Ogórecznik lekarski, czyli Borago Officinalis, to roślina o niezwykle pięknych kwiatach w kształcie gwiazdy, od wieków wykorzystana w tradycyjnej medycynie ludowej, głównie ze względu na swoje wyjątkowe właściwości lecznicze. Poniżej przedstawiamy dlaczego warto poznać najważniejsze właściwości tego wciąż mało znanego składnika naturalnego.
Współczesna nauka przynosi wciąż nowe dowody na to, że ogórecznik lekarski posiada liczne właściwości terapeutyczne, jednak to właśnie olej z ogórecznika jest znacznie częściej wykorzystywany w codziennej pielęgnacji i ochronie zdrowia. Pomaga on w leczeniu szeregu schorzeń, w tym również w walce z reumatoidalnym zapaleniem stawów oraz problemami menstruacyjnymi. Badania wykazały także, że działanie lecznicze oleju z ogórecznika można w zasadzie przypisać bogatej obecności kwasu gamma-linolenowemu GLA.
Jak stosować ogórecznik? Czy ogórecznika na kaca jest skuteczny? Na te i wiele innych pytań staramy się odpowiedzieć w dalszej części artykułu. Konicznie przeczytaj całość tekstu.
Ogórecznik lekarski
Ogórecznik lekarski był w przeszłości znacznie bardziej powszechnie stosowany, również jako przyprawa do wielu potraw. Już mniej więcej około 1600-nego roku Europejczycy dodawali liście i kwiaty ogórecznika do wina, które było znane z “łagodzenia uczucia znudzenia i rozwiewania melancholii”.
Współcześnie coraz częściej można spotkać ogórecznik w różnego rodzaju przepisach na rozmaite dolegliwości zdrowotne oraz nie rzadko wykorzystywany jest w domowych sposobach na liczne problemy pielęgnacyjne ze skórą i włosami. Poniżej przedstawiamy jego najważniejsze właściwości.
Korzyści zdrowotne ogórecznika lekarskiego
Podobnie jak olej z wiesiołka oraz olej z nasion czarnej porzeczki, olej z ogórecznika zawdzięcza swoją moc gojenia głównie obecności nienasyconych kwasów tłuszczowych, z których najważniejszym jest GLA, należący do grupy kwasów tłuszczowych omega-6. Po przetworzeniu przez organizm, GLA przekształca się w substancje podobne do hormonów. Pochodzący z oleju z ogórecznika GLA wydaje się doskonale łagodzić zapalenia ogólnie, co czyni go atrakcyjną opcją leczenia wielu stanów zapalnych w organizmie.
Komplikującym nieco problemem jest jednak dość znaczna obecność w oleju z ogórecznika lekarskiego innych kwasów tłuszczowych, które mogą przeszkadzać w skutecznej absorpcji GLA. Ponadto, liście i kwiaty ogórecznika zawierają substancje potencjalnie toksyczne, m.in. alkaloidy pirolizydynowe lub PAS, które mogłyby teoretycznie spowodować szkody dla organizmu w przypadku spożywania ich przez dłuższy okres czasu.
Z drugiej strony, olej z ogórecznika jest zwykle tańszy od oleju z wiesiołka, a w wielu przypadkach można stosować jego niższe dawki w celu uzyskania równie dobrego efektu terapeutycznego.
Ogórecznik lekarski w ochronie zdrowia i urody
Zmniejszanie bólów reumatoidalnych i łagodzenie zapalenia stawów
Naukowcy wykazali, że wysokie dawki oleju z ogórecznika lekarskiego, wynoszące ok. 1-4 gramów dziennie, z reguły doprowadzają do znacznego zmniejszenia uczucia bólu i obrzęku stawów. Wyniki terapeutyczne w tym zakresie są nawet lepsze niż w przypadku oleju z nasion bawełny, w który nie ma kwasu tłuszczowego GLA.
W innym badaniach, u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, wykazano zmniejszenie objawów klinicznych stanów zapalnych, po kilkumiesięcznym zażywaniu kapsułek bogatych w GLA, w porównaniu do tych, którzy przyjmowali placebo. W niektórych przypadkach zaobserwowano również zmniejszenie uszkodzeń tkanek stawowych, a także zmniejszenie natężenia bólu oraz obrzęków u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów.
Wspomaganie leczenia trądziku różowatego
Poprzez działanie rozcieńczające sebum skóry, czyli gęstej oleistej substancji, która u niektórych osób z trądzikiem występuje w nadmiarze, zawarte w oleju z ogórecznika kwasy tłuszczowe mogą zmniejszyć ryzyko zatkania porów i rozwoju stanów zapalnych. Bogaty w niezbędne i nienasycone kwasy tłuszczowe ogórecznik umożliwia tym samym wsparcie leczenia trądziku różowatego, kontrolując wykorzystanie składników odżywczych przez komórki skóry przy produkcji prostaglandyn. Dzięki temu możliwa jest właściwa stymulacja skurczów naczyń krwionośnych i łagodzenie powierzchniowych stanów zapalnych. Pomocne w leczeniu są również zawarte w ogóreczniku taniny, wykazujące naturalne właściwości ściągające.
Związki aktywne ogórecznika zapewniają łagodzenie dyskomfortu związanego z PMS, endometriozą i dysplazją piersi
Poprzez ograniczenie produkcji substancji zapalnych, czyli uwalnianych w trakcie miesiączki prostaglandyn, ogórecznik lekarski potrafi również złagodzić związane z nią skurcze i bóle menstruacyjne. Zawarte w oleju z ogórecznika kwasy tłuszczowe GLA pozwalają również zmniejszyć tkliwość piersi i ból związany z zapaleniem endometrium.
Wiele kobiet cierpiących na PMS ma niski poziom GLA w organizmie, dlatego suplementy diety z zawartością ogórecznika lekarskiego mogą okazać się bardzo przydatne. U kobiet z dysplazją piersi, bogaty w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe olej z ogórecznika może zminimalizować stany zapalne piersi i aktywować lepsze wchłanianie jodu, który jest częstą przyczyną tego typu problemów zdrowotnych. Należy jednak zauważyć, że część nowszych badań na temat ogórecznika lekarskiego wnosi sporo wątpliwości na temat jego skuteczności w niwelowaniu dolegliwości związanych z zespołem napięcia przedmiesiączkowego.
Zmniejszanie objawów egzemy i łuszczycy
W niektórych przypadkach zaburzeń skórnych, gdy organizm ma problemy z konwersją tłuszczów do GLA, stosowanie oleju z ogórecznika może być bardzo pomocne. GLA i inne niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe pozwalają na skuteczną rewitalizację skóry i łagodzenie powstałych stanów zapalnych. Ludzie cierpiący na uciążliwe zaczerwienienia, swędzenia, wypryski i inne dolegliwości dermatologiczne dzięki zastosowaniu oleju z ogórecznika zmniejszać stopniowo stosowane dawki sterydów. Warto jednak pamiętać, iż ogórecznik lekarski przede wszystkim wspomaga leczenie, a nie zastępuje, dlatego wszelkich ingerencji w zakresie stosowania leków zawsze należy dokonywać pod nadzorem lekarza.
Skuteczniejsze zapobieganie neuropatii cukrzycowej
Osoby chore na cukrzycę są bardziej narażone na uciążliwe i nieprzyjemne uczucie mrowienia i drętwienia w rękach i nogach. W wyniku rozwoju choroby może również nastąpić częściowa utrata czucia w organach, poprzez osłabienie układu nerwowego. Jedną z przyczyn tego stanu jest niezdolność organizmu do właściwej konwersji kwasów tłuszczowych GLA, dlatego ważne jest by dostarczać je w postaci suplementów diety. Ogórecznik lekarski w postaci oleju pozwala zneutralizować część dolegliwości i znosić częściowo symptomy neuropatii, a tym samym znacznie poprawić ogólne samopoczucie. Należy jednak stwierdzić, że olej z ogórecznika nie okazuje się w tym względzie równie skuteczny jak olej z wiesiołka, pomimo wyższych stężeń GLA.
Wpływ na złagodzenie wewnętrznych stanów zapalnych
Ogórecznik lekarski to również naturalny składnik leczniczy, pozwalający zażegnać wiele dolegliwości zdrowotnych, związanych z zapaleniem nerek, stawów, a także skóry i innych części ciała. Wytwarzany z niego olej doskonale wpływa na złagodzenie wielu uciążliwych dolegliwości i przyśpiesza okres rekonwalescencji.
Związki zawarte w ogóreczniku dają skuteczne wspomaganie leczenia kaszlu i choroby gardła
Stosowany od dawna w medycynie ludowej ogórecznik doskonale sprawdza się w leczeniu chorób układu oddechowego, w tym również kaszlu i bólu gardła. Zawarty w nim śluz, czyli lepka i żelowa substancja naturalna, doskonale łagodzi wszelkie podrażnienia i stany zapalne błony śluzowej. Naturalny śluz ogórecznika działa również jako skuteczny środek wykrztuśny. Wiele badań wskazuje na dużą skuteczność działania oleju z ogórecznika w zakresie zwalczania u pacjentów zaburzeń oddychania, dlatego warto go stosować również jako naturalny środek wspomagający.
Niwelowanie dolegliwości przy stwardnieniu rozsianym
Stanowiący obfite źródło niezbędnych kwasów tłuszczowych olej z ogórecznika może być cennym wspomagającym leczenie z postępującym zaburzeniem działania układu nerwowego przy stwardnieniu rozsianym. Kwasy tłuszczowe mogą przyczyniać się również do prawidłowej regeneracji i odbudowy komórek nerwowych. Ważne jest jednak, by ogórecznik włączyć do codziennej diety jak najszybciej po zdiagnozowaniu problemu.
Wspomaganie pamięci i zmniejszanie dolegliwości w chorobie Alzheimera
Poprzez zwiększenie transmisji impulsów nerwowych, olej z ogórecznika może być cennym składnikiem naturalnym, wspomagającym lepsze utrzymanie pamięci. Ogórecznik stanowi jeden ze skuteczniejszych sposobów na przedłużanie prawidłowej pracy komórek mózgowych podczas przechodzenia poważnych dolegliwości i chorób układu nerwowego.
Odżywianie paznokci, skóry głowy i włosów
Bogaty w zapasy niezbędnych kwasów tłuszczowych olej z ogórecznika to doskonałe i zupełnie naturalne remedium na wiele problemów z paznokciami, m.in. rozdwajaniem, łamliwością i matowieniem. Nie tylko zapobiega pękaniu, ale również przyczynia się do utrzymania ich w należytej kondycji zdrowotnej. Ponadto, bogaty w kwasy tłuszczowe ogórecznik lekarski skutecznie odżywia skórę głowy, przyczyniając się do zwalczania wielu problemów z włosami. Z tego powodu można go spotkać jako jeden z naturalnych składników aktywnych wielu szamponów, odżywek i masek do włosów.
Zmniejszanie poziomu stresu i wysokiego ciśnienia krwi
Badania na zwierzętach wskazują, że ogórecznik lekarski może chronić przed wysokim ciśnieniem krwi, czyli tzw. nadciśnieniem tętniczym. Mniej wiadomo natomiast na temat wpływu tego roślinnego składnika aktywnego na poziom ciśnienia krwi u ludzi, gdyż dotychczas nie prowadzono wiarygodnych badań. Tradycyjna medycyna ludowa wskazuje jednak, że może się on przyczyniać do obniżania poziomu stresu, a tym samym ograniczać ryzyko zdrowotne, związane z nagłymi skokami ciśnienia.
Wspomaganie leczenia impotencji i niepłodności u kobiet
Jak wskazują liczne doniesienia ogórecznik lekarski może pomagać w leczeniu pierwotnej przyczyny męskiej impotencja, czyli upośledzenia przepływu krwi w prąciu. Ponadto, dzięki regularnemu spożyciu oleju z ogórecznika, niezwykle bogatego w kwasy tłuszczowe GLA, można w naturalny sposób zapobiegać zwężaniu naczyń krwionośnych, czego często konsekwencją jest narastanie blaszki cholesterolowej. Uznaje się również często, że ogórecznik pozwala poprawić funkcję macicy, a tym samym pomóc kobietom, które mają trudności z zajściem w ciążę.
Pomoc w leczeniu dny moczanowej
Olej z ogórecznika w znacznym stopniu wykazuje działanie przeciwzapalne, dzięki czemu umożliwia ochronę i złagodzenie bólów stawów, powodowanych przez nagromadzenie kwasu moczowego we krwi.
Ogórecznik dawkowanie
W przypadku większości dolegliwości zdrowotnych, o których wyżej mowa, polecana dawka wynosi od 1000 do 1300 mg oleju z ogórecznika dziennie. Zapewnia ona odpowiednio ok. 240 – 300 mg kwasów tłuszczowych GLA, będącego głównym składnikiem zdrowotnym. Prawie równoważne dawki GLA można znaleźć w ok. 3000 mg oleju z wiesiołka oraz 1500 mg oleju z nasion czarnej porzeczki.
Chociaż w wielu badaniach stosuje się stosunkowo wysokie dawki oleju z ogórecznika, nie należy się na nich stosować. Ważne jest, aby zawsze trzymać się zalecanej dawki, ponieważ potencjalne zagrożenia dla zdrowia, związane z jego nadmiernym lub długotrwałym stosowaniem, nadal jest nieznane.
Stosowanie ogórecznika lekarskiego w innych postaciach nie jest obecnie praktykowane. Można go jednak spotkać zarówno w postaci płynnego olejku, jak i kapsułek z zawartością olejku. Ogórecznik w tabletkach i kapsułkach jest nieco droższy, ale wygodniejszy w dawkowaniu. Warto również zwrócić uwagę na przeznaczenie danego produktu, gdyż na rynku występują również odmiany olejku z ogórecznika przeznaczone jedynie do celów kosmetycznych.
Stosując olej z ogórecznika wraz z pożywieniem można zwiększyć wchłanianie kwasów tłuszczowych GLA i zminimalizować większość ewentualnych skutków ubocznych.
Jak jeść ogórecznik – Przepisy
Ogórecznik lekarski nie jest zbyt często wykorzystywanym składnikiem diety, choć uznawany jest za aromatyczną i dość smaczną roślinę jadalną. Wydziela on do złudzenia przypominający aromat świeżych ogórków zapach, który wspaniale orzeźwia i odświeża. Charakteryzuje się także delikatnie kwaskowym i pobudzającym kubki smakowe smakiem. Młode listki ogórecznika można wykorzystywać podobnie jak liście szpinaku. Świetnie sprawdzają się jako element zielonych sałatek, a także zup, sosów czy zapiekanek. Kwiaty rośliny można wykorzystywać do jadalnej dekoracji. Przepisy na ogórecznik są wprost niezliczone, jednak rzadko kiedy roślina ta występuje jako główny składnik dań.
Możliwe interakcje i działania niepożądane przy stosowaniu ogórecznika
W przypadku stosowania leków na rozrzedzenie krwi, przed podjęciem terapii z zastosowaniem oleju z ogórecznika należy skonsultować się z lekarzem.
U niektórych osób stosowanie oleju z ogórecznika doustnie może powodować biegunkę i drobne problemy z żołądkiem.
Ogórecznik lekarski – Ostrzeżenia i przeciwwskazania
- Ze względu na wciąż niedowiedzione, ale teoretyczne ryzyko uszkodzenia wątroby, osoby z zaburzeniami czynności wątroby powinny zamiast oleju z ogórecznika używać w zamian oleju z wiesiołka.
- Stosowanie ogórecznika w dużych dawkach lub przez dłuższy okres czasu może być tylko stosowane pod właściwą kontrolą lekarza. W takim przypadku polecane są okresowe badania czynności wątroby.
- Ze względu na swoje niesprawdzone, ale potencjalne zagrożenia dla zdrowia, wiele krajów nie aprobuje korzystania z ogórecznika, jako naturalnej metody leczniczej. W niektórych państwach stosuje się odpowiednie standardy maksymalnej ilości zawartych w ogóreczniku substancji.
- Głównie ze względu na dotychczasowy brak wyników wiarygodnych badań kobiety w ciąży lub karmiące piersią powinny unikać spożycia produktów z ogórecznikiem.
- Łodygi i liście ogórecznika są smaczne, ale zawierają stosunkowo wysokie stężenia toksycznych składników, zatem nigdy nie należy spożywać ich w dużych ilościach. Ogórecznik nie powinien być również nakładany bezpośrednio na otwarte rany lub silnie podrażnioną skórę.
Ogórecznik – Wskazania dotyczące zakupu
- Podczas zakupu warto sprawdzić etykietę danego produktu, aby upewnić się, że kupujesz olej pozyskiwany z nasion, a nie świeże lub suszone zioła. Zawartość GLA powinna być wskazana na etykiecie.
- Kapsułki zawierające olej z nasion wydają się być niedrogie i oferują wysoką zawartość GLA, która powinna wynosić ok. 20% – 26%. Innymi słowy, kapsułka o masie 1000 mg z zawartością 22% GLA będzie zawierać 220 mg najcenniejszych kwasów tłuszczowych. Przyjmując dwie lub trzy takie kapsułki dziennie prawdopodobnie uzyskasz odpowiednią, dzienną dawkę GLA.
- Świeże zioła, herbata i inne formy wykonane z liści czy łodyg ogórecznika nie powinny być stosowane i faktycznie mogą być niebezpieczne dla zdrowia. Olej z nasion uznawany jest za znacznie bezpieczniejszy.
- Upewnij się, czy wybrany produkt zawiera w kapsułkach niewielką ilość witaminy E, uniemożliwiającą zepsucie oleju.
- Olej z ogórecznika, przeznaczony do celów kosmetycznych jest uznawany za całkowicie bezpieczny, jednak nie powinien być stosowany doustnie.