Kocanka piaskowa – Właściwości i zastosowania

Kocanka piaskowa to bardzo charakterystyczna roślina ziołowa, wyróżniająca się wieloma właściwościami zdrowotnymi i kosmetycznymi. Dzięki bogactwu wielu cennych składników, w tym flawonoidów i fitosteroli, może stanowić naturalne źródło ochrony organizmu przed wieloma dolegliwościami. Poznajmy jej najważniejsze właściwości i zastosowania.

Kocanka w języku łacińskim nazywana jest Helichrysum, co nawiązuje do koloru kwiatów i pochodzi od greckich słów: helios – słońce oraz chrysos – złoto. Jest to roślina wieloletnia z rodziny astrowatych, powszechnie występująca w Europie Środkowej, na Kaukazie i w zachodniej Syberii. Jest dość pospolita na niżu, w suchych lasach, zaroślach, nieckach, wydmach, skarpach i brzegach lasów, głównie na stanowiskach słonecznych i piaszczystych. W Polsce znajduje się pod częściową ochroną.

Kocanka, którą można kupić w sklepach, zawsze pochodzi z upraw. Posiada drobne kwiaty układające się w kuliste koszyczki, najczęściej ubarwione na cytrynowo-żółto. Ta wyjątkowa roślina jest w całości owłosiona i kwitnie od lipca do października.

Kocanka piaskowa – Ziołowy fenomen natury

Ziołolecznictwo, czyli fitoterapia, jest jedną z najstarszych gałęzi medycyny, a wykorzystywanie leczniczych właściwości roślin nie przeminęło do dnia dzisiejszego, mimo powszechnego stosowania leków syntetycznych. Na wiele dolegliwości zioła potrafią pomagać tak samo jak leki apteczne, przy czym nie mają tyle ubocznych i niepożądanych skutków. Trzeba jednak pamiętać, że w poważniejszych przypadkach nie można liczyć tylko na zioła. Lista ziół leczniczych i wspomagających jest bardzo długa, a jednym z nich jest również kocanka.

Do celów leczniczych zbiera się całe kwiatostany, bez szypułek, w początkowym okresie kwitnienia. Zebrane ziele suszy się w cieniu i przewiewie po rozłożeniu cienkiej warstwy. Kwiatostan kocanki jest bardzo bogaty w liczne związki bioaktywne, mające właściwości lecznicze i odżywcze, które świadczą o jej wyjątkowości. Działanie zdrowotne kocanki jest uwarunkowane obecnością odpowiednich składników, w szczególności flawanoidów, chalkonów, kwasów fenolowych, fitosteroli, a także olejków eterycznych, barwników, trójterpenów oraz licznych wosków, którymi jest pokryta.

Kocanka – Najważniejsze składniki

1. Obecne w kocance flawanoidy wykazują między innymi działanie:

• przeciwutleniające, neutralizując szkodliwy wpływ wolnych rodników. Organizm człowieka narażony jest na szkodliwe działanie wolnych rodników nadtlenkowych, wykazujących działanie utleniające, co może prowadzić do różnych chorób, takich jak choroba Alzheimera, astma oskrzelowa, cukrzyca, arterioskleroza, choroba Parkinsona oraz różnego typu zakażenia wirusowe,

• przeciwzapalne, na skutek hamowania syntezy histaminy,

• uszczelniające naczynia krwionośne, poprzez hamowanie aktywności enzymów proteolitycznych co prowadzi do wzmocnienia tkanki łącznej, zwiększenia elastyczności i uszczelnienia ścianek. Takie działanie jest przyczyną efektu przeciw wysiękowego i przeciwobrzękowego,

• rozkurczowe mięśni gładkich naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych. Dzięki zawartości flawonoidów kocanka doskonale wspiera leczenie układu moczowego,

• moczopędne, poprzez drażnienie kanalików nerkowych i utrudnianie resorpcji zwrotnej w nerkach.

2. Obecne w zielu kocanki chalakony wykazują różnorodną aktywność farmakologiczną

W wyniku badań przeprowadzonych w ostatnich latach potwierdzono poniższe właściwości:

• przeciwnowotworowe,
• przeciwgrzybiczne,
• przeciwwirusowe,
• przeciwpierwotniakowe,
• przeciwwrzodowe,
• przeciwzapalne.

3. Kwasy fenolowe w roślinach, także w kocance, występują przeważnie w formie związanej w postaci estrów oraz glikozydów

Kwasy fenolowe należą do metabolitów wykazujących pozytywny wpływ na ludzkie zdrowie. Wyróżniają się aktywnością antyoksydacyjną, polegającą na eliminowaniu reaktywnych form tlenu, blokowaniu wolnych rodników, wspomaganiu enzymów wykazujących właściwości przeciwutleniające oraz chelatowaniu jonów metali żelaza i miedzi. W ten sposób dzięki stosowaniu kocanki organizm człowieka jest chroniony przed stresem oksydacyjnym, a co za tym idzie, przed rozwojem takich chorób jak miażdżyca naczyń i zmiany nowotworowe.

4. Fitosterole kocanki należą do substancji aktywnych, zarówno pod względem biochemicznym jak i farmakologicznym

Wśród nich można wyróżnić dwie podstawowe grupy – sterole i stanole. Nazwą fitosterole określa się zarówno sterole, stanole jak i estry obu tych związków.

W układzie pokarmowym w równym stopniu hamują absorbcję cholesterolu zarówno pochodzenia endogennego – wytworzonego w organizmie, jak i egzogennego – pokarmowego. Swoją budową przypominają cholesterol. Pozwalają obniżać poziom „złego” cholesterolu poprzez hamowanie jego wchłaniania w jelitach. Występujące powszechnie sterole wykazują działanie:

• przeciwzapalne – hamujący produkcję wolnych rodników i przeciwgorączkowe, dlatego chronią przed rozwojem miażdżycy oraz wielu chorób przewlekłych, takich jak choroby Alzhemera czy Parkinsona. Dzięki zawartości fitosteroli kocanka wykazuje właściwości przeciwnowotworowe,

• hamowanie procesów alergicznych oraz autoimmunologicznych, zapobiegając rozwojowi chorób opartych na autogresji, takich jak stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów, czy toczeń,

• obniżanie produkcji cytokin w przebiegu procesów zapalnych, dzięki czemu zmniejsza się poziom odczuwalnego bólu,

• poprawa działania układu odpornościowego,

• działanie przeciwzakrzepowe, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko wystąpienia zawału serca oraz udaru mózgu,

• wspomaganie leczenia rozrostu prostaty.

Coraz częściej fitosterole, również dzięki obecności w ekstrakcie z kocanki, stosowane są w preparatach kosmetycznych. Posiadają wiele cennych właściwości wpływających korzystnie na stan skóry. Fitosterole mają zdolność stymulowania syntezy kalogenu, ograniczają rozkład elastyny, nawilżają, napinają skórę, niwelują drobne zmarszczki, działają przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybicznie, przyśpieszają regenerację naskórka i łagodzą podrażnienia.

5. Trójterpeny są najliczniejszą grupą związków organicznych, występujących powszechnie w całym świecie ożywionym, również w kocance

Trójterpeny występują m.in. jako składniki olejków eterycznych i żywic. Wszystkie olejki eteryczne mają właściwości antyseptyczne, regeneracyjne i odmładzające. To doskonałe produkty lecznicze i naturalne kosmetyki dla zdrowia i urody.

Kocanka właściwości zdrowotne

Dzięki wyżej wymienionym zawartych w kocance piaskowej składnikom posiada ona bardzo szerokie spektrum zastosowania, ale szczególnie ważny jest jej pozytywny wpływ, jaki ma na wątrobę. Składniki czynne kwiatostanów i ziela kocanki działają antyseptycznie, przeciwzapalnie, rozkurczowe, żółciopędnie, żółciotwórcze i ochronnie dla miąższu wątroby. Potrafią pomóc, gdy wątroba jest uszkodzona przez związki toksyczne pochodzące z pokarmów lub leków, a także z powodu niedostatku żółci, co jak wiadomo wywołuje kłopoty trawienne.

Kocanka jest skuteczna w leczeniu kamicy żółciowej, żółtaczce oraz w stanach zapalnych układu żółciowego. Wykazuje właściwości zmniejszające napięcie mięśni gładkich jelit, pęcherza żółciowego i dróg żółciowych. Przywraca im prawidłową ruchowość i ułatwia przepływ żółci. Zwiększa także jednocześnie czynność żółciową komórek wątroby. Pomocniczo stosuje się ją w kamicy żółciowej i po operacjach dróg żółciowych.

Kwiaty kocanki nieznacznie zwiększają wydzielanie soków trawiennych oraz pobudzają trawienie i przyswajanie składników pokarmu, przywracając prawidłowe ruchy perystaltyczne jelit. Ponadto zmniejszają stany zapalne błony śluzowej żołądka oraz stanowią naturalne dobrodziejstwo przy bolesnych skurczach jelit. Wyciągi z kocanki wywierają działanie moczopędne, przeciwartretyczne i odtruwające, dlatego są zalecane w terapii dny moczanowej, zatruć i  obrzęków. Kocanka piaskowa jest również skuteczna w leczeniu chorób układu oddechowego.

Kocanka – Sposoby użycia

Najprostszym sposobem na umożliwienie działania ziół na skórę jest ich jedzenie i picie. Wartościowe substancje pochodzące z ziół są absorbowane z układu pokarmowego do krwiobiegu i docierają do wszystkich części organizmu.

Istnieje wiele sposobów na użycie ziół oraz wydobycie z nich korzystnych składników. Oprócz użycia w kuchni podczas przygotowywania codziennych posiłków, zioła mogą być stosowane wewnętrznie: w postaci naparów, wywarów, syropów, nalewek, czopków i tabletek oraz zewnętrznie: jako kąpiele ziołowe, balsamy i kremy, maści, okłady, kompresy i olejki.

Kocanka w zastosowaniu wewnętrznym

Napary / herbata z kocanki

Napary ziołowe są przygotowywane w ten sam sposób jak zaparzamy herbatę, używając miękkich części rośliny, najczęściej liści i kwiatów. Kocankę zalewamy wrzącą wodą, pozostawiamy pod przykryciem na ok. 10-15 min, a następnie przecedzamy. Na chroniczne problemy zdrowotne najczęściej pije się pełną szklankę herbaty z kocanki, 3 razy dziennie oraz 6 razy lub więcej na ostre dolegliwości. Większość naparów jest pita na gorąco, z wyjątkiem herbatek ziołowych stosowanych w leczeniu układu moczowego, kiedy to taki napar musi być pity letni lub zimny. Kwiaty kocanki można zaparzać także w mleku z miodem, które lepiej ekstrahuje składniki czynne.

Wywar z kocanki

Wywary są podobne do naparów, ale przygotowane są z twardych części zioła, takich jak kora, kłącza, nasiona, które wymagają większego ciepła w celu wydobycia ich leczniczych składników do wody. Twarde części ziół łamiemy, rozbijamy lub kroimy, a następnie gotujemy pod przykryciem przez ok. 15 min., bez doprowadzania do wrzenia. Odstawiamy na 30 min. i odcedzamy. Dawka jest taka jak dla naparów. Wywary z kocanki są znacznie rzadziej stosowane nić napary.

Syrop z kocanki

Syropy są przede wszystkim preferowane do stosowania u dzieci. Podczas przygotowywania syropu możemy użyć naparu lub wywaru przez zmieszanie go z ok. 300 g cukru w 600 ml płynu. Syrop z kocanki należy powoli podgrzewać, dokładnie mieszając do momentu aż zacznie gęstnieć. Podczas przygotowywania należy zbierać pianę, która formuje się na powierzchni.

Nalewka z kocanki

Nalewki są skoncentrowanymi wyciągami z ziół, sporządzanymi na bazie wody i alkoholu.  Proporcja alkoholu do wody jest różna, w zależności od nalewki. 25% alkoholu używa się na proste glikozydy i garbniki, natomiast 90% alkoholu do żywic i klejów roślinnych. Aby sporządzić nalewkę z kocanki, należy użyć suszonych ziół w proporcji 1 część ziół do 5 części płynu lub 1 części świeżych ziół do 2 części płynu. Zioła należy umieścić w dużym słoju, a następnie zalać miksturą alkoholu z wodą i pozostawić do maceracji na okres 2 tygodni. Słojem należy codziennie potrząsać. Po tym okresie płyn należy odcedzić i wyrzucić zioła. Nalewkę z kocanki należy przechowywać w ciemnej butelce.

• Czopki: Czopki omijają przewód pokarmowy, a środek ziołowy jest wchłaniany bezpośrednio do krwiobiegu poprzez błonę śluzową odbytnicy. Można przygotować czopki w domu poprzez dodanie dobrze sproszkowanych ziół do bazy roztopionego masła kakaowego, ukształtować przy pomocy folii aluminiowej, a następnie ostudzić. Czopki należy przechowywać w lodówce.

• Tabletki i kapsułki: Zioła w formie tabletki lub kapsułki najlepiej kupić w sklepach zielarskich lub w sklepach ze zdrową żywnością.

Kocanka w zastosowaniach kosmetycznych

Jako składnik kosmetyczny, kocanka nie jest w Polsce zbyt popularna. Jest to natomiast nieodzowny składnik roślinny, który powinna wypróbować każda osoba mająca problemy z naczynkami. Kwiat kocanki spotykany jest przede wszystkim w formie olejku eterycznego, hydrolatu oraz  w postaci ekstraktu.

Olejek z kwiatów kocanki

Olejek eteryczny z kocanki powstaje na skutek maceracji kwiatów kocanki włoskiej, najczęściej na bazie zimnotłoczonego oleju słonecznikowego. W trakcie procesu moczenia – maceracji – najcenniejsze składniki aktywne kwiatów kocanki są powoli uwalniane do bazowego oleju słonecznikowego. Otrzymany w ten sposób olej posiada ciemno-żółty kolor i ziołowy aromat.

Olej z kocanki, również dzięki bazowemu olejowi słonecznikowemu, doskonale nawilża i wygładza skórę oraz wzmacnia barierę lipidową naskórka. Często jest wskazywany jako element wspomagający leczenie: przeziębień, kaszlu, gorączki, bólów mięśni i stawów, zapalenia żył, chorób wątroby i dróg moczowych oraz astmy. Macerat z kocanki polecany jest także do pielęgnacji skóry ciała, zwłaszcza nóg, w przypadku problemu z rozszerzonymi naczynkami, tzw. pajączkami.

Stosuje się również wyciągi olejowe ze świeżej lub suchej kocanki, na bazie oliwy z pierwszego tłoczenia i oleju lnianego. Olej z kocanki, podobnie jak hydrolat, jest bardzo ceniony za podane poniżej kierunki działania:

• Posiada korzystny wpływ na naczynka: działa obkurczowo oraz zmniejsza opuchnięcia, sprzyja szybkiemu zanikowi siniaków, obtłuczeń i zaczerwienień skóry, a także przyśpiesza wchłanianie i niwelowanie wybroczyn. Sprawdza się także w przypadku krwiaków powstałych po urazach i różnego rodzaju zabiegach. Hamuje krwawienie i uśmierza ból. Wykazuje działanie przeciwzapalne i łagodzące oraz polecany jest w przypadku cery z poszerzonymi naczynkami, z trądzikiem różowatym, skóry podrażnionej, na okolice oczu, obwódki i opuchnięcia.

• Olej z kocanki posiada intensywne właściwości regeneracyjne: sprzyja gojeniu i zabliźnianiu ran pourazowych, minimalizuje tworzenie blizn, sprzyja redukcji rozstępów i śladów potrądzikowych. Stosowany zewnętrznie stymuluje odbudowę naskórka i tworzenie nowych zdrowych komórek skóry. Jest polecany w sytuacjach wymagających regeneracji skóry np. po zabiegach złuszczających.

• Olej kocankowy wykazuje własności antyoksydacyjne, czyli zwalcza wolne rodniki, przyczyniające się do przedwczesnego niszczenia skóry.

• Macerat z kocanki działa antybakteryjnie, antyseptycznie, przeciwgrzybicznie i przeciwwirusowo, jak również wykazuje aktywność przeciwko bakteriom i drożdżakom.

• Olej z kocanki redukuje stany zapalne i alergiczne skóry.

Hydrolat z kwiatów kocanki

Hydrolat z kwiatów kocanki uzyskany jest drogą destylacji parą wodną surowca zielnego. Podobnie jak olej, jest on szczególnie polecany do pielęgnacji cery naczynkowej, zaczerwienionej, delikatnej i podrażnionej, a także ze skłonnością do alergii, zasinionej, z wybroczynami podskórnymi, zniszczonej, z trądzikiem różowatym i pospolitym, z bliznami pourazowymi i potrądzikowymi.

Zastosowanie hydrolatu z kocanki:

• jako codzienny tonik do twarzy, stosowany po umyciu rano i wieczorem,

• do stosowania kilkakrotnie w ciągu dnia jako gojący i łagodzący okład, najczęściej w przypadku lekkiego oparzenia lub skaleczenia skóry, krwiaków, ran pourazowych lub po zabiegach. Im wcześniej jest zastosowany, tym szybsze efekty gojące może zapewnić oraz dać większe szanse na brak pojawienia się blizn,

• do rozrabiania peelingów lub maseczek w proszku, zwłaszcza w przypadku skóry naczynkowej i podrażnionej,

• jako płyn łagodzący, stosowany w postaci kompresu na opuchnięte okolice oczu, skłonne do cieni i obwódek. W tym celu należy nawilżyć hydrolatem dwa płatki kosmetyczne i nałożyć na zamknięte powieki na ok. 5-10 minut,

• jako płyn łagodzący, stosowany przed i po goleniu, lub depilacji, który pozwoli zapobiec stanom zapalnym,

• jako środek wzmacniający regenerację i formowanie się zdrowego naskórka po zabiegach złuszczających,

• jako kuracja redukująca stare blizny pourazowe, potrądzikowe oraz rozstępy,

• dodany do kremu do twarzy tuż przed nałożeniem, w przypadku tłustej skóry zmniejsza możliwość zatykania porów, a jednocześnie dodaje walorów pielęgnacyjnych.

Cenny ekstrakt z kocanki piaskowej

Ekstrakt z kwiatów kocanki piaskowej otrzymuje się w wyniku ekstrakcji z mieszaniną wody i roślinnej gliceryny. Znajduje on zastosowanie w formułach wszelkich kosmetyków pielęgnacyjnych, mających za zadanie chronić skórę i włosy przed szkodliwymi procesami utleniania. Znaleźć go można także w kosmetykach o działaniu przeciwstarzeniowym, fotoochronnym i chroniącym kolor włosów. Nadaje się również do produktów o działaniu oczyszczającym i antyseptycznym oraz o działaniu przeciwpodrażeniowym. Dzięki zawartości flawonoidów zalecany jest także w kosmetykach do pielęgnacji cery naczyniowej i trądziku różowatego. Ekstrakt z kocanki w naturalny sposób chroni skórę przed działaniem wolnych rodników.

Już od najdawniejszych czasów człowiek żyje wśród świata roślin. Z rośliny czerpał pożywienie, a także rośliny pomagały przynieść ulgę w cierpieniu. Zioła, takie jak kocanka, wykazują działanie lecznicze i mogą wpływać na nasz organizm niezwykle szeroko. Poprawiają przemianę materii, ułatwiają usuwanie szkód wyrządzonych przez choroby, stymulują wytwarzanie substancji o działaniu przeciwirusowym, odbudowują prawidłową strukturę tkanki łącznej, która stanowi szkielet dla wszystkich pozostałych narządów i tkanek naszego organizmu. Warto zatem skorzystać czasem z ich właściwości.

Kocanka uprawa

Kocanki ogrodowe, znane również jako nieśmiertelniki, to ozdobne rośliny jednoroczne. Należą do rodziny astrowatych i charakteryzują się rozgałęzionymi pędami i małymi listkami. Kwiaty mogą być różnobarwne, m.in. białe, czerwone, różowe i żółte. Roślina osiąga wysokość do ok. 1 m. W Polsce kocanka kwitnie mniej więcej od lipca do października.

Kocanka ogrodowa generalnie nie są trudna w uprawie, jednak posiada swoje preferencje. Najlepiej przyjmuje się, gdy jest sadzona na stanowiskach słonecznych w okresie maja. Uprawa doniczkowa w pomieszczeniu rozpoczyna się najczęściej w okresie marzec-kwiecień. Kocanka lubi przepuszczalne gleby, najlepiej piaszczysto-próchnicze. Preferuje także lekko wilgotne lub wilgotne podłoże, dość zasobne w składniki pokarmowe. Kocanki nie wymagają zwykle dodatkowego nawożenia, jednak czasem potrzebują odchwaszczenia.

Kocanka cena

Cena kocanki zależy w głównej mierze od rodzaju ostatecznego produktu, Najtańszy jest susz z kwiatów, przeznaczony do przygotowania naparów i herbatek z kocanki, a także nalewek i maceratów. Cena suszonych kwiatów wynosi ok. 3-8 zł za 50 g.

Hydrolat z kocanki kosztuje ok. 30-70 zł za ml, w zależności od producenta i sklepu. Olejek z kocanki najczęściej występuje w postaci mieszanek z innymi olejkami eterycznymi. Czysty olejek, pozyskiwany drogą ekstrakcji parowej zwykle jest dość drogi, a jego cena może wynosić nawet 300 zł za 15 ml.

Jeśli spodobał się Wam nasz artykuł koniecznie zostawcie nam swój komentarz i podzielcie się nim w swoich społecznościach.