Osteoporoza – Objawy, przyczyny, ryzyko i leczenie

0
1894
osteoporoza
Zaawansowana osteoporoza to poważny problem medyczny, który dotyka głównie starsze kobiety po przebytej menopauzie

Osteoporoza powoduje, że kości stają się słabe i bardziej łamliwe. Czasami stają się one aż tak kruche, że każdy upadek, a nawet lekkie naprężenia, takie jak pochylenie się lub kaszel, mogą spowodować złamanie lub pęknięcie. Złamania związane z utratą gęstości kości najczęściej występują w biodrach, nadgarstkach lub w kręgosłupie. W niniejszy artykule przybliżamy najważniejsze informacje o osteoporozie, a w szczególności jej objawach, przyczynach, czynnikach ryzyka i sposobach leczenia.

Kość jest żywą tkanką, której komórki są nieustannie rozkładane i zastępowane nowymi. Osteoporoza występuje, gdy tworzenie nowych nie nadąża za obumieraniem starych. Choroba ta dotyka mężczyzn i kobiety wszystkich ras. Kobiety rasy białej i azjatyckiej, zwłaszcza w starszym wieku i po menopauzie, są najbardziej zagrożone. Leki, zdrowa dieta i ćwiczenia mogą pomóc zapobiec utracie gęstości kości lub wzmocnić już te osłabione. W tym względzie nie warto czekać na pierwsze objawy choroby, tylko dbać o właściwy tryb życia już od młodego wieku.

Objawy osteoporozy

Zazwyczaj nie występują żadne widoczne objawy we wczesnych stadiach utraty gęstości kości. Dopiero większy postęp choroby daje już wyraźne oznaki, wśród których można wymienić:

  • ból pleców, spowodowany uszkodzeniem lub złamaniem kręgu,
  • utrata wzrostu w miarę upływu czasu,
  • pochylona postawa,
  • złamania kości, które występują znacznie łatwiej niż się spodziewano.

Przyczyny osteoporozy

Układ kostny jest w stałym cyklu odnawiania – bez przerwy powstaje nowa tkanka kości, a stara jest niszczona. W młodym wieku organizm wytwarza nową kość szybciej niż rozkłada się starą i zwiększa to ogólną masę układu. Większość ludzi osiąga szczytową masę kości w wieku 20 lat. Wraz z wiekiem kości trącą swoją masę szybciej niż organizm jest w stanie wytworzyć nowe komórki.

Prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporozy zależy częściowo od tego, ile masy kostnej osiągnąłeś w młodości. Im wyższa szczytowa masa kości, tym więcej masy jest do utracenia i tym mniej prawdopodobne jest, że wraz z wiekiem rozwinie się osteoporoza.

Osteoporoza a czynniki ryzyka

Szereg czynników może zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporozy – w tym wiek, rasa, styl życia oraz przechodzone schorzenia i terapie.

Niezależne ryzyko

Niektóre czynniki ryzyka osteoporozy są poza kontrolą, w tym:

  • Płeć – Kobiety są o wiele bardziej narażone na osteoporozę niż mężczyźni.
  • Wiek – Im jesteś starszy, tym większe ryzyko osteoporozy.
  • Rasa – Jesteś bardziej zagrożony osteoporozą, jeśli jesteś należysz do rasy białej lub jesteś pochodzenia azjatyckiego.
  • Historia rodzinna – Posiadanie rodzica lub rodzeństwa z osteoporozą naraża na większe ryzyko, szczególnie gdy matka lub ojciec doświadczyli złamania szyjki kości udowej.
  • Postura – Mężczyźni i kobiety, którzy są małej postury, mają większe ryzyko, ponieważ mogą mieć mniej „zapasowej” masy kostnej, którą mogą bezpiecznie utracić w starszym wieku.

Poziomy hormonów

Osteoporoza występuje częściej u osób, które mają za dużo lub za mało pewnych hormonów w swoim organizmie. Przykłady takich zmian obejmują najczęściej:

  • Hormony płciowe – Obniżony poziom hormonów płciowych osłabia kości. Zmniejszenie poziomu estrogenów u kobiet w okresie menopauzy jest jednym z najsilniejszych czynników ryzyka rozwoju osteoporozy. Jednak mężczyźni także doświadczają stopniowego obniżania poziomu testosteronu wraz z wiekiem. Kolejnym potencjalnym ryzykiem jest leczenie raka prostaty, które zmniejsza poziom testosteronu u mężczyzn i leczenie raka piersi, które zmniejsza poziom estrogenu u kobiet. Obie terapie prawdopodobnie przyspieszają utratę gęstości kości.
  • Problemy z tarczycą – Zbyt duża ilość hormonu tarczycy może powodować utratę gęstości kości. Może się to zdarzyć, jeśli tarczyca jest nadmiernie aktywna lub jeśli zażywasz za dużo hormonów w leczeniu niedoczynności tarczycy.
  • Inne gruczoły – Osteoporoza jest również związana z nadczynnością przytarczyc i nadnerczy.

Czynniki dietetyczne

Osteoporoza występuje częściej u osób, które mają:

  • Niski pobór wapnia – Niedobór wapnia odgrywa przez całe życie niezwykle ważną rolę w rozwoju osteoporozy. Niskie spożycie wapnia przyczynia się do zmniejszenia gęstości kości, wczesnej utraty ich masy i zwiększonego ryzyka złamań.
  • Zaburzenia odżywiania – Znaczne ograniczenie przyjmowania pokarmu i niedowaga powoduje osłabienie kości zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.
  • Historia chirurgii żołądkowo-jelitowej – Przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego, w celu zmniejszenia rozmiaru żołądka lub usunięcia części jelita, ogranicza ilość dostępnej powierzchni do wchłaniania składników odżywczych, w tym wapnia.

Steroidy i inne leki

Długotrwałe stosowanie doustnych lub wstrzykiwanych kortykosteroidów, takich jak prednizon i kortyzon, zakłóca proces odbudowy kości. Osteoporoza wiązać się również może ze stosowaniem leków do zwalczania lub zapobiegania takim schorzeniom jak:

Problemy zdrowotne

Ryzyko osteoporozy jest wyższe u osób, które mają pewne problemy medyczne, w tym:

  • nietolerancje glutenu,
  • zapalną chorobę jelit,
  • chorobę nerek lub wątroby,
  • nowotwór,
  • toczeń,
  • szpiczak mnogi,
  • reumatoidalne zapalenie stawów.

Dominujący styl życia

Niektóre złe nawyki mogą zwiększać ryzyko osteoporozy. Przykłady obejmują najczęściej:

  • Siedzący tryb życia – Ludzie, którzy spędzają dużo czasu na siedzeniu, mają większe ryzyko osteoporozy niż ci, którzy są bardziej aktywni fizycznie. Wszelkie ćwiczenia obciążające i działania promujące równowagę i dobrą postawę są korzystne dla kości, ale regularne chodzenie, bieganie, skakanie, taniec i podnoszenie ciężarów wydają się szczególnie pomocne.
  • Nadmierne spożycie alkoholu – Regularne spożywanie więcej niż niewielkich ilości napojów alkoholowych dziennie istotnie zwiększa ryzyko rozwoju osteoporozy.
  • Palenie tytoniu – Dokładna rola tytoniu w osteoporozie nie jest dobrze zrozumiała, ale wykazano, że palenie istotnie przyczynia się do osłabienia kości.

Komplikacje związane z osteoporozą

Złamania kości, szczególnie w kręgosłupie lub biodrze, są najpoważniejszym powikłaniem osteoporozy. Złamania biodra często są spowodowane upadkiem i mogą prowadzić do niepełnosprawności, a nawet zwiększonego ryzyka śmierci w pierwszym roku po urazie.

W niektórych przypadkach, złamania kręgosłupa mogą wystąpić, nawet bez upadku. Kości tworzące kręgosłup mogą osłabnąć do tego stopnia, że ​​mogą się zgnieść pod ciężarem ciała, co może skutkować bólem pleców, zmniejszeniem wzrostu i zgarbioną postawą.

Zapobieganie osteoporozie

Dobre odżywianie i regularne ćwiczenia są niezbędne dla utrzymania zdrowych kości przez całe życie.

  • Białko – Składnik odżywczy, który jest jednym z budulców kości. Większość ludzi otrzymuje odpowiednie ilości białka z codziennej diety, chyba, że występują jakieś inne dolegliwości zdrowotne. Również wegetarianie i weganie mogą uzyskać wystarczającą ilość białka w diecie, jeśli celowo szukają odpowiednich źródeł, takich jak soja, orzechy, rośliny strączkowe, nabiał i jaja, jeśli jest to możliwe. Starsi dorośli mogą również spożywać mniej białka z różnych powodów.
  • Masa ciała – Niedowaga zwiększa ryzyko utraty gęstości kości i złamań. Nadmierna masa ciała zwiększa z kolei ryzyko złamań ręki i nadgarstka. W związku z tym utrzymywanie odpowiedniej masy ciała jest dobre dla kości, dokładnie tak jak to jest w przypadku ogólnego stanu zdrowia.
  • Wapń – Mężczyźni i kobiety w wieku od 18 do 50 lat potrzebują ok. 1000 mg wapnia dziennie. Ta dzienna ilość wzrasta do 1200 mg, gdy kobiety kończą 50 lat, a mężczyźni 70. Dobre źródła wapnia obejmują:

♦ niskotłuszczowe produkty mleczne,

♦ ciemnozielone warzywa liściaste,

♦ produkty z łososia lub sardynek z ościami,

♦ produkty sojowe, takie jak tofu,

♦ wzmocnione wapniem płatki zbożowe i sok pomarańczowy.

Jeśli trudno jest uzyskać wystarczającą ilość wapnia z diety, należy rozważyć przyjmowanie suplementów wapnia. Jednak zbyt duże ilości tego pierwiastka wiązać się może ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia kamieni nerkowych. Chociaż jeszcze nie jest to do końca jasne, niektórzy eksperci sugerują, że zbyt dużo wapnia, zwłaszcza w suplementach, może zwiększyć ryzyko chorób serca. Z tego powodu często zaleca się, aby całkowite spożycie wapnia, łącznie z suplementami i dietą, nie przekraczało 2000 mg dziennie dla osób w wieku powyżej 50 lat.

  • Witamina D – Związek ten poprawia zdolność organizmu do wchłaniania wapnia i poprawia zdrowie kości w jeszcze inny sposób. Ludzie mogą uzyskać odpowiednią ilość witaminy D ze światła słonecznego, ale może to nie być dobre źródło, jeśli mieszka się na odległej szerokości geograficznej, jeśli spędza się większość czasu w domu lub jeśli regularnie używa się kremów przeciwsłonecznych lub unika słońca całkowicie ze względu na ryzyko raka skóry. Naukowcy nie znają jeszcze optymalnej dziennej dawki witaminy D dla każdej osoby. Dobrym punktem wyjścia dla dorosłych jest od przyjęcie ok. 600 do 800 jednostek międzynarodowych (IU) dziennie, najlepiej poprzez jedzenie lub suplementy. Dla osób bez innych źródeł witaminy D, a zwłaszcza z ograniczoną ekspozycją na słońce, może być potrzebny suplement. Większość produktów multiwitaminowych zawiera od 600 do 800 IU witaminy D. Nawet 4 000 IU witaminy D dziennie jest bezpieczne dla większości ludzi.
  • Ćwiczenia fizyczne – Aktywność fizyczna może pomóc w budowaniu silnych kości i spowolnić utratę ich gęstości. Ćwiczenia przyniosą korzyści układowi kostnemu bez względu na to, kiedy się je rozpocznie. Najlepiej jest jednak zacząć ćwiczyć regularnie, gdy jest się jeszcze młodym i kontynuować ćwiczenia przez całe życie. Warto połączyć trening siłowy z ćwiczeniami obciążającymi i równoważącymi. Trening siłowy pomaga wzmocnić mięśnie i kości w ramionach i górnej części kręgosłupa, a ćwiczenia aerobowe, takie jak chodzenie, bieganie, wchodzenie po schodach, skakanka, jazda na nartach, doskonale wpływają głównie na kości w nogach, biodrach i dolny odcinek kręgosłupa. Ćwiczenia równoważące, takie jak tai chi, mogą zmniejszyć ryzyko upadku, zwłaszcza w miarę starzenia się. Pływanie, jazda na rowerze i ćwiczenia na maszynach takich jak trenażer eliptyczny mogą zapewnić dobry trening układu krążenia, ale nie są tak pomocne w poprawie zdrowia kości.

Diagnoza osteoporozy

Gęstość kości może być zmierzona przez maszynę, która wykorzystuje niskie poziomy promieniowania X do określenia proporcji minerałów w badanej tkance. Podczas tego bezbolesnego testu leży się na stole, gdy skaner przechodzi nad ciałem. W większości przypadków podczas takiego badania sprawdza się tylko kilka kości, zazwyczaj w biodrze, nadgarstku i kręgosłupie.

Leczenie osteoporozy

Zalecenia dotyczące leczenia często opierają się na oszacowaniu ryzyka złamania kości w ciągu najbliższych 10 lat z wykorzystaniem informacji pochodzących np. z testu gęstości kości. Jeśli ryzyko nie jest wysokie, leczenie może nie obejmować stosowania leków i może skupić się zamiast tego na modyfikowaniu czynników ryzyka utraty gęstości kości i upadków.

Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, u których występuje zwiększone ryzyko złamań, najszerzej przepisywanymi lekami na osteoporozę są bisfosfoniany. Przykłady obejmują:

  • alendronate (Fosamax),
  • risedronate (Actonel, Atelvia),
  • ibandronate (Boniva),
  • kwas Zoledronowy (Reclast).

Działania niepożądane stosowania takich środków obejmują nudności, bóle brzucha i objawy podobne do zgagi. Są one mniej prawdopodobne, jeśli lek zostanie przyjęty prawidłowo. Dożylne formy bifosfonianów nie wywołują zaburzeń żołądkowych, ale mogą powodować gorączkę, ból głowy i bóle mięśni, nawet do trzech dni od podania. Dla wielu osób może być łatwiej zaplanować kwartalny lub roczny zastrzyk niż pamiętać o tygodniowej lub miesięcznej pigułce, jednak jest to droższa opcja leczenia.

Stosowanie bisfosfonianów przez ponad pięć lat wiązać się może z bardzo rzadkim problemem, w którym środek kości udowej pęka, a nawet może ulec całkowitemu zniszczeniu.

Bisfosfoniany mają również potencjał wpływania na szczękę. Martwica kości szczęki jest rzadkim stanem, który może wystąpić zazwyczaj po ekstrakcji zęba, w której odcinek kości szczękowej nie leczy się w miejscu, w którym został usunięty ząb. Przed rozpoczęciem stosowania bisfosfonianów należy wykonać badanie stomatologiczne.

Terapia hormonalna

Stosowanie estrogenów, zwłaszcza gdy rozpoczyna się je wkrótce po menopauzie, może pomóc w utrzymaniu gęstości kości. Jednak terapia estrogenami może zwiększać ryzyko powstawania zakrzepów, raka endometrium, raka piersi i prawdopodobnie chorób serca. Dlatego estrogen jest zwykle stosowany u młodszych kobiet lub u kobiet, u których objawy menopauzy również wymagają leczenia.

Raloksyfen (Evista) naśladuje korzystny wpływ estrogenu na gęstość kości u kobiet po menopauzie, bez ryzyka związanego ze stosowaniem estrogenów. Przyjmowanie tego leku może zmniejszyć ryzyko niektórych rodzajów raka piersi. Uderzenia gorąca są jednak dość częstym działaniem niepożądanym działania tego środka. Raloksyfen może również zwiększać ryzyko wystąpienia zakrzepów.

U mężczyzn osteoporoza może być związana ze stopniowym obniżaniem się poziomu testosteronu w zależności od wieku. Terapia zastępcza testosteronem może pomóc w poprawie objawów niskiego poziomu testosteronu.

Inne leki na osteoporozę

Jeśli nie toleruje się popularnych metod leczenia osteoporozy lub jeśli nie działają one wystarczająco dobrze, lekarz może zasugerować próby, w których biorą udział leki takie jak:

  • Denosumab (Prolia) – W porównaniu z bisfosfonianami denosumab daje podobne lub lepsze wyniki w zwiększaniu gęstości kości i zmniejsza ryzyko wszystkich typów złamań. Denosumab podaje się podskórnie, co sześć miesięcy.
  • Teryparatyd (Forteo) – Ten silny lek jest podobny do parathormonu i stymuluje nowy wzrost kości. Jest podawany przez codzienny zastrzyk podskórny. Po dwóch latach leczenia teryparatydem przyjmuje się inny lek w celu utrzymania nowego wzrostu kości.

Styl życia i domowe środki zaradcze

Poniższe wskazówki i sugestie mogą pomóc zmniejszyć ryzyko wystąpienia osteoporozy lub złamania kości:

  • Nie pal – Palenie tytoniu zwiększa tempo utraty gęstości kości i ryzyko wystąpienia złamania.
  • Unikaj nadmiernego spożywania alkoholu – Spożywanie więcej niż dwóch napojów alkoholowych dziennie może zmniejszyć tworzenie się kości. Bycie pod wpływem alkoholu może również zwiększyć ryzyko upadku.
  • Zapobiegaj upadkom – Noś buty na niskim obcasie z antypoślizgowymi podeszwami i sprawdź swój dom pod kątem przewodów elektrycznych, dywanów i śliskich powierzchni, które mogą spowodować potknięcie lub upadek. Pokoje powinny być jasno oświetlone, zainstaluj poręcze znajdujące się wewnątrz i na zewnątrz drzwi prysznica, a także upewnić się, że łatwo można dostać się do łóżka i z niego wyjść.

Medycyna alternatywna

Wydaje się, że białko soi wykazuje aktywność w tkance kostnej podobną do estrogenu. Niektóre badania wskazują, że ryzyko złamania kości zmniejsza się u azjatyckich kobiet po menopauzie, które spożywają większe ilości białka sojowego. Soja powinna być używana z ostrożnością przez kobiety, które mają rodzinną lub osobistą historię nowotworu piersi. Większość dostępnych produktów sojowych nie wykazała zmniejszenia ryzyka złamań.

Ipriflawon to produkt wytwarzany w laboratorium z jednego z izoflawonów występujących w soi. W połączeniu z wapniem, ipriflawon wydaje się zapobiegać utracie kości i zmniejszać ból związany ze złamaniami kompresyjnymi kręgosłupa.

Przygotowanie się do wizyty u lekarza

Lekarz rodzinny może zaproponować badanie gęstości kości. Badanie przesiewowe w kierunku osteoporozy zaleca się dla wszystkich kobiet w wieku powyżej 65 lat. Niektóre wytyczne zalecają także badanie przesiewowe mężczyzn w wieku 70 lat, a zwłaszcza, jeśli mają problemy zdrowotne, które mogą powodować osteoporozę.

Jeśli test gęstości kości jest bardzo nieprawidłowy lub masz inne złożone problemy zdrowotne, możesz zostać skierowany do lekarza, który specjalizuje się w zaburzeniach metabolicznych (endokrynolog) lub do lekarza, który specjalizuje się w chorobach stawów, mięśni lub kości (reumatolog). Oto kilka wskazówek, które pomogą przygotować się do wizyty u lekarza.

  • Zapisz objawy, które zauważyłeś, choć możliwe, że ich obecnie nie masz.
  • Zapisz kluczowe dane, w tym wszelkie istotne napięcia lub ostatnie zmiany w życiu.
  • Sporządź listę wszystkich leków, witamin i suplementów, które obecnie stosujesz lub które stosowałeś w przeszłości. Jeśli nie masz pewności, jakich informacji może wymagać lekarz, zabierz ze sobą opakowania.
  • Spisz pytania do lekarza.

Czas spędzony podczas wizyty u lekarza jest ograniczony, dlatego przygotowanie listy pytań może pomóc w jego maksymalnym wykorzystaniu. W przypadku osteoporozy podstawowe pytania, które należy zadać lekarzowi, obejmują:

  • Czy muszę być badany pod kątem osteoporozy?
  • Jakiego rodzaju testów potrzebuję do potwierdzenia diagnozy?
  • Jakie zabiegi są dostępne i polecane?
  • Jakiego rodzaju efektów ubocznych mogę się spodziewać po leczeniu?
  • Czy istnieje alternatywa dla przepisywanego leku?
  • Czy są jakieś alternatywy dla pierwotnego, sugerowanego podejścia?
  • Jak leczyć osteoporozę z inną chorobą równocześnie?
  • Czy są jakieś ograniczenia dotyczące aktywności, których muszę przestrzegać?
  • Czy muszę wprowadzać zmiany w mojej diecie?
  • Czy muszę stosować jakieś suplementy?
  • Czy istnieje program terapii fizycznej, który może mi pomóc?
  • Co mogę zrobić, aby zapobiec upadkom?

Nie należy się wahać zadawać pytań podczas wizyty w dowolnym momencie, gdy czegoś się nie rozumie. Lekarz prawdopodobnie również zada co najmniej kilka pytań. Bycie gotowym na udzielenie odpowiedzi, może znacznie ułatwić i przyspieszyć cały proces diagnozy:

  • Czy doświadczyłeś pęknięcia lub złamania kości?
  • Czy zauważyłeś zmniejszenie wzrostu?
  • Jaka jest Twoja dieta, zwłaszcza nabiał? Czy uważasz, że masz wystarczająco dużo wapnia i witaminy D?
  • Czy stosujesz jakieś witaminy lub suplementy?
  • Jak często ćwiczysz? Jakie ćwiczenia wykonujesz?
  • Jaka jest twoja równowaga? Czy wystąpiły jakieś upadki?
  • Czy masz rodzinną historię osteoporozy?
  • Czy ktoś z twojej rodziny miał złamanie kości, szczególnie złamania biodra u Twoich rodziców?
  • Czy kiedykolwiek miałeś operację żołądka lub jelit?
  • Czy przyjmowałeś leki kortykosteroidowe (prednizon, kortyzon) w postaci tabletek, zastrzyków lub kremów?
Poprzedni artykułMenopauza – Objawy, przyczyny i leczenie objawów
Następny artykułAlergia – Przyczyny, objawy, ryzyko i leczenie
Przede wszystkim jestem pasjonatką i propagatorką wiedzy na temat zdrowego stylu życia. Od wielu lat interesuję się działaniem rozmaitych składników aktywnych, witamin i minerałów, a zwłaszcza ich wpływem na ludzki organizm. Swoją wiedzą farmaceutyczną i doświadczeniem najczęściej dzielę się w formie artykułów prasowych i opracowań, które mam nadzieję pomagają czytelnikom w utrzymaniu pełni zdrowia, kondycji i dobrego samopoczucia. Swoje artykuły kieruję przede wszystkim do czytelników, którzy szukają jasnych i czytelnych informacji, pozbawionych niestrawnego medycznego żargonu. Prywatnie jestem miłośniczką sportu i aktywnej rekreacji. Uwielbiam kontakt z przyrodą i kocham wszystko, co naturalne.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wstaw swój comentarz!
Wpisz tutaj swoje imię

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.