Niewątpliwie prawie każdy słyszał o chlorofilu i prawdopodobnie wie, że rośliny nie mogą bez niego istnieć. Umożliwia on przede wszystkim przetwarzanie energii słonecznej potrzebnej do wzrostu i wegetacji. Chlorofil stanowi jednak również bardzo cenny składnik codziennej diety. Zapewnia bowiem wiele cennych właściwości zdrowotnych, takich jak oczyszczanie organizmu, wspomaganie odchudzania, przyspieszanie gojenia ran czy skuteczniejszą ochronę przeciwnowotworową. Ale czym dokładnie jest chlorofil i czy istnieją korzyści z chlorofilu dla ludzi?
Chlorofil jest rodzajem pigmentu roślinnego odpowiedzialnego za absorpcję światła w procesie fotosyntezy, który wytwarza energię. Dlaczego więc jest ważny dla ludzi, a nie tylko dla podtrzymania życia roślinnego? Okazuje się, że chlorofil jest związany z naturalną profilaktyką nowotworową, blokuje rakotwórcze działania w organizmie i chroni DNA przed uszkodzeniami spowodowanymi przez toksyczne pleśnie, takie jak aflatoksyna. W niniejszym artykule dokładnie opisujemy jego działanie i właściwości, a także sposoby jego pozyskiwania w diecie. Na początku jednak warto poznać czym jest i jak działa.
Czym jest chlorofil?
Nienaukowa definicja chlorofilu wskazuje, że jest to “zielona substancja w roślinach, która umożliwia im wytwarzanie żywności z dwutlenku węgla i wody”. Istnieją dwie główne formy chlorofilu znajdujące się w przyrodzie: chlorofil-a i chlorofil-b. Istnieje niewielka różnica między tymi dwoma typami, gdyż oba absorbują światło ze słońca, ale o nieco innej długości fali. W roślinach naturalnie zawierających chlorofil występuje stosunek 3:1 chlorofilu-a (niebiesko-czarne ciało stałe) do chlorofilu-b (ciemnozielona substancja stała), które działają razem, tworząc przy tym ciemnozielony pigment, który jest widoczny dla oka człowieka.
Rośliny i algi wykorzystują chlorofil do wychwytywania światła słonecznego, które jest potrzebne do fotosyntezy, dlatego chlorofil jest uważany za “chelator”. W rzeczywistości jest postrzegany za najważniejszy chelator występujący w przyrodzie, ponieważ daje roślinom energię, która umożliwia wegetację.
Chlorofil-a i chlorofil-b są rozpuszczalne w tłuszczach, co oznacza, że nie rozpuszczają się w wodzie i są wchłaniane przez układ trawienny najlepiej, gdy są spożywane z co najmniej niewielką ilością tłuszczu (lipidów). Syntetycznie wytworzona chlorofilina jest rozpuszczalna w wodzie, co oznacza, że można przyjmować suplementy chlorofiliny bez konieczności spożywania tłuszczu w celu jego całkowitego rozpuszczenia.
Na poziomie molekularnym struktura chlorofilu jest bardzo podobna do hemu, który jest częścią hemoglobiny obecnej w ludzkiej krwi. Hem, który powoduje, że krew staje się jaskrawoczerwona po wystawieniu na działanie tlenu, jest związany z białkami tworzącymi hemoglobinę. Hemoglobina przenosi tlen z płuc i innych powierzchni oddechowych, który ma być uwalniany do tkanek w całym ciele.
Jak działa chlorofil?
Chlorofil można znaleźć we wszystkich zielonych roślinach. Obejmuje to liściaste warzywa i inne warzywa, które zwykle spozywamy, a także niektóre rodzaje glonów i bakterii. Chociaż chlorofil jest całkowicie naturalny, w laboratoriach stosuje się podobną półsyntetyczną mieszaninę o nazwie chlorofilina, która ma być stosowana w suplementach, takich jak te sprzedawane pod nazwą “płynny chlorofil”. Suplementy te są obecne na rynku już od ponad 50 lat i są powszechnie stosowane, aby skuteczniej leczyć rany skóry, niwelować przykry zapach ciała, niwelować problemy trawienne i inne dolegliwości zdrowotne, praktycznie bez żadnych skutków ubocznych.
Zapewne niemal wszyscy wiedzą, że rośliny nie mogłyby żyć bez chlorofilu. Może jednak zastanawiasz się, jakie korzyści dla ludzi są związane z chlorofilem. Przede wszystkim kojarzy się go z naturalną profilaktyką nowotworową, blokowaniem działania rakotwórcze w organizmie i ochroną DNA przed uszkodzeniami spowodowanymi przez toksyczne pleśnie, takie jak aflatoksyna. Uważa się, że suplementy chlorofiliny pomagają neutralizować utleniacze, co oznacza, że skutecznie zmniejszają uszkodzenia oksydacyjne spowodowane czynnikami, takimi jak zła dieta, chemiczne czynniki rakotwórcze, ekspozycja na światło UV i promieniowanie.
Wyniki badań naukowych wskazują, że chlorofil ze świeżych zielonych liści ma silne działanie przeciwzapalne i chronią przed niebezpiecznymi bakteriami i innymi toksynami środowiskowymi. Pomaga wyłączyć cytokinę prozapalną zwaną TNF-α indukowaną lipopolisacharydami, co czyni go obiecującą opcją leczenia stanów zapalenych i powiązanych chorób przewlekłych, nad którymi medycyna konwencjonalna jeszcze nie zapanowała.
Kolejna z wielkich korzyści z działania chlorofilu może cię zaskoczyć. Wydaje się, że pomaga on w zmniejszeniu masy ciała poprzez kontrolowanie hormonów apetytu i niwelację czynników ryzyka związanych z otyłością. Wszystko to bez przerażających skutków ubocznych, związanych z większością handlowych suplementów odchudzających.
Głównym powodem, dla którego chlorofil jest uważany za bardzo cenny składnik odżywczy, jest jego silne działanie przeciwutleniające i przeciwnowotworowe. Chlorofil jest korzystny dla układu odpornościowego, ponieważ jest zdolny do tworzenia ścisłych wiązań molekularnych z pewnymi substancjami chemicznymi, które przyczyniają się do uszkodzeń oksydacyjnych i chorób takich jak nowotwory czy choroby wątroby. Nazywane są one substancjami “prokarcynogennymi”, a niektóre rodzaje, które chlorofil może pomagać w blokowaniu, to:
- wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne występujące w dymie tytoniowym,
- heterocykliczne toksyny aminowe występujące w mięsie gotowanym w wysokich temperaturach,
- toksyny pochodzenia zwierzęcego, w tym aflatoksyna-B1, występującej w wielu ziarnach i roślinach strączkowych, takich jak kukurydza, orzeszki ziemne i soja,
- promienie UV, które mogą powodować nadmierne uszkodzenia skóry.
Chlorofil – Właściwości zdrowotne i pielęgnacyjne
Chlorofil to jednak z kluczowych substancji obecnych w roślinach, która umożliwia im normalny rozwój. Może być ona jednak także niezwykle pomocna w dla ludzkiego zdrowia, np. pomagając oczyścić organizm i umożliwiając jego funkcjonowanie na optymalnym poziomie. Poniżej wskazujemy na najważniejsze jego właściwości i zastosowania.
Pomoc w walce z nowotworami
Badania wykazały, że chlorofil i płynna chlorofilina – podobna półsyntetyczna mieszanka wytwarzana w laboratoriach do stosowania w suplementach, często nazywana płynnym chlorofilem – może wiązać się z substancjami potencjalnie rakotwórczymi i utrudniać ich absorpcję w układzie pokarmowym. Właściwość ta pomaga powstrzymać toksyny przed krążenie w układzie krwionośnym i dotarciem do szczególnie podatnych na ich działanie tkanek, takich jak te w obrębie stawów lub serca.
Badania przeprowadzone przez Linus Pauling Institute na Oregon State University wykazały, że chlorofilina i chlorofil były równie skuteczne w blokowaniu wychwytu aflatoksyny B1 u ludzi i zmniejszaniu biomarkerów uszkodzeń DNA wywoływanych przez aflatoksyny. Ustalenia z kilku innych badań na zwierzętach i ludziach sugerują, że te działania pomagają istotnie zmniejszyć ryzyko rozwoju niektórych typów nowotworów, w tym raka wątroby i okrężnicy.
Mechanizm, dzięki któremu chlorofil zmniejsza ryzyko rozwoju raka i oczyszcza wątrobę, zakłóca metabolizm chemicznego prokarcynogenu, który najpierw musi zostać metabolizowany zanim nastąpi uszkodzenie DNA. W organizmie ludzkim enzymy zwane cytochromem P450 aktywują prokarcynogeny i przekształcają je w aktywne czynniki rakotwórcze, które atakują zdrowe komórki. Oznacza to, że hamowanie ich działania może pomóc w zatrzymaniu procesu chemicznie indukowanych nowotworów.
Diety bogate w czerwone mięso i niewielką ilość zielonych warzyw powodować mogą podwyższone ryzyko raka okrężnicy. Bardzo często są one obwiniane za toksyny uwalniane z gotowanego mięsa, takie jak hematyna, które zwiększają cytotoksyczność okrężnicy i proliferację komórek nabłonkowych. Ostatnie badania sugerują, że komórki ludzkiego nowotworu okrężnicy doświadczają “zatrzymania komórkowego” po wystawieniu na działanie chlorofiliny z powodu hamowania aktywności reduktazy rybonukleotydowej, która pomaga chronić DNA i przyspiesza syntezę oraz ich naprawę. Dlatego w ostatnich latach intensywnie badano aktywność reduktazy rybonukleotydów w leczeniu nowotworów, jak i jej licznych działań pobocznych.
W 2005 r. Wageningen Center for Food Sciences w Holandii zbadało, czy zielone warzywa mogą hamować niekorzystne działanie wolnego hemu w jelicie grubym. Szczurom podawano dietę kontrolną o wysokiej zawartości tego związku lub podobną dietę uzupełnioną chlorofilem przez 14 dni. Wyniki wykazały, że u szczurów spożywających hem wystąpiło około 8 razy więcej cytotoksyczności okrężnicy w porównaniu z początkiem badania. Szczury otrzymujące suplementy chlorofilowe były w znacznym stopniu chronione przed tworzeniem cytotoksycznych metabolitów hemowych, co doprowadziło naukowców do wniosku, że zielone warzywa mogą zmniejszać ryzyko raka okrężnicy. Prawdopodobnie chlorofil zapobiega cytotoksycznym i hiperproliferacyjnym efektom działania toksyn pokarmowych, takich jak hem.
Wspomaganie detoksykacji wątroby
Innym sposobem, w jaki chlorofil chroni zdrowe komórki i tkanki organizmu, jest wpływ na zwiększenie enzymów biotransformacji II fazy. Przyczyniają się one do utrzymania optymalnego zdrowia wątroby, a tym samym do naturalnego eliminowania przez organizm potencjalnie szkodliwych toksyn. Niektóre wczesne badania z udziałem zwierząt wykazują, że chlorofi może zmniejszać ryzyko uszkodzenia wątroby lub rozwoju raka wątroby indukowanego przez aflatoksyny poprzez zwiększenie aktywności tych enzymów fazy II i usuwanie toksyn z organizmu.
Aflatoksyna-B1 (AFB1) kojarzona jest ze zwiększonym ryzykiem raka wątrobowokomórkowego i raka wątroby, ponieważ jest metabolizowana do czynnika rakotwórczego, który powoduje mutacje. W badaniach na zwierzętach suplementacja chlorofiliną w tym samym czasie, co spożywanie dużych ilości przyswajalnego AFB1, znacznie zmniejszyła ilość uszkodzeń DNA w komórkach organów. Jest to szczególnie ważne dla osób, które spożywają duże ilości zbóż lub roślin strączkowych, zazwyczaj w krajach słabo rozwiniętych.
W Chinach losowe i kontrolowane badanie interwencyjne z udziałem 180 osób dorosłych z wysokim ryzykiem wystąpienia raka wątrobowokomórkowego i przewlekłego zapalenia wątroby typu B podawano uczestnikom 3 razy dziennie przed posiłkami 100 mg chlorofiliny lub placebo. Po 16 tygodniach przyjmowania chlorofiliny poziom AFB1 spadł średnio o 55 % w grupie przyjmującej chlorofilinę w porównaniu z grupą placebo, co sugeruje, że chlorofil przynosi korzyści dla zdrowia wątroby w skuteczny i bezpieczny sposób.
Przyspieszanie leczenia ran
Chlorofil wydaje się spowalniać tempo, w którym szkodliwe bakterie się rozmnażają, co korzystnie wpływa na gojenie się ran i zapobieganie infekcjom. Od około 1940 roku do niektórych maści używanych do leczenia trwałych otwartych ran u ludzi, takich jak owrzodzenie naczyniowe i odleżyny, dodawano cholorfilinę. Stwierdzono, że pomaga ona zmniejszyć stan zapalny spowodowany urazami lub ranami, sprzyja gojeniu, a nawet kontroluje odór spowodowany akumulacją bakterii.
Poprawa trawienia i wspomaganie kontroli wagi ciała
Innym sposobem, w jaki chlorofil polepsza detoksykację organizmu, jest przyspieszenie eliminacji odpadów metabolicznych, zrównoważenie poziomu płynów i zmniejszenie przypadków zaparć. Dodatkowo, wstępne badania pokazują, że chlorofil jest korzystny przy wysiłkach w utracie nadmiernej wagi ciała.
Badanie przeprowadzone w 2014 r. przez Departament Eksperymentalnych Nauk Medycznych na Uniwersytecie w Lund w Szwecji wykazało, że suplementy chlorofilowe przyjmowane razem z posiłkiem bogatym w węglowodany zmniejszają uczucie głodu, podwyższają poziom cholecystokininy i pomagają zapobiegać hipoglikemii u kobiet z nadwagą.
Wcześniejsze badania wykazały, że chlorofil w postaci suplementów tylakoidowych pomagał zrównoważyć uwalnianie hormonów, dzięki którym czujemy się pełniejsi. Dotychczasowe badania skupiały się głównie na efektach odchudzających chlorofilu zauważonych w badaniach na gryzoniach. Wyniki te sugerują, że może on naturalnie zmniejszyć potrzebę spożywania jedzenia i zapobiec niekontrolowanemu przyrostowi masy ciała również u ludzi.
W niewielkim badaniu przeprowadzonym przez Uniwersytet w Lund obserwowano jak 20 kobiet z nadwagą spożywa posiłki podczas trzech różnych okazji. Posiłki testowe składały się ze szwedzkiego śniadania o wysokiej zawartości węglowodanów, przyjmowanego z dodatkiem lub bez dodatku chlorofilu w postaci tylakoidów. Tylakamidy pomagały tłumić głód i zwiększać sekrecję hormonów sygnalizujących uczucie sytości po spożyciu tego rodzaju pokarmu, zapobiegając późniejszemu podjadaniu w ciągu dnia. Z biegiem czasu efekt ten może pomóc w utracie nadmiernej wagi i kontroli apetytu.
Naturalna ochrona skóry
Istnieją dowody na to, że chlorofil jest bardzo korzystny dla zdrowia i wyglądu skóry, także ze względu na działanie przeciwwirusowe. Pozwala m.in. powstrzymać rozwój opryszczki w obrębie jamy ustnej lub okolicy narządów płciowych. Niektóre wczesne badania wykazały, że gdy maści lub krem zawierający chlorofil są stosowane na skórę, pomagają zmniejszyć liczbę pojawiających się ran i przyspieszają czas gojenia, czyniąc z niej naturalną metodę leczenia.
Chlorofil może być również w stanie chronić skórę przed półpaścem, zmniejszając objawy, takie jak bolesne owrzodzenia, a także zmniejszyć ryzyko raka skóry. Stwierdzono również, że wstrzykiwanie chlorofilu bezpośrednio do skóry lub stosowanie go w balsamie pomaga zmniejszyć nawrót komórek nowotworowych u osób z rakiem podstawnokomórkowym – bardzo częstym typem raka skóry.
Jak zapewnić sobie odpowiednią ilość chlorofilu w diecie?
Jaki jest najlepszy sposób na detoksykację za pomocą chlorofilu? Najlepszymi źródłami chlorofilu na świecie są zielone warzywa i algi. Oto niektóre z najlepszych źródeł żywności, które można włączyć do codziennej diety, aby doświadczyć wszystkich korzyści z jego obezności.
- Zielone warzywa liściaste – Zielone warzywa, takie jak jarmuż, szpinak lub szwajcarska boćwina, uzyskują swój charakterystyczny pigment z wysokiego stężenia chlorofilu. Najlepiej jest, każdego dnia spożywa się różnorodne liściaste warzywa w ramach zalecanych od pięciu do siedmiu porcji warzyw. Ale jeśli uważasz, że jest to trudne, pomyśl o sokach.
- Surowe lub lekko ugotowane potrawy – Interesującym odkryciem opublikowanym przez Institute of Food Technologies jest wpływ gotowania zielonych warzyw na obniżenie zawartości chlorofilu. Również mniejsze jego ilości mają produkty rozmrożone lub gdy zaczynają psuć. Na przykład ilość chlorofilu w szpinaku została zmniejszona o około 35 % po rozmrożeniu i kolejne 50 % po ugotowaniu lub parzeniu. Aby dostarczyć sobie jak najwięcej chlorofilu z diety, spróbuj stosować więcej surowych lub lekko gotowanych warzyw.
Poniżej przedstawiamy listę orientacyjnej zawartości związanego z magnezem chlorofilu w wybranych surowych warzywach:
- 1 szklanka szpinaku: 23,7 mg,
- 1/2 szklanki pietruszki: 19,0 mg,
- 1 szklanka rukwi wodnej: 15,6 mg,
- 1 szklanka zielonej fasoli: 8,3 mg,
- 1 szklanka rukoli: 8,2 mg,
- 1 szklanka pora: 7,7 mg,
- 1 filiżanka endywii: 5,2 mg,
- 1 szklanka groszku cukrowego: 4,8 mg,
- 1 szklanka kapusty pekińskiej: 4,1 mg.
Chlorella – Rodzaj niebiesko-zielonych alg, pochodzących z niektórych części Azji. Oprócz posiadania wielu składników odżywczych, m.in. aminokwasów, witamin i minerałów, zawiera ona również znaczne ilości chlorofilu. Kojarzy się ją często z prawidłową równowagą hormonalną, detoksykacją, zdrowiem układu krążenia i niższym poziomem stanu zapalnego, ciśnienia krwi i cholesterolu. Oprócz spożywania alg, dla wygody można również stosować suplementy chlorelli w postaci proszku lub tabletek.
Suplementy chlorofiliny – Zielone algi, takie jak chlorella, są często używane do produkcji chlorofiliny, która występuje w większości tego rodzaju suplementów. Dzieje się tak dlatego, że naturalny chlorofil nie jest zbyt trwały w przechowywaniu i jest podatny na degradację, przez co jest trudny w konsumowaniu i bardzo drogi. Doustne dawki suplementów chlorofiliny przyjmowane w ilościach około 100-300 mg dziennie (zwykle podzielone na trzy dawki) często są zalecane do bezpiecznego leczenia niektórych chorób, prawie bez wywoływania efektów ubocznych.
Płynny chlorofil i inne powszechne źródła – Uzupełniając chlorofil w diecie można sięgać po kuracje ziołami, w tym z lucerną (łac. Medicago sativa) i odchodami jedwabników. Jeśli masz dostęp do płynnego chlorofilu, spróbuj dodać kilka kropli do szklanki wody raz lub dwa razy dziennie. Sprawi on, że woda stanie się jasnozielona. Nie smakuje tak źle, jak mogłoby się wydawać i może pomóc zwiększyć energię, praktycznie na cały dzień.
Czy chlorofil jest toksyczny i szkodliwy?
Chlorofil to całkowicie naturalny składnik roślinny, który nie jest toksyczny. W rzeczywistości przez ostatnie 50 lat nie odnotowano praktycznie żadnych skutków ubocznych przypisywanych jego spożyciu, nawet u osób o słabym układzie odpornościowym, np. leczących się z powodu raka.
Podczas gdy ryzyko toksyczności jest bardzo niskie, suplementy z chlorofiliną mogą powodować niewielkie skutki uboczne, takie jak zielone odbarwienie moczu lub kału, przejściowe odbarwienie języka lub łagodna niestrawność i biegunka. Zwykle ustępują one dość szybko i są spowodowane jedynie przez dodatkowe stosowanie chlorofiliny, w przeciwieństwie do naturalnych produktów odżywczych, które zawierają chlorofil.
U kobiet w ciąży suplementy chlorofilowe lub chlorofilinowe nie były badane zbyt szeroko, dlatego dotychczas nie zaleca się ich stosowania zarówno w okresie ciąży, jak i karmienia piersią. Zupełnie bezpieczne jest natomiast spożycie naturalnych produktów roślinnych bogatych w ten składnik.
Jedną z interakcji, o której należy pamiętać, jest potencjalne wchodzenie w reakcje z niektórymi lekami, zwiększające wrażliwość na światło słoneczne. Oznacza to, że przyjmowanie tych leków wraz z chlorofilem może jeszcze bardziej zwiększyć wrażliwość na promieniowanie słoneczne i spowodować większą podatność na oparzenia. W takim przypadku należy stosować suplementy chlorofilu ostrożnie, zwłaszcza w przypadku szczególnej podatności na oparzenia słoneczne, pęcherze lub wysypki.
Końcowe przemyślenia na temat korzyści z chlorofilu
- Korzyści z działania chlorofilu obejmują pomoc w walce z rakiem, poprawę detoksykacji wątroby, przyspieszenie gojenia się ran, poprawę trawienia i kontroli wagi oraz ochronę zdrowia skóry.
- Głównym powodem, dla którego chlorofil jest uważany za niezwykle pożyteczny, jest jego silne działanie przeciwutleniające i przeciwnowotworowe. Wywiera korzystny wpływ na układ odpornościowy, ponieważ jest zdolny do tworzenia ścisłych wiązań molekularnych z pewnymi substancjami chemicznymi, które przyczyniają się do uszkodzeń oksydacyjnych i chorób takich jak nowotwory czy choroby wątroby.
- Najlepszymi źródłami chlorofilu na świecie są zielone warzywa i algi. Ich szeroki katalog obejmuje takie produkty jak jarmuż, szpinak i boćwina. Gotowanie tych warzyw zmniejsza zawartość składników odżywczych i obniża uzyskiwane przez nie wartości chlorofilu, więc warto je jeść na surowo lub lekko ugotowane, aby zachować najcenniejsze wartości odżywcze.
- Spożywanie chlorelli, suplementów chlorofiliny i płynnego chlorofilu to również dobre sposoby na uzyskanie korzyści chlorofilowych.
