bylica piołun (Artemisia absinthium), zwyczajowo zwana także piołunem, psią rutą, absyntem, bielicą piołunem jest szeroko rozpowszechniona na półkuli północnej. Naturalnie występuje na terenie Europy, Azji i Północnej Afryki. Współcześnie można go spotkać na terenach Ameryki Północnej i Centralnej. Piołun jest rośliną pospolitą również w niektórych obszarach Polski. Dobrze rośnie w miejscach suchych i nasłonecznionych, porasta kamieniste zbocza, polany, nieużytki, bywa też uprawiany w ogródkach. Kwitnie od lipca do września. Jest rośliną krzewiastą, ma jasnozielone lub białe łodygi pokryte drobnymi włosami i żółtawo-zielonymi liśćmi.

Bylice to jednoroczne rośliny z rodziny astrowatych. Uważa się, że nazwa bylica (łac. Artemisia) pochodzi od historycznej postaci Artemizji, prawdopodobnie żony władcy karyjskiego Mauzolosa. Zajmowała się ona botaniką oraz medycyną naturalną i to właśnie na jej cześć zielarze nazwali tak tę grupę roślin. Inne źródła podają, że jej łacińska nazwa pochodzi od greckiej Artemidy, bogini płodności, strażniczki kobiecego łona. To Artemidę prosiły o opiekę kobiety pragnące zajść w ciążę, a te, które już spodziewały się dziecka o szczęśliwy poród.

Na świecie istnieje 300 gatunków tej rośliny. Charakteryzują się aromatycznym zapachem i gorzkim smakiem. Wiele gatunków bylic to zwyczajne chwasty porastające nieużytki. Wśród nich są jednak gatunki, które mają właściwości oczyszczające i lecznicze, m.in. bylica piołun, bylica estragon, bylica pospolita, bylica boże drzewko.

Historia i interesujące fakty na temat piołunu

W wierzeniach ludowych piołun był amuletem, rośliną o niezwykłej mocy. Używany w kadzidłach miał wspomagać proces wróżenia i jasnowidzenia. Suszone ziele piołunu stosowano podczas wszelkiego rodzaju rytuałów ochronnych i oczyszczających, a także rytuałach inicjacji. Był często kojarzony ze światem zmarłych, a podawany umierającym umożliwiał im odejście i odnalezienie spokoju. Po wyprowadzeniu zwłok okadzano nim domy zmarłych. Zbierany w wigilię św. Jana miał chronić przed chorobami i pechem. Wieszany w domach na strychach chronił przed piorunami i demonami.

W ziołolecznictwie piołun uważany był za zioło chroniące przed zmęczeniem, a włożony do buta chronił przed znużeniem w czasie podróży. Wypędzał negatywne moce i złe energie. Dodawano go nawet do atramentu, co miało chronić napisane księgi przed myszami i owadami oraz do uli dla ochrony pszczół przed pasożytami.

Bylica piołun znana już była m.in. w starożytnym Egipcie, Babilonie, Grecji i Syrii. Papirus Ebersa z ok.1550 p.n.e. zawiera przepis na wypędzenie  glist z żołądka – „sałatę i piołun w postaci utartego suszu zmieszać z mlekiem wielbłądzim i wypić”. Pliniusz Starszy sądził, że winnymi odwarami z piołunu można skutecznie usuwać świerzb i krosty, będące konsekwencją przeziębienia. Współczesny Neronowi lekarz z Cylicji stosował piołunowe napary octowo-wodne jako remedium na zatrucie grzybami. W Starożytnym Rzymie dodawano piołun do napoju zwycięzców w zawodach. Z kolei w Średniowieczu wykorzystywany był czasem do aromatyzowania piwa i miodów pitnych.

Kontrowersyjne działanie piołunu

U progu nowej ery popularnym lekiem na szereg chorób było „wino piołunkowe”. Leczono nim żółtaczkę, choroby żołądkowe, nerkowe i pęcherza moczowego, rany, choroby weneryczne, artretyzm. Swego czasu piołun wywołał wiele kontrowersji, a to za sprawą absyntu, który produkuje się właśnie na  bazie tego ziela. Składa się z kwiatów i liści piołunu, anyżu i kopru włoskiego.To właśnie do tego trunku podzielali swą miłość Vincent van Gogh, Pablo Picasso, Edouard Manet, Ernest Hemingway, czy Edgar Degas.

absyntW bylicy piołun znajduje się tujon, który spożyty w dużych ilościach jest toksyczny, wzmaga czynność kory mózgowej, powoduje niepokój ruchowy i podniecenie psychiczne, mogące prowadzić do psychoz. Malarz Vincent van Gogh był uzależniony od absyntu, dlatego niektórzy twierdzą, że wiele jego obrazów miało zielony lub żółtawy odcień ze względu na halucynacje.

Absynt początkowo nie powstał po to, aby dostarczać ludziom mocnych wrażeń z pogranicza rzeczywistości i snu. Pierwszy absynt stworzono w XVIII wieku w Szwajcarii jako lekarstwo. Dopiero w 1840 r. zaczęto go dodawać do racji żywnościowych żołnierzy francuskich walczących w Afryce z malarią. Żołnierzom jednak napój ten tak zasmakował, że po powrocie do ojczyzny nie chcieli z niego zrezygnować, zapewne ze względu na dodatkowe atrakcje, niż sam smak alkoholu.

W drugiej połowie XIX w. zaczęto krytycznie przyglądać się absyntowi, który powodował przewlekłe zatrucia, zaburzenia psychiatryczne i neurologiczne. Z tego powodu nalewka z piołunu zwana absyntem lub piołunówką była zakazana w wielu krajach, m.in. Francji, Niemczech, Włoszech. Zakaz ten został złagodzony dzięki dyrektywie EWG z roku 1988, która ogranicza stężenie tujonu w sprzedawanym absyncie do 35 mg/l.

W publikacjach z początku XXI w. przeważa opinia, że absytyzm był raczej skutkiem nadużywania alkoholu niż zawartości w nim tujonu, o ile stężenie nie przekraczało progu neurotoksyczności. Obecnie piołun wykorzystuje się w celach leczniczych, jak również do sporządzania gorzkich likierów żołądkowych i przy produkcji białych win aromatyzowanych ziołami – wermutów oraz do aromatyzowania wódek. W Maroku pija się herbatę z piołunem, używanym jako zamiennik mięty w okresie zimowym.

Składniki chemiczne piołunu i działanie lecznicze

Liście piołunu zawierają przede wszystkim:

  • gorzkie glikozydy, m.in. absyntynę, anabsyntynę i artabsynę,
  • związki kumarynowe: izofraksydynę, skopolinę, kalikantozyd,
  • olejek lotny zawierający głównie tujon,
  • substancje: kandinen, azulen, felandren, cham azulen, cyneol,
  • garbniki,
  • żywice,
  • kwasy organiczne,
  • w kwiatach flawonoidy – artemityna.

Substancje te działają żółciotwórczo, żółciopędnie, przeciwskurczowo, antyseptycznie i przeciwpasożytniczo, przeciwzapalnie.

Piołun – Zastosowanie wewnętrzne

Piołun znajduje szerokie zastosowanie lecznicze i wykorzystuje się go wielu zabiegach ziołoleczniczych. Poniżej przedstawiamy najbardziej popularne z nich.

  1. Wspomaga w kuracji przeciwpasożytniczej

Systematycznie pity napar pomaga zwalczyć pasożyty przewodu pokarmowego m.in. glisty ludzkie, nicienie czy owsiki.

  1. Pomaga na dolegliwości przewodu pokarmowego

Pomaga przy niestrawności, niedokwaśności żołądka, braku apetytu, wszelkiego rodzaju nieżytach żołądka, przy objawach wskazujących na nieprawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego, np. gdy występuje zgaga, wzdęcia, uczucie ciężaru w żołądku, czy odbijanie, a nawet w kolce jelitowej. Poprawia przemianę materii, działa moczopędnie i tonizująco. Wspomaga poprawne funkcjonowanie wątroby i woreczka żółciowego. Przeciwwskazaniami do wewnętrznego stosowania piołunu są ostre stany zapalne przewodu pokarmowego.

  1. Walczy z bakteriami wywołującymi SIBO

Dzisiejsze typowe leczenie SIBO – (przerost bakteryjny jelita cienkiego – ogranicza się do stosowania doustnych antybiotyków o różnym stopniu skuteczności. W 2014 r. przeprowadzono badania na 104 pacjentach, którzy przez 4 tygodnie leczeni byli rifaksyminą – antybiotykiem o działaniu przeciwbakteryjnym lub terapią ziołową. Produkty ziołowe zawierały zioła przeciwbakteryjne, takie jak piołun, olej z oregano, tymianek, ekstrakt z berberyny, okazały się zapewnić szerokie spektrum działania w walce z bakteriami wywołującymi SIBO.

W badaniach kontrolnych okazało się, że u pacjentów, którzy otrzymali leczenie ziołowe 46% nie wykazało śladu SIBO w porównaniu do 34% pacjentów leczonych rifaksyminą. Wśród pacjentów leczonych antybiotykiem dodatkowo wystąpiły działania niepożądane: pokrzywka, biegunka, zapalenie jelita grubego, podczas gdy w grupie leczonej ziołami stwierdzono tylko jeden przypadek biegunki i inne działania niepożądane.

  1. Leczy chorobę Crohna, która należy do nieswoistych chorób zapalnych jelit

Choroba Crohna może dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego od jamy ustnej do odbytu. Najczęstszą lokalizacją zmian zapalnych są jednak jelita. Badania przeprowadzone w Niemczech w zakresie efektywności leczenia choroby Crohna polegały na sprawdzeniu skuteczności mieszanki ziołowej zawierającej piołun. Wyniki były naprawdę imponujące. Okazało się, że piołun może zmniejszyć lub wyeliminować konieczność stosowania steroidów u pacjentów z chorobą Crohna.

  1. Działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybicznie

Badania opublikowane w Journal of Agricultural and Food Chemistry potwierdziły, że olej z piołunu wykazuje szerokie spektrum aktywności przeciwbakteryjnej przeciwko kilku szczepom bakteryjnym, w tym E. coli i salmonella. Wykazano również, że olejek eteryczny destylowany z czopów Artemisia absinthium hamuje wzrost bardzo szerokiego spektrum badanych grzybów i wykazuje także działanie antyoksydacyjne. Inne badania opublikowane w Planta Medica wykazały, że olej z piołunu hamuje wzrost Candida albicans, które są najczęstszym rodzajem zakażeń drożdżami w jamie ustnej, jelitach i pochwie.

  1. Zwalcza malarię

W latach 60 XX wieku obiektem szerszego zainteresowania naukowców stał się słodki piołun oraz roczny piołun – Artemisia annua. Usilnie poszukiwano wówczas skutecznego leku przeciwko malarii. Zespół chińskich badaczy wziął pod lupę tradycyjne ziołolecznictwo. Przebadano setki ziół, aż w końcu odkryto przeciwmalaryczne właściwości Artemisia annua.

Nowe metody ekstrakcji zaowocowały wyizolowaniem związków aktywnych znajdujących się w bylicy – artemizyniny i jej pochodnych, z których zaczęto syntetyzować leki. Badania zostały uhonorowane Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny w 2015 r. Artemizynina posiada również właściwości przeciwnowotworowe. Naukowcy z Uniwersytetu Stanowego Michigan w USA odkryli, że może ona okazać się przydatna również w terapii gruźlicy – może przyczynić się do skrócenia czasu leczenia gruźlicy, trwającego zwykle około pół roku, i zapobiec rozwojowi szczepów bakterii opornych na antybiotyki.

  1. Działa przeciwzapalnie i odkażająco

Wspomaga leczenie chorób zakaźnych i skórnych. Hamuje rozwój gronkowców, paciorkowców, laseczek beztlenowych oraz drożdżaków. Usuwa nieprzyjemny zapach z przewodu pokarmowego.

  1. Bywa często określana zielem dla kobiet

Piołun dawniej nosił także nazwę „ziela panieńskiego”, a jeśli chodzi o sferę kobiecych problemów, wykorzystywano ją na trzy sposoby. Roślina reguluje skurcze macicy, więc wykorzystywana była przy problemach z miesiączkowaniem. W pierwszych miesiącach ciąży piołun podawany w odpowiednich dawkach wywoływał silne skurcze macicy, co tak naprawdę było sposobem aborcji. Stosowano go również przy samym rozwiązaniu ciąży, ponieważ ułatwiał poród.

Piołun – Zastosowanie zewnętrzne

Odwar z ziela można także stosować zewnętrznie przy owrzodzeniach, ranach oraz przy zwalczaniu pasożytów skóry, takich jak wszy, czy świerzbowce. Zioło działa na nie toksycznie i często stosuje się również gotowe preparaty zawierające jego ekstrakt. Stosowany w postaci naparu jako lewatywa zwalcza owsicę i glistnicę.

Napary z piołunu stosuje się do kąpieli przy chorobach reumatycznych. Poza tym kąpiel bylicowa tonizuje skórę, działa łagodząco i relaksująco, jest również przydatna, gdy mamy problem z infekcjami grzybiczymi. Napar z piołunu, mimo, że nie zawiera saponin, stosunkowo szybko zmywa ze skóry ciała tłuszcz, smar i olej. Piołun posiada również oddziaływanie aromaterapeutyczne – u chorych na astmę przebywanie w okolicach porośniętych piołunem łagodzi duszności.

Bylica piołun w kosmetyce

Piołun należy do tej samej rodziny roślin co rumianek, arnika, dziurawiec czy nagietek i również znajduje zastosowanie w pielęgnacji urody. Doskonale nadaje się jako dodatek do wody w kąpieli, doskonale poprawiając kondycję skóry. Wpływa na nią relaksująco, łagodząco i tonizująco. Relaksuje również zbolałe mięśnie i stawy, a także chroni przed infekcjami grzybiczymi. Ekstrakt z piołunu, a także olejek piołunowy to często spotkane w kosmetykach naturalnych składniki, podnoszące efektywność pielęgnacyjną tych produktów.

Potencjalne skutki uboczne, przeciwwskazania, alergie i interakcje

  • Ziele piołunu nie jest przeznaczone do długotrwałego stosowania. Stosowane przez okres dłuższy niż cztery tygodnie lub w dawkach wyższych od zalecanych może prowadzić do nudności, wymiotów, niepokoju, bezsenności, zawrotów głowy, drżenia i napadów drgawkowych.
  • Produkty z piołunu, które zawierają tujon, takie jak absynt o stężeniu przekraczającym 35mg/l mogą być bardzo niebezpieczne w przypadku zażywania doustnego.
  • Piołun może powodować reakcje alergiczne u osób uczulonych na rośliny z rodziny astrowatych – dziurawce, ambrozja, nagietki, chryzantemy i inne.
  • Nie należy przyjmować tego zioła w jakiejkolwiek formie, jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią. Zawarte w piołunie tujony mają negatywny wpływ na macicę i zagrażają ciąży.
  • Piołunu nie mogą przyjmować osoby, które cierpią na rzadką chorobę dziedziczną krwi, zwaną porfirią, polegającą na nadprodukcji i nadmiernej akumulacji porfin – tujony obecne w olejku mogą zwiększyć produkcję porfin.
  • Bylica piołun nie jest również zalecana dla osób z zaburzeniami czynności nerek. Olej z tego zioła może spowodować niewydolność nerek.
  • Jeśli cierpisz na padaczkę lub jakiekolwiek inne zaburzenia napadowe, skonsultuj się z lekarzem przed użyciem tego zioła. Nie łącz piołunu z żadnym lekiem przeciwdrgawkowym.
  • Zbyt mało wiadomo na temat bezpiecznego stosowania piołunu bezpośrednio na skórę, dlatego najlepiej unikać miejscowego stosowania.
  • Nie radzi się stosować olejku eterycznego z piołunu w aromaterapii, ponieważ zawiera on dużą ilość tujonu, a w dużych ilościach jest toksyczny i może powodować drgawki.
  • Lekarze polecają stosować piołun w postaci wysuszonej, ponieważ zawiera niewielkie ilości tujonu.

Napar lub odwar z piołunu

Najczęściej do celów zdrowotnych poleca się stosować napar z piołunu. W celu jego przygotowania należy jedną łyżeczkę suszu zalać w szklance wrzątkiem. Zioło powinno parzyć się ok. 20 – 30 minut. Po tym czasie płyn należy przelać przez sitko. Napar z piołunu pije się w małych ilościach, tj. 1/2 – 1 łyżeczkę 2 razy dziennie. Do płynu można dodać niewielką ilość miodu lub cukru, w celu złagodzenia silnie gorzkiego smaku.

Odwar z piołunu przygotowuje się poprzez gotowanie 1 – 2 łyżeczek zioła na 1 szklankę wody. Po doprowadzeniu do wrzenia, płyn należy gotować ok. 5 minut, a następnie przestudzić i odcedzić. Odwar najczęściej stosowany jest zewnętrznie.

Poprzedni artykułPistacje – Właściwości smacznych orzechów
Następny artykułSeler naciowy – Właściwości i wskazówki jak jeść
Jestem zawodową zielarką i fitoterapeutką absolutnie zakochaną w swojej pracy. Chętnie dzielę się swoją wiedzą na temat świata roślin, a w szczególności chętnie piszę o ich zbawiennym wpływie na nasze zdrowie i samopoczucie. Interesują mnie szczególnie dawne przepisy oraz formuły lecznicze i pielęgnacyjne, z których wiele posiada już solidnie potwierdzone naukowo działanie. W większości przypadków moje artykuły nie powinny być jednak traktowane jako rodzaj porady medycznej, a jedynie inspiracja i wstęp do dalszych poszukiwań. Warto bowiem pamiętać, że niewłaściwe stosowanie ziół i innych roślin może przynosić skutki odwrotne od oczekiwanych.

3 KOMENTARZE

  1. Witam
    Czy można uzyskać informację na temat pochodzenia badań o których wspomniane jest w paragrafie “Walczy z bakteriami wywołującymi SIBO” ?

  2. Piołun należy do rodziny astrowatych (złożonych), bywa mylony z bylicą polną i pospolitą, które, choć podobne, nie mają jednak właściwości leczniczych. Piołun jest byliną wysokości 30-120 cm, o charakterystycznym sinawym nalocie. Dolne liście znajdujące się w rozecie są 2-3-krotnie pierzastosieczne, górne, umieszczone na łodydze – pierzaste. Na wierzchołkach pędów znajdują się groniasto-wiechowate kwiatostany złożone z kulistych koszyczków kwiatostanowych. Owocem są drobne nielupki.
    Piołun zawiera specyficzne olejki eteryczne tuj on i tujol, garbniki, witaminy, sole mineralne oraz charakterystyczną dla gatunku absyntynę.
    Piołun ma wyraźne działanie na układ pokarmowy. Pobudza trawienie i apetyt. Zalecany jest więc przy niestrawnościach, mdłościach i bólu brzucha. Ponadto działanie dezynfekujące i moczopędne sprawia, że piołun jest dobrym lekarstwem na zatrucia pokarmowe i niestrawność.
    Dla świeżości oddechu zaleca się płukanie jamy ustnej i gardła naparem z piołunu.
    Piołunu nie lubią owady, można nim odstraszać mrówki, muchy, pszczoły, a nawet opryskiwać warzywa w celu ochrony przed gąsienicami.
    Z piołunu przyrządza się napar, zalewając pół łyżki ziela szklanką wrzątku. Po kwadransie parzenia należy płyn odlać i podawać po jednej łyżce przed posiłkami.
    Stosować można także nalewkę znaną raczej jako wyborny alkohol, niż ziołowe lekarstwo.

    Leki z piołunu maja silne działanie, dlatego nie wolno stosować ich dłużej niż przez miesiąc. Z podobnych względów nie podaje się ich kobietom w ciąży.
    Piołun jest naszym rodzimym gatunkiem, występuje powszechnie na ugorach, nieużytkach, przy drogach. Zbiór ze stanowisk naturalnych nie powinien sprawiać trudności. Można też prowadzić amatorską uprawę, którą najlepiej zacząć, przenosząc całą roślinę ze stanowiska naturalnego. Piołun znosi gleby suche i ubogie, należy unikać gleby zbyt żyznej, na niej bowiem rośliny są mniej aromatyczne i mają słabsze właściwości lecznicze. Surowcem zielarskim są pędy z kwiatostanami. Zbiera się je tuż przed kwitnieniem, ścinając górną, delikatniejszą część. Podczas suszenia należy surowiec przekładać, ponieważ łatwo ulega zawilgoceniu. Po wysuszeniu odrzuca się pędy zdrewniałe. Przechowywać je należy z dala od innych ziół, żeby nie przeszedł na nie silny zapach piołunu.
    Piołun jest pomocnikiem wędrowców i pielgrzymów. Kiedy na skutek zmęczenia i pośpiesznego spożywania posiłków w drodze pobolewa brzuch, spożycie kilku koszyczków kwiatostanowych piołunu przywraca właściwą sprawność żołądka i jelit. A i obolałym nogom wieczorne okłady z piołunu przynoszą ulgę.

  3. Skład: Olejek eteryczny 0,5-2% zawiera felandren, chamazulen, tujon, cyneol, seskwiterpeny, gorzkie seskwiterpenowe laktony (absyntyna, prochamazu- lenogen i inne).

    Działanie i zastosowanie: Pobudzające apetyt, stymulujące trawienie. Stosowany w bezsoczności, niestrawności, przewlekłych nieżytach żołądka i jelit, ze zmniejszonym wydzielaniem soków trawiennych i żółci, zanikowym nieżycie żołądka. Po długotrwałym stosowaniu wyciągu piołunu, mogą wystąpić zawroty głowy, zwiększeniu agresywności, drgawki, u kobiet krwawienia z macicy i ewentualnie poronienia (obecność tujonu).

    Sposób użycia: Napar z 1/2-1 łyżeczki ziela na szklankę gorącej wody, pić 30 min przed jedzeniem jako środek pobudzający trawienie i wzmacniający. Nalewka 15-20 kropli w kieliszku wody 2-4 razy dziennie 30 min przed posiłkiem.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wstaw swój comentarz!
Wpisz tutaj swoje imię

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.