Nasiona kakao w kontekście ochrony zdrowia i urody

0
5609
nasiona kakao
Kakao to doskonały i bardzo smaczny składnik odżywczy, zapewniający wiele cennych właściwości zdrowotnych

Dla wielu osób nie ma lepszych chwil, niż wieczorne picie kakao przy gorącym kominku. Posiada ono jednak nie tylko wspaniałe i wyjątkowe walory smakowe, ale również przyczynić się może do zapobiegania wielu problemom zdrowotnym. Poznajmy najważniejsze właściwości i zastosowania tego wspaniałego „napoju bogów”.

Dotychczas naukowcy uznali co najmniej kilka ważnych właściwości zdrowotnych, wynikających ze spożywania naturalnego kakao. Zaliczyć do nich między innymi można poprawę czynności serca, ulgę w bolesnych dusznościach, pobudzanie układu nerwowego, ułatwienie trawienia, a także poprawę funkcjonowania nerek i jelit. Ponadto kakao stosuje się w leczeniu anemii, zmęczenia umysłowego, gruźlicy, gorączce, a także przy objawach kamicy nerkowej, a nawet przy niskim libido.

Wyjątkowe i charakterystyczne właściwości kakao sprawiają, że zwiększa się czujność i ostrożność, a także wpływa ono na polepszenie nastroju. Nasiona kakaowca posiadają większą aktywność antyoksydacyjną niż herbata, wino, borówki, a nawet jagody Goji. Zawarte w nich flawanoidy zapewniają liczne korzyści zdrowotne i pielęgnacyjne.

Nasiona kakao – Uprawa i produkcja

Pierwsze kwiaty i owoce kakaowca pojawiają się po 3 latach wzrostu, jednak w uprawie nie dopuszcza się do ich rozwoju. Pierwszych zbiorów dokonuje się zwykle przy roślinach o 2 lata starszych. W sprzyjających warunkach mogą kwitnąć dwukrotnie w ciągu roku.  Najwięcej owoców kakaowiec wydaje między 10 a 30 rokiem wegetacji.

Owoce kakaowca dojrzewają ok. 5-8 miesięcy, po czym są zbierane, rozcinane i poddawane naturalnej fermentacji. Dzięki temu procesowi zawarte w nich cukry się rozpadają, a ziarna uzyskują swój charakterystyczny kolor i aromat. W celu ochrony przed pleśnią ziarna się suszy, a następnie selekcjonuje i poddaje procesowi palenia, podobnie jak w przypadku ziaren kawy. W dalszej kolejności ziarno jest mielone i oddzielane jest masło kakaowe, w zależności od potrzeb, metodą tłoczenia z alkalizacją lub tradycyjnymi metodami. Surowiec pozostały po ekstrakcji masła wykorzystuje się do produkcji proszku kakaowego.

Zdrowotne właściwości nasion kakaowca

Stosowanie nasion kakaowca w celach zdrowotnych ma swoje początki w Europie już ponad 300 lat temu. Dotychczas przeprowadzono wiele badań nad tym wspaniałym składnikiem diety, które wskazują na szczególne znaczenie epikatechiny oraz flawanolu. Dzięki temu ciemna czekolada z wysoką zawartością kakao może mieć korzystny wpływ na ciśnienie krwi, poziom lipidów i stany zapalne organizmu. Proces produkcji gorzkiej czekolady generalnie pozwala zachować zawartość epikatechiny, natomiast jej mleczna wersja nie zawiera jej zbyt wiele.

Mechanizmy odpowiedzialne za najważniejsze korzyści ze stosowania naturalnego kakao to przede wszystkim zwiększona biodostępność tlenku azotu oraz ulepszona struktura i funkcje mitochondriów. W celu uzyskania optymalnych efektów należy sięgać po organiczne i nieprzetworzone kakao, najlepiej w postaci ziaren. Ziarna kakao to nasiona, które zostały uprażone, obrane z łupinek i pokrojone na mniejsze kawałki.

Do najważniejszych właściwości zdrowotnych kakao można zaliczyć:

  1. Utrzymanie prawidłowych funkcji mięśni i nerwów

Ziarna kakaowca są jednym z najlepszych produktów spożywczych, które zawierają spore ilości magnezu. Magnez jest minerałem niezbędnym w ponad 300 procesach biochemicznych w naszym organizmie. Nasiona kakao zawierają niemal 500 mg magnezu na 100 gramów czystego produktu.

Magnez jest przede wszystkim kluczowy dla utrzymania prawidłowych funkcji mięśni oraz nerwów. Wpływa również na regularny rytm serca. Dzięki zawartości magnezu oraz wysokiej zawartości epikatechiny kakao poprawia strukturę mięśni, a także poprawia wiele funkcji nerwowych. Jednymi z objawów braku tego pierwiastka w organizmie jest drżenie mięśni oraz częste skurcze.

  1. Pomoc w chudnięciu i utrzymaniu prawidłowej wagi

Wiele źródeł wskazuje na to, że rzeczywiście można schudnąć dzięki regularnemu jedzeniu kakao. Warto jednak przy tym zachować pewien umiar. Wszystko dlatego, że posiada ono względnie wysoką zawartość tłuszczu oraz kalorii. Jednakże jeśli spożywasz naturalne i niemodyfikowane kakao to zapewnisz sobie duże ilości błonnika, który dłużej utrzyma uczucie sytości. Nie należy jednak myśleć, że baton czekoladowy znaleziony na sklepowej półce, również dostarczy nam cennego błonnika, bo to nieprawda. 100g nasion kakao zawiera aż 33 g błonnika, dlatego jest to niezwykle przydatny składnik każdej diety odchudzającej.

Obecność błonnika w nasionach kakaowca pozwala również na zachowanie regularnych wypróżnień. Przeprowadzono badanie kliniczne, w którym pacjenci otrzymywali proszek kakaowy wymieszany z otrębami. Badanie to podzielone było na dwa etapy po 4 tygodnie z przerwą trzytygodniową. W czasie badania pacjenci spożywali mieszankę dwa razy dziennie. Częstotliwość wypróżniania wzrosła, a ilość zaparć zmalała, szczególnie w okresie, w którym spożywane było naturalne kakao. Surowe kakao w diecie korzystnie wpływał na eliminowanie zaparć, co sprzyja procesowi oczyszczania organizmu.

  1. Zmniejszanie ryzyka wystąpienia chorób wieńcowych i udaru mózgu

Zawarte w naturalnym kakao przeciwutleniacze to doskonałe źródło wielu korzyści dla zdrowia organizmu. Ziarna kakaowca, zwłaszcza spożywane na surowo, są jednym z najbogatszych źródeł związków przeciwutleniających wśród wszystkich rodzajów żywności. Dzięki swoim składnikom odżywczym kakao doskonale pomaga pochłaniać zwalczać wolne rodniki, które powodują liczne szkody w organizmie, w tym przyśpieszają proces starzenia oraz wywołują wiele chorób.

Opublikowane dotychczas badania informują o tym, że według danych epidemiologicznych regularne spożywanie pokarmów oraz napojów pochodzenia roślinnego zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób niedokrwiennych serca oraz udaru mózgu. Dodatkowo badania te wykazały korzystny wpływ na ciśnienie krwi, oporność na insulinę, a także problemy naczyniowe i czynność płytek krwi.

  1. Zapobieganie anemii

Jak wiadomo żelazo jest niezbędne do prawidłowej produkcji czerwonych krwinek. Podobnie jak inne rodzaje żywności bogatej w żelazo, tak i kakao może pomóc w walce z objawami anemii. Spożywanie ok. 30 g surowego kakao to ok. 4 mg tego cennego dla zdrowia pierwiastka.

Niedobór żelaza wiąże się z pewnymi skutkami ubocznymi, do których należy przede wszystkim zmęczenie i złe samopoczucie. Na szczęście kakao jest bogate w żelazo i żeby zapewnić sobie lepsze jego wchłanianie warto połączyć je z dobrym źródłem witaminy C, takim jak niektóre owoce.

  1. Leczenie biegunki

Z historii tradycyjnej medycyny ludowej wynika, że ziarna kakaowca były bardzo często wykorzystywane przy leczeniu biegunki. Ich skuteczność wynika przede wszystkim z tego, że kakao zawiera liczne polifenole, które hamują pewne wydzieliny jelitowe. Badania w zakresie tradycyjnej medycynie chińskiej objęły problem zależności dawki tego składnika diety na działanie związków flawanoidowych lub związków molekularnie do nich pokrewnych. Potwierdzono w nich zdolność do zapobiegania gromadzenia się płynów w jelicie cienkim, które często powodują biegunkę.

  1. Polepszenie nastroju

Neuroprzekaźniki to mali posłańcy z mózgu, którzy informują nasze ciało jak ma się zachowywać, co ostatecznie wpływa na nasze samopoczucie. Zawarte w kakao substancje aktywne posiadają niesamowitą zdolność do wpływania na neuroprzekaźniki, a tym samym mogą modyfikować nasz nastrój. Wiele źródeł wskazuje, że również czekolada ze znaczną zawartością kakao doskonale stymuluje mózg do wywoływania pozytywnych emocji, a nawet podniecenia i euforii.

Zasadniczo zależy to od dwóch związków chemicznych, które wydzielają się w naszym organizmie po spożyciu kakao. Jednym z nich jest enyloetyloamina (PEA), który związany jest z produkcją związków chemicznych nadnerczu. Dzięki ich wysokiemu stężeniu możemy poczuć się podekscytowanymi. Drugim związkiem chemicznym jest anandamid, który pełni funkcję neuroprzekaźnika, znanego również pod nazwą „cząsteczki rozkoszy”. Posiada on wyjątkową zdolność do poprawy nastroju, a w naturalny sposób wydziela się podczas snu i relaksu, a także podczas dużego wysiłku fizycznego. To właśnie jego działanie odczuwają często długodystansowi biegacze.

  1. Poprawa pamięci i koncentracji

Zawarte w kakao składniki pozwalają na hamowanie procesu pogarszania się pamięci u osób starszych, który wynika ze zmian zachodzących w mózgu. Kluczowe znaczenie mają przede wszystkim przeciwutleniające flawonole, których skuteczność działania potwierdziły liczne badania naukowe. Ma to szczególne znaczenie dla osób powyżej 60 roku życia, gdy wiele funkcji mózgowych ulegać znacznemu osłabieniu.

Innym czynnikiem pobudzającym są zawarte w kakao substancje aktywne, takie jak kofeina i teobromina. Stosunkowo umiarkowana ilość kofeiny wpływa na pobudzenie i rozjaśnienie pracy umysłu. Z kolei teobromina pozwala stymulować pracę centralnego układu nerwowego oraz rozszerzać naczynia krwionośne. Obecność takich pierwiastków jak wapń, cynk, żelazo, mangan czy chrom wpływa pozytywnie na redukcję stresu oraz przyczynia się do lepszej koncentracji.

  1. Przeciwdziałanie kamicy nerkowej

Zawarta w nasionach kakaowca teobromina wpływa również na ograniczenie tworzenia się złogów w nerkach oraz drogach układu moczowych. Ma to istotne znaczenie w przeciwdziałaniu kamicy nerkowej. Warto jednak zauważyć, że wyraźne efekty zdrowotne w tym zakresie wymagałyby znacznych ilości naturalnego kakao w diecie. Nie jest to zatem rozwiązanie polecane osobom otyłym i z nadwagą.

  1. Zapobieganie procesom starzenia

Surowe kakao to bardzo cenne i bogate źródło antyoksydantów, które pozwalają chronić organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Właściwość ta ma również bardzo ważne znaczenie dla utrzymania zarówno zdrowia, jak i urody. Dzięki obecności takich związków jak antocyjany i katechiny, kakao wpływa na szybszą regenerację komórek organizmu, a także skuteczną ochronę przed przedwczesnymi procesami starzenia, również takimi jak zmarszczki, utrata elastyczności skóry czy matowienie cery.

  1. Przeciwdziałanie chorobie nowotworowej

Niektóre badania wskazują, że kakao może w pozytywny sposób wpływać na ochronę przeciwnowotworową organizmu, w szczególności chronić może przed rakiem jelita grubego. Skutecznie chroni ono organizm przed stresem oksydacyjnym, głównie dzięki wysokiej zawartości flawonoidów.

Kakao, proszek kakaowy czy masło kakaowe

Chociaż wiele osób używa zamiennie nazwy „kakao” i „proszek kakaowy” to jednak są to nieco inne produkty. Proces produkcji, polegający na wysuszeniu ziaren, a następnie zmielenia i wytłoczenia masła kakaowego, pozwala uzyskać tzw. kuch kakaowy, który jest następnie przesiewany. Tak powstały produkt stanowi proszek kakaowy, który jest głównym składnikiem wszelkich produktów spożywczych z kakao. Jest on zatem pozbawiony większości kwasów tłuszczowych i posiada nieco inne właściwości odżywcze od samego kakao. Obydwa te produkty posiadają jednak wiele składników odżywczych bardzo korzystnych dla naszego organizmu.

Proszek kakaowy często występuje pod nazwą cacoa, co nie jest błędem w pisowni. Z wielu punktów widzenia kakao i proszek kakaowy to bardzo podobne produkty. Często jednak  proszek kakaowy odnosi się raczej do bardziej przetworzonego produktu z dodatkiem cukru. Surowe kakao nie posiada cukru, dlatego też jest lepszym i zdrowszym wyborem. Warto również pamiętać, że przetworzony termicznie proszek kakaowy będzie posiadał mniej składników zdrowotnych.

Kakao jest doskonałym źródłem kwasów jednonasyconych, wolnych nasyconych kwasów tłuszczowych, a także witamin, minerałów, błonnika, węglowodanów oraz naturalnych białek. Jest również uznawane za najlepsze i najbogatsze źródło przeciwutleniaczy oraz magnezu spośród wszystkich spożywczych produktów roślinnych.

Owoce drzewa kakaowca mają postać popękanych strąków, dzięki czemu można wydobyć z nich ziarna. Następnie można je w dowolny sposób obrabiać, a jedną z możliwości jest pozyskanie masła kakaowego, które jest bardziej naturalne niż masło z proszku kakaowego. Masło kakaowe, znane również jako tłuszcz kakaowy lub olej kakaowy, jest stałym tłuszczem roślinnym, wykorzystywanym do celów spożywczych i kosmetycznych. Do produkcji masła kakaowego wykorzystuje się dojrzałe owoce kakaowca i ziarna, które w pierwszej kolejności się oczyszcza, a następnie poddaje wytłaczaniu na ciepło. Pozostałość, tak zwany kuch kakaowy, wykorzystywany jest do produkcji proszku kakaowego. Dojrzałe owoce kakaowca zawierają ok. 50% masła w suchej masie nasion. Posiada ono jasną barwę i bogatą maślaną konsystencję.

Naturalne kakao w kuchni

Nasiona kakaowca mają smak podobny do gorzkiej czekolady, jednakże nie są tak słodkie. Podobnie jak ziarna kawy, mogą się one od siebie wyraźnie różnić, w zależności od długości procesu palenia.

Dostępne na rynku nasiona kakaowe mają zwykle lekko owocowy lub orzechowy posmak, jednak pochodzi on z zastosowanych dodatków. Dla każdego, kto jest przyzwyczajony do smaku czekolady, naturalne kakao i nasiona kakaowe wydają się bardziej gorzkie. Jednakże może to być smaczny dodatek na przykład do domowego koktajlu, musli, sosów oraz wypieków. Kakao i nasiona kakaowe można również wykorzystać przy daniach pikantnych. Oprócz tradycyjnego napoju kakaowego na bazie mleka i popularnego brownie warto w kuchni trochę poeksperymentować z tym wspaniałym składnikiem odżywczym.

Oto kilka sposobów na wykorzystanie tych produktów:

  • Dodaj je do sałatki – Spróbuj połączyć je z produktami bogatymi w witaminę C, takimi jak papryka, brokuły i owoce cytrusowe. To właśnie one pomogą wchłonąć większą ilość zawartego w kakao żelaza. Umieszczając w sałatce orzechy i cytrusy można w prosty sposób przemycić ten bardzo cenny składnik odżywczy.
  • Dodaj nasiona kakao do koktajlu – Prawie każdy ma świadomość ile tłuszczu może spożywać, dlatego dodanie kakao do koktajlu to bardzo smaczny i zdrowy pomysł.
  • Przygotuj smaczną komosę ryżową na śniadanie – To wyśmienite pożywienie, które jest bogate w fitoskładniki, a poza tym doskonale łączy się z komosą ryżową, nasionami Chia, jak również ze smacznym kokosem.
  • Zaskakujący składnik sosu – Chociaż nasiona kakao mają o wiele więcej składników odżywczych, gdy nie są podgrzewane do 60°C, można dodać je do sosu z makaronem.

Uwagi na temat spożywania kakao

  • Słyszeliście o tym, że nie należy dawać psu czekolady? Powodem jest fakt, że ziarna kakaowca zawierają teobrominę, której może być nawet 1-2%. Powoduje ona stymulację systemu nerwowego i rozszerzanie naczyń krwionośnych, działając na organizm podobnie jak kofeina. Substancja ta sprawia, że zarówno kakao, jak i czekolada, mogą być niebezpieczne dla zdrowia psów.
  • Jeśli jesteś wrażliwy na kofeinę, która powoduje lęk, a nie brak snu, to kontroluj ilość spożywanej czekolady i kakao. Co prawda nie zawiera ono zbyt wiele tego związku, ale dla osób nie pijących na co dzień kawy i herbaty, dawka może być wyraźnie odczuwalna.
  • Inny ważny fakt dotyczący spożywania kakao związany jest z wapniem. Twierdzi się czasami, że zawartość tego pierwiastka w kakao wyraźnie podnosi jego walory odżywcze. Zawiera ono jednak także kwas szczawiowy, który przyczynia się do hamowania wchłaniania wapnia. Dlatego właśnie kakao nie powinno być uważane za dobre źródło wapnia. Warto jednak przy tym zauważyć, że znacznie więcej wapnia można zapewnić organizmowi spożywając naturalne kakao, niż czekoladę. Ponadto, czekolada to produkt przetworzony, który zawiera cukier.
  • Kakao zawiera również spore ilości tłuszczu oraz kalorii. Dlatego właśnie należy być świadomym tego, zwłaszcza podczas łączenia kakao z innymi kalorycznymi składnikami.
  • W przypadku wystąpienia reakcji alergicznej natychmiast należy zaprzestać spożywania kakao i jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Historia nasion kakao

Naukowcy zdołali ustalić, że historia kakao sięga aż czasów starożytnych. Archeolodzy odkryli naczynia z pozostałością ziaren kakaowca, które wykorzystywane były przez ludy poprzedzające Olmeków. Znaleziono je w kilku miejscach na terenie Meksyku oraz Ameryki Środkowej i szacuje się, że pochodzą one z okresu 1750-1900 r. p.n.e.

Rdzenne ludy Ameryki cieszył się zatem z właściwości ziaren kakaowca jeszcze w czasach przed Chrystusem. Wszystko na to wskazuje, że były one stosowane jako pożywienie, lekarstwo, a nawet waluta. Były bardzo cenione i wykorzystywane do podkreślenia swojego miejsca w hierarchii społecznej, a także w ceremoniach i obrzędach religijnych.

Uważa się, że pierwsze uprawy kakaowca prowadzili Indianie Olmeków w okresie 1500-400 r.p.n.e. do 600 r.n.e. Majowie przenieśli ziarna kakaowca z północnych do południowych regionów Ameryki i tam zakładali swoje plantacje. W kulturach Majów, gdzie uważało się, iż kakao jest pochodzenia boskiego, co roku w kwietniu obchodzono jego święto. Aztekowie uważali, że kakao odkrył ich bóg Quetzalcoatl, dlatego konsumpcja kakao ograniczała się jedynie do elit społecznych.

Do Europy ziarno kakaowca pierwszy przywiózł Krzysztof Kolumb. Na hiszpańskim dworze zdobył uznanie wytwarzany z nich napój, prawdopodobnie warzony wedle przepisu azteckiego króla Montezumy. Zaczęto również próbować tworzyć napoje według własnych receptur, również z użyciem cukru i wanilii. Dopiero w XVII wieku napój kakaowy upowszechnił się na innych dworach europejskich, kiedy Hiszpanie i Portugalczycy otworzyli się na handel tym produktem.

Kiedy kakao było już rozprowadzane po terenie całej Europy, zyskało także popularność jako naturalny lek i afrodyzjak. Przez długie lata było tak kosztowne, że na spożywanie napoju mogli pozwolić sobie jedynie najbogatsi. Obecnie najczęściej można spotkać rafinowane wersje tego produkty, które zawierają mniejsze ilości cennych składników odżywczych. Dostępne są również różne formach, takie jak proszek kakaowy, ziarna kakaowe, nasiona kakaowe, a także masło kakaowe.

W XIX wieku czekolada, najbardziej znany produkt kakaowy, była towarem luksusowym. Stąd również przekonanie, że jej spożywanie było grzechem, a nie lekarstwem. Obecnie czekolada jest uznawana za przyczynę otyłości, wysokiego ciśnienia krwi, jak również cukrzycy. Powodem tego jest jednak fakt obecności znacznych ilości cukru i innych związków chemicznych, które niekorzystnie wpływają na nasze zdrowie. Dlatego właśnie wielu lekarzy ostrzega swoich pacjentów przed nadmiernym spożywaniem produktów, które mają w składzie czekoladę.

Na szczęście, ostatnie odkrycie związków fenolowych w kakao zmieniły tę koncepcję. Tym samym zachęciły one do dalszych badań, które mają sprawdzić wpływ tych związków na proces starzenia, regulację ciśnienia tętniczego, a także rozwój miażdżycy.

Nasiona kakao – Podsumowanie

  • Kakao stanowi podstawowy surowiec do produkcji czekolady, który jest bogaty w składniki odżywcze, takie jak siarka, magnez oraz fenyloetyloamina.
  • Nasiona kakao pomagają w utrzymaniu prawidłowych funkcji mięśni oraz nerwów, a także wspierają proces regulacji wagi ciała. Pozwalają zapobiegać anemii, a także zmniejszają ryzyko występowania choroby niedokrwiennej serca i udaru mózgu. Wspierają również leczenie biegunki, wpływają na poprawę pamięci i nastroju.
  • Kakao i proszek kakaowy to produkty zasadniczo do siebie podobne. Największa różnica wynika z procesu przetwarzania, podczas którego proszek kakaowy traci część cennych składników odżywczych. Proszek kakaowy zwykle ma również więcej dodatków, natomiast kakao dostępne jest w czystej i surowej postaci.
Poprzedni artykułOlejek z czarnuszki – Właściwości i zastosowania
Następny artykułOlej z nasion papai w ochronie zdrowia i urody
Jestem zawodową zielarką i fitoterapeutką absolutnie zakochaną w swojej pracy. Chętnie dzielę się swoją wiedzą na temat świata roślin, a w szczególności chętnie piszę o ich zbawiennym wpływie na nasze zdrowie i samopoczucie. Interesują mnie szczególnie dawne przepisy oraz formuły lecznicze i pielęgnacyjne, z których wiele posiada już solidnie potwierdzone naukowo działanie. W większości przypadków moje artykuły nie powinny być jednak traktowane jako rodzaj porady medycznej, a jedynie inspiracja i wstęp do dalszych poszukiwań. Warto bowiem pamiętać, że niewłaściwe stosowanie ziół i innych roślin może przynosić skutki odwrotne od oczekiwanych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wstaw swój comentarz!
Wpisz tutaj swoje imię

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.