Krwawnik pospolity – Właściwości i zastosowania

Krwawnik pospolity (łac. Achillea millefolium) od wieków wykorzystywany jest jako naturalny środek ziołowy, przeznaczony do zwalczania wielu różnych chorób i dolegliwości. Ta roślina jest również bardzo pożywnym, choć nieco zapomnianym składnikiem kulinarnym. Przypomnijmy zatem najważniejsze informacje na temat tego wyjątkowego zioła.

Krwawnik pospolity jest popularną rośliną wieloletnią, która uprawiana jest również w Europie. Można jednak znaleźć ją na całej półkuli północnej. Jest to wytrzymała roślina, która posiada wiele podgatunków i pochodzi z rodziny roślin asteraceae. Może osiągnąć wysokość od ok. 30 cm do 1 metra i rośnie praktycznie wszędzie, od łąk po tereny wiejskie, aż po plaże nad morzem.

Krwawnik pospolity

Krwawnik pospolity ma liście przypominające nieco paproć, a jego łodygi tworzą parasole, na których znajdują się białe lub różowe kwiaty. Roślina kwitnie od lata aż do jesieni. Krwawnik pospolity może rosnąć wśród traw, dlatego przez wielu ogrodników uznawany jest za szkodliwy chwast.

Długa historia wykorzystywania krwawnika

Botaniczna nazwa krwawnika pospolitego nawiązuje do Achillesa, czyli do mitologicznego greckiego bohatera. Według starożytnych wierzeń Achilles zawsze nosił ze sobą tę roślinę, by w czasie wojen opatrywać nią rany. Nowoczesne badania wykazały, że zawarta w nim alkaloidowa achilleina, jeden z trzech alkaloidów obecnych w liściach i łodygach zioła, odpowiada za właściwości tamujące krwawienie.

Krwawnik jako zioło lecznicze prawdopodobnie po raz pierwszy zostało wykorzystane przez starożytnych Greków, już ponad 3000 lat temu. Stosowano je głównie jako zewnętrzny lek na rany. Kwiaty oraz liście krwawnika były spożywane, natomiast z liści przygotowywano herbatę. Świeże liście krwawnika były wykorzystywane w celu zatrzymania krwawienia, leczenia problemów przewodu pokarmowego, a także zwalczania gorączki, zmniejszania krwawienia miesiączkowego oraz dla poprawy krążenia krwi. Świeże liście krwawnika były również żute, by złagodzić ból zęba. Współcześni naukowcy przyznali, iż krwawnik pospolity może rzeczywiści przynosić wiele korzyści dla ludzkiego organizmu, które w większości zostały odkryte już w Starożytności.

Rdzenni Amerykanie również wykorzystywali krwawnik do leczenia ran, krwawienia oraz różnego typu infekcji. Chińska medycyna ludowa docenia krwawnik za jego zdolność do korzystnego wpływania na pracę nerek, wątroby oraz śledziony, a także za dodawanie energii całemu organizmowi. Współczesne badania na zwierzętach potwierdziły, że krwawnik pospolity może być pomocny przy oczyszczaniu ran, kontrolowaniu krwawienia, jak również przy skaleczeniach oraz otarciach. Wielu uznaje tę wyjątkową roślinę zielną za dobry tonik do pielęgnacji miejsc intymnych, który skutecznie wspiera krążenie krwi. Niektóre badania wykazały, że może być on pomocny w zmniejszaniu krwawienia miesiączkowego, a także w celu zmniejszania skurczy macicy.

W tradycyjnej medycynie ludowej łodygi oraz kwiaty krwawnika pospolitego były zbierane latem, a następnie suszone. Kobiety przygotowywały herbatę z krwawnika pospolitego, by złagodzić bóle miesiączkowe, a także okresowe bóle. Natomiast dzieci spożywały herbatę z krwawnika pospolitego na katar sienny oraz zapalenie zatok. W miesiącach zimowych herbata z krwawnika pospolitego pomagała złagodzić skutki kataru, przeziębienia oraz grypy.

W średniowieczu krwawnik pospolity był wykorzystywany do produkcji napoju w rodzaju piwa, jako substytut chmielu i jęczmienia. Był on także składnikiem naparu odurzającego, działającego podobnie jak absynt.

Zastosowanie krwawnika pospolitego w ziołolecznictwie

W ziołolecznictwie krwawnik jest powszechnie stosowany zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Wykorzystuje się całą roślinę, zarówno suszoną, jak i świeżą. Najlepiej zbierać ją z kwiatami. Zaleca się jednak pewną ostrożność przy stosowaniu krwawnika, zwłaszcza jeśli spożywa się go w dużych ilościach, lub też przez dłuższy okres czasu. Może się to okazać szkodliwe i przyczynić się do występowania wysypki oraz sprawić, iż skóra stanie się wrażliwa na promienie słoneczne.

Liście krwawnika można wykorzystać w postaci surowej lub ugotowanej. Mają gorzki smak, ale sprawdzają się w mieszankach sałat. Najlepiej, jeśli spożywa się młode liście krwawnika i można wykorzystać je również jako środek konserwujący lub smakowy do piwa. Kwiaty i liście zioła poleca się często wykorzystywać do przygotowania aromatycznych herbat, natomiast olejki eteryczne z kwiatów krwawnika warto wykorzystać jako naturalny środek nadający smaku napojom bezalkoholowym. Podstawowe składniki olejku to: alfa pinen, octan, bornyna, beta-pinen,  borneol, cineol, camphen, kamfora, gamma terpinen, keton izomorficzny, chamazulen, limonen, sabinen i tricyklen.

Kwiaty krwawnika posiadają największe stężenie substancji o korzystnych właściwościach i dlatego są najczęściej wykorzystywaną częścią rośliny. Niektóre z tych związków to: kwas salicylowy, kwas foliowy, kwas askorbinowy, flawony, aminokwasy, garbniki, a także minerały takie jak: żelazo, miedź, mangan, cynk, nikiel, krzem i wapń.

Najważniejsze korzyści zdrowotne ze stosowania krwawnika

1. Ziele krwawnika na hemoroidy

Przez długie stulecia krwawnik pospolity stosowany był w leczeniu m.in. hemoroidów, bólu żołądka oraz oczu. Wykorzystywano go przy zaburzeniach pracy wątroby, pasożytach jelitowych, dusznicy bolesnej, jak również przy zaburzeniach krążenia, a także krwawieniach płucnych i nowotworach.

2. Krwawnik na problemy trawienne

Kwiaty krwawnika pomagają poprawić krążenie krwi w żyłach, a także mogą pomóc przy problemach z trawieniem. Dzięki temu ziele to może skutecznie wesprzeć leczenie anoreksji oraz innych zaburzeń związanych z odżywianiem.

1. Krwawnik na okres

Krwawnik wykorzystywany jest również do regulowania i łagodzenia zaburzeń menstruacyjnych, tj. krwawienia, bólu i skurczy.

3. Krwawnik na przeziębienie i grypę

Wysoka zawartość kwasu salicylowego sprawia, że krwawnik sprawdza się jako lek przeciwbólowy, a także wspomaga łagodzenie gorączki, przeziębienia oraz grypy.

4. Krwawnik na infekcje bakteryjne

Ziele krwawnika jest również stosowane w przypadkach kaszlu, zapalenia oskrzeli, alergii, a także kolki wątrobowej i żółciowej, owrzodzeń i krwawień. Z tego powodu, czasami krwawnik stosowany jest jako środek wykrztuśny, przeciwskurczowy, a także uspokajający, hemostatyczny oraz w celu zmniejszenia wydzielin żołądkowych.

5. Krwawnik w leczeniu i pielęgnacji skóry

Zewnętrzne stosowanie krwawnika ma na celu wykorzystanie jego właściwości dezynfekujących i przeciwzapalnych. Dzięki temu pomaga zwalczyć drobnoustroje, a więc wspiera leczenie ran. Może też leczyć wypryski, oparzenia, stłuczenia i ropnie.

Kulinarne wykorzystanie krwawnika pospolitego

Do końca lat siedemdziesiątych XX wieku liście krwawnika pospolitego były powszechnie wykorzystywane jako źródło pożywienia. Roślina ta była wykorzystywana w podobny sposób jak inne warzywa liściaste, np. jako dodatek do zup i gulaszy. Chociaż praktyka wykorzystywania liście krwawnika pospolitego jako składnika codziennych dań praktycznie całkowicie ustała, to warto sobie przypomnieć, że kwiaty tej rośliny mogą stanowić bardzo aromatyczny dodatek do sałatek. Kwiaty oraz liście krwawnika pospolitego są również zbierane, suszone oraz mielone, a następnie w takiej formie wykorzystywane jako przyprawa.

Inne wykorzystanie krwawnika

Krwawnik pospolity to bardzo wszechstronnie wykorzystywane zioło, które można samodzielnie przetwarzać w domowych warunkach. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze produkty z tej wspaniałej rośliny.

1. Napar z ziela krwawnika
   

1 łyżkę posiekanego lub suszonego ziela należy zalać szklanką wrzącej wody i odczekać ok. 20 min. Po przecedzeniu napar poleca się pić 2 razy dziennie po ok. pół szklanki.

2. Sok z krwawnika

Sok z krwawnika często polecany jest w przypadku wsparcia kuracji oczyszczającej organizm, a także wsparcia leczenia choroby wrzodowej żołądka, jelit, a także innych krwawień wewnętrznych oraz anemii.

Do przygotowania soku potrzeba świeżych kwiatów i / lub liści ziela, które po umyciu należy dokładnie zmiksować. Uzyskaną masę w następnej kolejności przeciskamy przez gazę. Uzyskany w ten sposób sok należy przechowywać w lodówce i spożyć w ciągu ok. 3 dni. Najczęściej poleca się picie soku z krwawnika 2 – 4 razy dziennie, najlepiej tuż przed posiłkami, w dawkach po ok. 10 – 15 ml.

3. Środek na kobiece upławy

Należy w równych proporcjach wymieszać kwiaty krwawnika, jasnoty białej oraz nagietka. Po zmieszaniu, 2 łyżki świeżych ziół lub 1 łyżkę suszonych zalewamy 1 litrem wrzącej wody, a następnie przykrywamy i odczekujemy min. 15 minut. Po przecedzeniu i odlaniu połowę płynu można przeznaczyć do picia między posiłkami, a drugą połowę do jako naturalny środek do podmywania i kompresów.

4. Wino z krwawnika
   

W celu przygotowania wina krwawnikowego należy do ok. 120 g utartych kwiatów krwawnika dodać ok. 6 szklanek białego wytrawnego wina. Po dokładnym połączeniu płyn należy umieścić w zamkniętym naczyniu i odstawić w ciemne miejsce na okres ok. 4 tygodni. Po tym czasie napój należy odcedzić i stosować przed posiłkiem na lepsze trawienie, a także na skurcze żołądkowe i wzdęcia.

5. Maseczka oczyszczająca z krwawnika
   

Do przygotowania maseczki oczyszczającej należy zastosować ok. 2 łyżeczki suszonych kwiatów ziela, które po zalaniu niewielką ilością wrzącej wody powinna uzyskać konsystencję papki. Po przestygnięciu maseczkę nakłada się na umytą cerę na ok. 15 min., a następnie zmywa ciepłą wodą, przy jednoczesnym masażu twarzy.

Przed zastosowaniem maseczki warto upewnić się, czy krwawnik nie wywoła u nas reakcji alergicznej. W przypadku skóry bardzo wrażliwej i skłonnej do podrażnień zwykle nie zaleca się stosować produktów z krwawnikiem.

Krwawnik pospolity – Przeciwwskazania i skutki uboczne

Stosowania krwawnika pospolitego nie poleca się w okresie ciąży oraz karmienia piersią. Z powodu braku odpowiednich badań, nie należy także stosować tego zioła w przypadku dzieci poniżej 12 roku życia. W przypadku wątpliwości, planowaną ziołoterapię zawsze warto konsultować z lekarzem.

Każdorazowo, stosowanie ziela krwawnika powinno wiązać się z zachowaniem należytej ostrożności. Przeciwwskazaniem do jego przyjmowania jest nadwrażliwość na zawarte w nim składniki aktywne. Uczulenie wiązać się może często z wystąpieniem wysypki i zaczerwienieniami skóry, które zawsze należy konsultować z lekarzem.

Ograniczenia w stosowaniu krwawnika wiążą się także ze znaczną zawartością tujonu, który może oddziaływać toksycznie i powodując takie objawy jak ból głowy i nadwrażliwość na światło.

◊

Wachlarz możliwości wykorzystania krwawnika jest bardzo szeroki, gdyż w naturalny sposób pomaga on oczyszczać i odtruwać organizm, wykazuje działanie rozkurczające, skutecznie wspomaga procesy trawienne, a także doskonale przyspiesza gojenie ran i łagodzi stany zapalne. Dzięki swoim doskonałym właściwościom zdrowotnym i pielęgnacyjnym zioło to stanowi doskonały surowiec do samodzielnego tworzenia domowych preparatów leczniczych i kosmetycznych.