Kozieradka – Właściwości, dawkowanie, jak stosować

Każdy kto zna nieco kulturę Wschodu wie, że indyjskie gospodarstwa domowe nie mogą obyć się bez nasion i liści kozieradki. Jest ona stosowana w niemal każdej ich potrawie, nie tylko ze względu na smak. Kozieradka pospolita jest również bogatym rezerwuarem wielu cennych właściwości leczniczych, które dają organizmowi wiele korzyści. Warto się zatem przyjrzeć bliżej temu wspaniałemu ziołu.

Kozieradka pospolita (łac. Trigonella foenum-graecum L.) jest rośliną jednoroczną i pochodzi z obszaru Bliskiego Wschodu. Najbardziej powszechnie stosowana jest na subkontynencie indyjskim, jednak w ostatnich latach jej popularność znacznie wzrosła, praktycznie na całym świecie. Można ją czasem spotkać pod bardzo uroczymi nazwami, m.in.: greckie siano, fenegryka, boża trawka czy kozioroźnik.

Czym jest kozieradka pospolita?

Kozieradka posiada małe okrągłe liście, które mogą być z powodzeniem suszone, a następnie przez długi czas stosowane podobnie jak inne zioła. Posiada również duże ilości nasion, które mogą być zmielone i mieszane z innymi przyprawami. W wielu kulturach jest chętnie stosowana jako dodatek smakowy, cechujący się połączeniem nuty selera i syropu klonowego.

Większość właściwości zdrowotnych kozieradki wynika z zawartości saponin i błonnika. Charakteryzuje się również zawartością substancji śluzowych, które po wymieszaniu z wodą dają postać zawiesiny, często wykorzystywanej do leczenia podrażnień skóry. Kozieradka jest również chętnie wykorzystywana w ziołolecznictwie, i to już od okresu Starożytnego Egiptu.

Dawniej kozieradkę stosowano głównie w leczeniu gruźlicy, blednicy, a także krzywicy, niedokrwistości, kaszlu oraz okresie rekonwalescencji. Wciąż można spotkać ją w homeopatii, jako naturalny lek na zapalenia żołądka i jelit, a także wspomaganie pracy śledziony i środek do podnoszenia odporności organizmu.

Kozieradka – Wartości odżywcze

Kozieradka cechuje się zawartością różnorodnych składników odżywczych, takich jak: żelazo, miedź, mangan, magnez, a także witaminę B6, błonnik i białka. O jej wyjątkowości decyduje również obecność choliny, trygoneliny, jamogeniny, gitogeniny, jak również diosgeniny i tigogeniny.

Wartość energetyczna w 100 g – 323 kcal

Kozieradka – Właściwości zdrowotne

W niektórych rejonach świata stosowana od wieków kozieradka cieszy się ogromnym szacunkiem i wciąż wykorzystywana jest w wielu naturalnych zabiegach leczniczych i pielęgnacyjnych. Przypisuje się jej wiele cennych właściwości, pomagających cieszyć się dobrym zdrowiem i samopoczuciem. Poniżej przedstawiamy najważniejsze jej zastosowania.

1. Obniża poziom cholesterolu

Badania naukowe pokazują, że spożycie kozieradki pomaga obniżyć poziom cholesterolu. Kozieradka w szczególny sposób przyczynia się do zmniejszenia poziomu lipoprotein o niskiej gęstości (LDL), co może zapobiec różnym stanom chorobowym, takim jak arterioskleroza, zawał serca i udar mózgu.

Kozieradka jest także bogatym źródłem błonnika, który wspomaga usuwanie nadmiaru cholesterolu z tętnic i naczyń krwionośnych w organizmie. Poprzez zmniejszenie zawartości cholesterolu we krwi, zmniejsza się ryzyko powstawania skrzepów i zatykania naczyń krwionośnych.

2. Zmniejsza ryzyko cukrzycy

Wiele obserwacji wskazuje, że kozieradka pomaga zmniejszyć objawy cukrzycy typu II. Według jednego z badań, może również pomóc osobom z cukrzycą typu I.

Niektóre wyniki pokazują, że kozieradka indyjska regularnie dodawana do diety chorych na cukrzycę skutecznie wspomaga spadek poziomu cukru w moczu, nawet o 54%. Ze względu na obecność galaktomannanów i błonnika, kozieradka spowalnia także proces wchłaniania cukru do krwiobiegu. Z kolei zawarty w tym wspaniałym ziele aminokwas, znany jako 4-hydroksyizoleucyna, indukuje produkcję insuliny. Z tego powodu oraz w celu regulacji poziomu cukru we krwi zaleca się czasem spożywanie ok 15-20 g kozieradki dziennie.

3. Wzbogaca dietę karmiących matek

Ajurwedyjscy lekarze przypisują kozieradkę matkom karmiącym piersią. Uważa się bowiem, że obecność tego zioła w diecie może pomóc zwiększyć ilość produkowanego przez piersi mleka. Zapewnia również większą zawartość magnezu i witamin, podwyższając wartość odżywczą pokarmu i przyczyniając się do lepszego zdrowia dziecka.

4. Naturalnie zmniejsza dolegliwości menstruacyjne

Zawarte w kozieradce składniki uważane są za dość silne i skuteczne w zakresie łagodzenia przykrych dolegliwości miesiączkowych. To wspaniałe zioło ułatwia przejście całego procesu i wspomaga przywracanie utraconego cyklu.

5. Minimalizuje objawy menopauzy

Jak wiadomo utrata estrogenów w organizmie powoduje u kobiet objawy menopauzy. Kozieradka zawiera podobne do żeńskich hormonów płciowych, dzięki czemu może pozytywnie wpływać na samopoczucie w trudnym okresie przejściowym każdej kobiety.

Kozieradka pomaga zmniejszyć niektóre objawy menopauzy, głównie takie jak wahania nastroju, depresja, skurcze i napady głodu. Kozieradka ułatwia również monitorowanie wielu innych hormonów oraz utrzymuje ich ogólną równowagę.

6. Wpływa na zmniejszenie ryzyka rozwoju nowotworu jelita grubego

Niektóre badania wskazują, że kozieradka posiada pewien potencjał antyrakotwórczy. Zawarta w niej diosgenina wiązana jest często z profilaktyką m.in. raka jelita grubego. Ponadto, różne nieskrobiowe polisacharydy, takie jak saponiny, hemiceluloza, taniny i pektyny, pozwalają obniżać poziom cholesterolu oraz chronić błony śluzowe jelita grubego, co może również zmniejszać ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego, a także innych schorzeń okrężnicy. Nasiona kozieradki poleca się pomocniczo stosować w leczeniu hemoroidów, czyli żylaków odbytu.

7. Zapewnia zmniejszenie ryzyka schorzeń sercowo-naczyniowych

Nasiona kozieradki zawierają nawet 25% galaktomannanów. Jest to rodzaj naturalnego rozpuszczalnego błonnika, który pozytywnie wpływa na zmniejszenie ryzyka choroby sercowo-naczyniowej. Zawiera także dużą ilość potasu, który przeciwdziała skutkom działania sodu w celu kontroli prawidłowego rytmu serca oraz  ciśnienia krwi.

8. Może zapewnić ulgę w bólu gardła i gorączce
   

Kojące składniki śluzowe w kozieradce pomagają w leczeniu bólu gardła i kaszlu. Zmniejszają podrażnienia i pozwalają szybciej wrócić do pełnego zdrowia. Połączenie kozieradki z łyżeczką soku z cytryny oraz miodem może również zdziałać cuda w zakresie łagodzenia gorączki.

9. Wspomaga procesy trawienia i łagodzi zaparcia

Wysoką zawartość błonnika sprawia, że kozieradka jest pomocna w leczeniu zaparcia i biegunki, a także łagodzi drobne niestrawności. Suszone nasiona, a także tworzony z nich kleik, potrafi wspomagać proces trawienia podczas dolegliwości przewodu pokarmowego, takich jak zapalenie błony śluzowej żołądka, nadmierne wzdęcia czy problemy z wątrobą.

Obecne w nasionach kozieradki substancje pozwalają zwiększać wydzielanie soku trzustkowego i żołądkowego, a także śliny, co może pomóc w wzmaganiu apetytu. Tradycyjna medycyna chińska zaleca również kozieradkę dla pacjentów cierpiących na różne choroby nerek.

10. Zapewnia działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze

W wyniku badań udowodniono, że wyciąg z kozieradki wykazuje skuteczne działanie antybiotyczne, umożliwiające naturalną walkę z infekcjami bakteryjnymi, takimi jak gronkowiec złocisty, E. coli, pałeczka ropy błękitnej, dwoinka rzeżączki, pałeczka zapalenia płuc, rzęsistek pochwowy czy Salmonella. Z kolei wodne ekstrakty z nasion i pędów kozieradki wykazują znaczną aktywność przeciwgrzybiczą, pozwalającą zapobiegać wielu różnym dolegliwościom.

Kozieradkę stosuje się zarówno w celach spożywczych, jak i pielęgnacyjnych. Może występować w postaci mielonej, ziaren, kiełków, świeżych liści, a także odwarów czy suplementów diety. Kozieradka mielona to jeden z podstawowych składników hinduskich mieszanek przyprawowych, takich jak panch phorn czy curry.

Najczęściej stosuje się mieloną kozieradkę, którą można dodawać do rozmaitych potraw, takich jak zupy, sosy, a także pasty do pieczywa, pikle czy chutney. Czasami poleca się wykonywać napary z liści rośliny lub dodawać mielone ziarno do koktajli i smoothie.

Innym sposobem wykorzystania rośliny jest przygotowanie okładów na skórę. W tym celu należy w pierwszej kolejności rozdrobnić nasiona kozieradki, a następnie wymieszać z wodą i uzyskać konsystencję pasty. Po podgrzaniu całości pastę aplikuje się na wrażliwe i problematyczne obszary skóry, najlepiej przy użyciu czystego i naturalnego materiału.

Coraz częściej na rynku można spotkać kozieradkę w tabletkach. Zawierają one ekstrakt roślinny oraz substancje pomocnicze. Czy warto je stosować? Bez wątpienia lepszym rozwiązaniem są samodzielnie przygotowane posiłki i preparaty z tej rośliny. Cena tabletek zwykle jest niewspółmierna do potencjału korzyści, jakie możemy dzięki nim uzyskać. Naszym zdaniem nie warto przepłacać.

Kozieradka w kuchni – Najczęstsze zastosowania

Kozieradkę można spotkać w niezliczonych wprost przepisach kulinarnych, najczęściej azjatyckich. W kuchni wykorzystuje się zarówno młode liście rośliny, jak i kiełki, czy nasiona. Przyprawę stanowią mielone nasiona kozieradki.

• nasiona kozieradki stosowane są głównie jako przyprawa do różnego typu marynat czy curry, a także dodatek do makaronów, pieczywa i rożnego typu potraw mięsnych,
• młode liście stosuje się jako zioło lub warzywo do sałatek,
• suszona natka polecana jest czasem do wzbogacania smaku gotowych dań, dodając im silniejszego zapachu gorzkawego smaku,
• kiełki z nasion kozieradki mogą być wspaniałym dodatkiem do kanapek oraz sałatek, dodając ostrości i aromatu,
• suszone liście natki służą czasem do przygotowywania herbatki ziołowej.

Dawkowanie kozieradki

Co jeszcze warto wiedzieć?

Generalnie kozieradkę uznaje się za bezpieczne zioło, jednak nie jest ona zalecana w czasie ciąży, ponieważ może mieć silny wpływ na układ rozrodczy kobiety. Jednym z obserwowanych efektów ubocznych jej działania może być łagodna niewydolność przewodu pokarmowego, szczególnie przy obfitym spożyciu. Niekiedy obecność tego zioła w diecie zmienia zapach moczu i potu.

Istnieją pewne podejrzenia, że nadmierne spożywanie kozieradki może zakłócać działanie leków przeciwzakrzepowych, podobnie jak inne zioła i przyprawy, takie jak rumianek, szałwia, miłorząb japoński, arnika, anyż czy mniszek lekarski.

W myśl obowiązującego prawa niniejszy artykuł nie stanowi porady medycznej, lekarskiej lub farmaceutycznej. Czytelnik przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji w zakresie leczenia lub suplementacji, w zależności od potrzeb, powinien skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.