Uzależnienie od nikotyny, zwane również uzależnieniem od tytoniu, jest bardzo często zaburzeniem zdrowotnym, polegającym na dużej trudności w zaprzestaniu stosowania substancji, które mogą powodować bardzo duże szkody w organizmie. Nikotyna wywołuje w mózgu fizyczne i zmieniające nastrój efekty, które są chwilowo przyjemne. Sprawiają one, że z czasem można się przyzwyczaić i zacząć odczuwać powtarzającą potrzebę stosowania, co wprost prowadzi do uzależnienia. Jednocześnie zaprzestanie palenia tytoniu powoduje objawy odstawienia, w tym drażliwość i lęk. W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje o objawach uzależnienia od nikotyny, przyczynach, skutkach oraz sposobach leczenia.
Pochodząca z tytoniu nikotyna powoduje silne uzależnienie, jednak nie tylko ona stanowi istotny problem zdrowotny. Wyroby tytoniowe zawierają bowiem znaczne ilości związków toksycznych, które w trakcie palenia są wchłaniane przez organizm. Z tego powodu palacze mają znacznie wyższe wskaźniki chorób układu krążenia, udaru i raka, niż osoby niepalące. Bez względu na to, jak długo było się poddanym uzależnieniu, rzucenie palenia może istotnie poprawić zdrowie i samopoczucie. Dostępnych jest wiele skutecznych metod leczenia uzależnienia od nikotyny, aby pomóc w rzuceniu palenia na dobre. Warto w tym względzie zwrócić się do specjalistów.
Objawy uzależnienia od nikotyny
- Nie możesz przestać palić – Podjąłeś jedną lub kilka poważnych, ale nieudanych prób powstrzymania się od palenia.
- Podczas próby rzucenia występują objawy odstawienia – Podjęte próby rzucenia palenia spowodowały fizyczne i związane z obniżonym nastrojem objawy, takie jak silne pragnienie, niepokój, drażliwość, trudności z koncentracją, przygnębienie, frustracja, złość, zwiększony głód, bezsenność, zaparcia lub biegunka.
- Palisz, mimo istotnych problemów zdrowotnych – Nawet jeśli rozwinięte i zdiagnozowane są istotne problemy zdrowotne z płucami lub sercem, nie jesteś w stanie przestać palić.
- Rezygnujesz z zajęć towarzyskich lub rekreacyjnych, aby palić – Możesz przestać chodzić do restauracji lub przestać się spotykać z niektórymi członkami rodziny lub przyjaciółmi, którzy nie tolerują dymu.
Kiedy iść do lekarza?
Większość palaczy podejmuje wiele prób zaprzestania palenia, zanim osiągnie stabilną, długotrwałą abstynencję. Bardziej prawdopodobne jest, że rzuci się palenie na dobre przy zastosowaniu planu leczenia uwzględniającego zarówno fizyczne, jak i behawioralne aspekty uzależnienia od nikotyny. Zastosowanie leków i praca ze specjalnie przeszkolonym doradcą znacznie zwiększa szanse na końcowy sukces.
Warto poprosić lekarza, doradcę lub terapeutę, aby pomógł opracować plan leczenia, który będzie względnie skuteczny lub doradził, gdzie uzyskać pomoc w rzuceniu palenia.
Przyczyny uzależnienia od nikotyny
Nikotyna jest zawartą w tytoniu substancją psychoaktywną, która powoduje uzależnienie. Dostarczana jest do płuc przez wdychanie dymu tytoniowego, a następnie szybko przedostaje się do krwi, umożliwiając dotarcie do mózgu w ciągu kilku sekund po zaciągnięciu się. W mózgu nikotyna zwiększa uwalnianie chemikaliów mózgowych zwanych neuroprzekaźnikami, które pomagają regulować nastrój i zachowanie.
Dopamina to jeden z tych neuroprzekaźników, który jest uwalniany w “centrum nagrody” mózgu i powoduje poprawę nastroju oraz uczucia przyjemności. Doświadczanie tych skutków działania nikotyny jest tym, co uzależnia od tytoniu.
Uzależnienie od nikotyny obejmuje takie zachowanie jak rutyna, codzienne nawyki, skojarzone uczucia, a także czynniki fizyczne. Behawioralne skojarzenia z paleniem mogą działać jako czynniki wyzwalające – są to sytuacje lub uczucia, które aktywują pragnienie palenia tytoniu, nawet jeśli nie paliło się przez jakiś czas. Istnieją pewne zachowania i skojarzenia, które często pojawiają się w kontekście palenia tytoniu:
- pewne pory dnia, takie jak poranna kawa lub przerwy w pracy,
- po posiłku,
- spożywanie alkoholu,
- pewne miejsca lub przyjaciele,
- rozmowa przez telefon,
- stresujące sytuacje,
- widok lub zapach palącego się papierosa,
- prowadzenie samochodu.
Aby przezwyciężyć uzależnienie od nikotyny, warto zdać sobie sprawę z wyzwalaczy i opracować plan radzenia sobie z zachowaniami i zwyczajami, które najczęściej kojarzą się z paleniem.
Uzależnienie od nikotyny a czynniki ryzyka
Każdy, kto pali lub używa innych form tytoniu, jest zagrożony uzależnieniem. Czynniki, które na to wpływają obejmują przede wszystkim:
Genetyka – Prawdopodobieństwo, że będzie się palić papierosy lub stosować inne formy produktów tytoniowych może być częściowo dziedziczne – czynniki genetyczne mogą wpływać na to, jak receptory na powierzchni komórek nerwowych mózgu reagują na wysokie dawki nikotyny dostarczane przez papierosy.
Wpływ domu i rówieśników – Dzieci, które dorastają wraz z rodzicami, którzy palą, częściej stają się palaczami. Młodzi ludzie, którzy przebywają z palącymi przyjaciółmi również częściej próbują papierosów. Dowody wskazują, że palenie w filmach i Internecie może zachęcać młodych ludzi do palenia.
Wiek – Większość ludzi zaczyna palić w okresie dzieciństwa lub nastoletnim. Im jest się młodszym, gdy zaczyna się palić, tym większa szansa, że rozwinie się to do ciężkiego przypadku uzależnienia w dorosłym wieku.
Depresja lub inna choroba psychiczna – Wiele badań wskazuje na związek między depresją a paleniem. Ludzie, którzy cierpią na depresję, schizofrenię, zespół stresu pourazowego (PTSD) lub inne formy zaburzeń psychicznych, zwykle znacznie częściej palą papierosy.
Stosowanie substancji psychoaktywnych – Ludzie, którzy nadużywają alkoholu i narkotyków, częściej stosują wyroby tytoniowe.
Komplikacje wynikające z palenia papierosów
Dym tytoniowy zawiera ponad 60 znanych substancji rakotwórczych i tysiące innych szkodliwych związków chemicznych. Nawet “wszystkie naturalne” lub ziołowe papierosy zawierają chemikalia szkodliwe dla zdrowia.
Palenie papierosów szkodzi prawie każdemu organowi ciała i osłabia jego układ odpornościowy. Około połowa wszystkich regularnych palaczy umiera na chorobę wywołaną przez uzależnienie od nikotyny. Kobiety palące są w równym stopniu narażone na raka płuc, POChP i choroby sercowo-naczyniowe spowodowane używaniem tytoniu jak mężczyźnie.
Negatywne skutki dla zdrowia obejmują:
- Rak płuc i inne choroby płuc – Palenie papierosów powoduje prawie 9 na 10 przypadków raka płuca. Ponadto przyczynia się do rozwoju innych chorób płuc, takich jak rozedma płuc i przewlekłe zapalenie oskrzeli. Palenie również nasila astmę.
- Inne nowotwory – Palenie papierosów jest główną przyczyną raka przełyku, krtani, gardła i jamy ustnej oraz jest powiązane z nowotworami pęcherza moczowego, trzustki, nerek i szyjki macicy, jak i niektórymi białaczkami. Ogólnie rzecz biorąc, uzależnienie od nikotyny powoduje 30% wszystkich zgonów z powodu raka.
- Problemy z sercem i układem krążenia – Uzależnienie od nikotyny zwiększa ryzyko zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych, w tym zawału serca i udaru mózgu. Nawet palenie jednego do czterech papierosów dziennie zwiększa ryzyko chorób serca. W przypadku choroby serca lub naczyń krwionośnych, takiej jak niewydolność serca, palenie papierosów pogarsza ogólną kondycję. Z kolei rzucenie palenia zmniejsza ryzyko zawału serca o 50% już w pierwszym roku.
- Cukrzyca – Palenie tytoniu wzmaga oporność na insulinę, co może być podstawą do rozwoju cukrzycy typu 2. W przypadku cukrzycy, uzależnienie od palenia papierosów może przyspieszyć postęp komplikacji, takich jak choroba nerek i problemy z oczami.
- Problemy z oczami – Uzależnienie od palenia może zwiększyć ryzyko wystąpienia poważnych problemów z oczami, takich jak zaćma i utrata wzroku w wyniku zwyrodnienia plamki żółtej.
- Niepłodność i impotencja – Palenie tytoniu zwiększa ryzyko zmniejszenia płodności u kobiet i ryzyko impotencji u mężczyzn.
- Ciąża i powikłania noworodkowe – Matki, które palą w czasie ciąży, mają większe ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego, niższej masy urodzeniowej i zespołu nagłej śmierci niemowląt (SIDS) u swoich dzieci.
- Infekcje, grypa i inne choroby – Palacze są bardziej podatni na infekcje dróg oddechowych, takie jak przeziębienia, grypa i zapalenie oskrzeli.
- Osłabione zmysły – Palenie wyrobów tytoniowych osłabia zmysły smaku i zapachu, więc jedzenie nie jest tak apetyczne.
- Choroby zębów i dziąseł – Uzależnienie od nikotyny jest kojarzone ze zwiększonym ryzykiem rozwoju zapalenia dziąseł i ciężkiego zakażenia dziąseł, które może zniszczyć system podtrzymujący zęby – zapalenie przyzębia.
- Wygląd fizyczny – Substancje chemiczne zawarte w dymie tytoniowym mogą zmienić strukturę skóry, powodując przedwczesne starzenie i zmarszczki. Palenie to też zżółknięte zęby, palce i paznokcie.
- Ryzyko dla rodziny – Małżonkowie niepalący i partnerzy palaczy narażeni są na wyższe ryzyko zachorowania na raka płuc i choroby serca. W przypadku palenia w obecności dzieci naraża się je na SIDS, pogorszenie objawów astmy, infekcje ucha i przeziębienia.
Zapobieganie uzależnieniu od palenia
Najlepszym sposobem zapobiegania uzależnieniu od tytoniu jest unikanie wszelkich prób palenia. Badania wykazały, że dzieci, których rodzice nie palą lub rzucili palenie, rzadziej podejmują się palenia. Oto kroki, które możesz podjąć, aby zapobiec przyszłym pokoleniom uzależnienia od nikotyny i wielu związanych z nim chorób:
Porozmawiaj z dziećmi o paleniu – Powiedz im o niebezpieczeństwach związanych z uzależnieniem od nikotyny. Zachęć je, aby ceniły dobre zdrowie. Możesz mieć duży wpływ na to, czy Twoje dzieci palą, mimo tego, co widzą w filmach i Internecie.
Pozostań w kontakcie ze swoimi nastoletnimi pociechami – Badania pokazują, że palenie papierosów jest najprawdopodobniej nawykiem nabranym w okresie nastoletnich lat. Zapytaj, czy ich przyjaciele palą, gdyż takie środowisko bardziej skłania do nałogu. Pomóż im zaplanować sposoby radzenia sobie z presją rówieśników. Niech Twoje dziecko wie, że inne formy tytoniu, w tym cygara i e-papierosy, również niosą ze sobą znaczące ryzyko dla zdrowia.
Promuj środowiska wolne od dymu – Zakaz palenia w domu jest dzisiaj praktycznie obowiązkiem. Stań się aktywnym w społecznościach i szkolnych programach dla osób rzucających palenie.
Popieraj przepisy mające na celu podwyższenie podatków od wyrobów tytoniowych – Wyższe ceny zniechęcają nastolatków do palenia. W połączeniu z przepisami dotyczącymi palenia w miejscu pracy są najskuteczniejszą polityką zdrowia publicznego, która zmniejsza liczbę osób palących wyroby tytoniowe i uniemożliwia młodym ludziom wpadanie w nałóg.
Diagnoza siły uzależnienia od nikotyny
Lekarz może zadać pytania lub nakaże wypełnić ankietę, aby dowiedzieć się, z jak silnym uzależnieniem od nikotyny ma się do czynienia. Im więcej papierosów każdego dnia się pali oraz im szybciej palisz po przebudzeniu, tym bardziej jesteś uzależniony. Znajomość stopnia uzależnienia pomoże lekarzowi ustalić najlepszy plan leczenia.
Leczenie uzależniania od palenia
Większość palaczy podejmuje przynajmniej jedną poważną próbę przerwania nałogu. Rzadko jednak udaje się rzucić palenie przy pierwszej próbie – szczególnie, jeśli spróbuje się to zrobić bez żadnej pomocy.
Bardziej prawdopodobne jest, że definitywnie przestanie się palić, jeśli użyje się odpowiednich leków i porad, które zwiększają skuteczność terapii, szczególnie we wzajemnym połączeniu.
Leki na uzależnienie od nikotyny
Wiele terapii, w tym nikotynowa terapia zastępcza i leki bez zawartości nikotyny, zostały zatwierdzone jako bezpieczne i względnie skuteczne w leczeniu uzależnienia. Korzystanie z więcej niż jednej metody równocześnie może pomóc uzyskać istotnie lepsze wyniki. Korzystne może być połączenie dłuższego stosowania leku z preparatem zastępczym o krótkim czasie działania z nikotyną.
W przypadku ciąży lub karmienia piersią, jeśli pali się mniej niż 10 papierosów dziennie lub nie ma ukończonych 18 lat, warto porozmawiać ze swoim lekarzem, zanim zacznie się przyjmować produkty zastępujące nikotynę bez recepty.
Nikotynowa terapia zastępcza
Nikotynowa terapia zastępcza dostarcza nikotyny bez stosowania tytoniu i szkodliwych substancji chemicznych z dymy. Produkty zastępujące nikotynę pomagają złagodzić objawy odstawienia oraz łaknienie.
Najlepszym momentem na rozpoczęcie stosowania nikotynowych leków zastępczych jest data, w której zamierza się już nie palić. Niektórzy palacze zaczynają stosowanie jej trochę wcześniej, aby zmniejszać intensywność palenia w drodze do stopniowego, całkowitego zaprzestania.
Następujące produkty zastępujące nikotynę są dostępne bez recepty:
Plaster nikotynowy – Przenosi nikotynę przez skórę, do krwioobiegu. Każdego dnia stosuje się nowy. Zazwyczaj używa się ich przez osiem tygodni lub dłużej. Jeśli po dwóch tygodniach noszenia plastrów nie można całkowicie przestać palić, należy poprosić lekarza o dostosowanie dawki lub dodanie kolejnego produktu zastępującego nikotynę. Częste działania niepożądane obejmują podrażnienie skóry, bezsenność i koszmary.
Gumy nikotynowe – Dostarcza nikotynę do krwi przez wyściółkę jamy ustnej. Często zaleca się gumę nikotynową, aby ograniczyć głód. Gumę żuje się kilka razy, aż poczuje się delikatne mrowienie lub pieprzny smak, a następnie wkłada na kilka minut między policzek a linię dziąseł. Takie żucie pozwala na stopniowe wchłanianie nikotyny do krwioobiegu. Podrażnienie ust jest częstym działaniem niepożądanym. Inne działania niepożądane są często wynikiem zbyt energicznego żucia, które zbyt szybko uwalnia nikotynę, a należą do nich: zgaga, nudności i czkawka.
Pastylka nikotynowa – Rozpuszcza się w jamie ustnej i podobnie jak guma nikotynowa, dostarcza nikotynę przez wyściółkę jamy ustnej. Należy umieścić pastylkę w ustach między linią dziąseł a policzkiem lub pod językiem i pozwolić jej się rozpuścić. Zazwyczaj zaczyna się od jednej pastylki co jedną do dwóch godzin i stopniowo wydłuża czas między pastylkami. Należy jednak unikać picia napojów tuż przed, podczas używania lub zaraz po zastosowaniu pastylki. Działania niepożądane obejmują podrażnienie jamy ustnej, a także efekty związane z nikotyną, takie jak zgaga, nudności i czkawka.
Leki na uzależnienie od nikotyny
Wiele terapii, w tym nikotynowa terapia zastępcza i leki bez zawartości nikotyny, zostały zatwierdzone jako bezpieczne i względnie skuteczne w leczeniu uzależnienia. Korzystanie z więcej niż jednej metody równocześnie może pomóc uzyskać istotnie lepsze wyniki. Korzystne może być połączenie dłuższego stosowania leku z preparatem zastępczym o krótkim czasie działania z nikotyną.
W przypadku ciąży lub karmienia piersią, jeśli pali się mniej niż 10 papierosów dziennie lub nie ma ukończonych 18 lat, warto porozmawiać ze swoim lekarzem, zanim zacznie się przyjmować produkty zastępujące nikotynę bez recepty.
Te produkty zastępujące nikotynę są dostępne na receptę:
Nikotynowy spray do nosa – Nikotyna rozpylana jest bezpośrednio do nozdrza, a następnie wchłaniana przez błonę nosową do naczyń krwionośnych. Spray do nosa dostarcza nikotynę nieco szybciej niż guma, pastylki do ssania lub plaster, ale nie tak szybko jak palenie papierosa. Zwykle jest przepisywany na okres od trzech do sześciu miesięcy. Podrażnienie nosa i gardła, katar, kichanie i kaszel są częstymi działaniami niepożądanymi.
Inhalator nikotyny – Urządzenie ma kształt przypominający uchwyt na papierosa. Zaciąga się z niego i dostarcza do ust nikotyny. Nikotyna wchłaniana jest przez wyściółkę w jamie ustnej, która następnie wchodzi do krwioobiegu. Częste działania niepożądane to podrażnienie ust i gardła oraz sporadyczne kaszel.
Leki bez zawartości nikotyny
Leki, które nie zawierają nikotyny i są dostępne na receptę, obejmują:
Bupropion – Leki przeciwdepresyjne zwiększają poziom dopaminy i norepinefryny, chemikaliów mózgowych, które są również wzmacniane przez nikotynę. Zazwyczaj lekarz zaleca rozpoczęcie stosowania bupropionu na tydzień przed rzuceniem palenia. Bupropion ma tę zaletę, że pomaga zminimalizować przyrost masy ciała po rzuceniu palenia. Częste działania niepożądane obejmują bezsenność, pobudzenie, ból głowy i suchość w ustach. W przypadku występowania napadów padaczkowych lub poważnych urazów głowy, taki jak pękniecie czaszki, nie powinno się zażywać tego leku.
Wareniklina – Ten lek działa na receptory nikotynowe mózgu, zmniejszając objawy odstawienia i zmniejszając uczucie przyjemności, jakie uzyskuje się z palenia. Zazwyczaj lekarz zaleca rozpoczęcie przyjmowania warenikliny na tydzień przed rzuceniem palenia. Do częstych działań niepożądanych należą nudności, bóle głowy, bezsenność i koszmary. W rzadkich przypadkach wareniklina kojarzona jest z poważnymi objawami psychicznymi, takimi jak obniżony nastrój i myśli samobójcze.
Nortryptylina – Lek ten można przepisać, jeśli inne leki nie pomogły. Ten trójcykliczny lek przeciwdepresyjny działa poprzez zwiększenie poziomu norepinefryny, neuroprzekaźnika w mózgu. Częste działania niepożądane mogą obejmować suchość w ustach, senność, zawroty głowy i zaparcia.
Poradnictwo, grupy wsparcia i inne programy
Łączenie leków z poradnictwem behawioralnym zapewnia najlepszą szansę na ustalenie długotrwałej abstynencji w paleniu.
Leki pomagają radzić sobie z ograniczaniem objawów odstawienia, w tym głodu tytoniowego, podczas gdy metody behawioralne pomagają rozwinąć umiejętności, których potrzeba, aby uniknąć stosowania tytoniu na dłuższą metę. Im więcej czasu spędza się z terapeutą, tym lepsze wyniki leczenia. Kilka rodzajów poradnictwa i wsparcia, które może pomóc w rzuceniu palenia:
Poradnictwo telefoniczne – Bez względu na to, gdzie mieszkasz, możesz skorzystać z poradnictwa telefonicznego, które pomoże zwalczyć uzależnienie od nikotyny.
Indywidualny lub grupowy program doradczy – Lekarz może zalecić lokalne grupy wsparcia lub program leczenia, w którym doradztwo zapewnia specjalista. Poradnictwo pomaga uczyć się technik przygotowywania się do rzucenia palenia i zapewnia wsparcie w trakcie całego procesu. Wiele szpitali i pracownicy służby zdrowia oferują programy leczenia lub mają specjalistów od leczenia uzależnień.
Programy internetowe – Kilka stron internetowych oferuje wsparcie i strategie dla osób, które chcą rzucić palenie.
Metody leczenia uzależnienia, których należy unikać
Nie jest dobrym pomysłem zastąpienie palenia tytoniu innym jego typem. Tytoń w jakiejkolwiek formie nie jest bezpieczny dla zdrowia. Nawet produkty dostarczające nikotynę bez tytoniu są ryzykowne.
Warto trzymać się sprawdzonych środków ułatwiających rzucenie palenia i unikać następujących produktów:
- E-papierosy – Elektroniczne papierosy lub e-papierosy to urządzenia zasilane bateryjnie, które ogrzewają płyn zawierający nikotynę do pary, która ma być wdychana przez usta. Ponieważ te produkty są względnie nowe, nie ma zbyt wielu danych na temat możliwych zagrożeń bezpieczeństwa ich stosowania. Badania nad e-papierosami w celu rzucenia palenia wykazały mieszane rezultaty. Z tych powodów e-papierosy nie są zalecane osobom próbującym rzucić palenie.
- Aromatyzowane papierosy – Niosą ze sobą takie same ryzyko zdrowotne jak palenie zwykłych papierosów i mogą powodować dodatkowe problemy zdrowotne.
- Szisza – Proste urządzenie z wodą, w którym spalany jest tytoń, a dym jest wdychany przez wężyk. Nie jest bezpieczniejsza niż papierosy. Woda nie odfiltrowuje toksyn z dymu, a woda i rura mogą przenosić infekcje.
- Lizaki i balsamy nikotynowe – Produkty zawierające salicylan nikotyny nie są zatwierdzone jako bezpieczne.
- Cygara i fajki – Produkty te mają podobne, choć rzadsze, ryzyko zdrowotne, jak papierosy i nie są bezpieczną alternatywą dla palenia papierosów.
- Bezdymny tytoń i tabaka – Produkty te zawierają nikotynę w ilościach podobnych do papierosów i zwiększają ryzyko wystąpienia raka jamy ustnej i gardła, chorób zębów i dziąseł oraz innych problemów zdrowotnych.
Styl życia i domowe środki zaradcze
W przypadku chęci rzucenia palenia ważne jest, aby mieć plan radzenia sobie z objawami odstawienia nikotyny. Objawy odstawienia są zwykle najbardziej intensywne w pierwszym tygodniu po jego zaprzestaniu. Mogą one trwać przez kilka tygodni, z malejącą intensywnością. Uzależnienie od nikotyny to trudne do przezwyciężenia zaburzenie, które warto wspomóc wieloma prostymi działaniami.
Chociaż większość objawów odstawienia nikotyny ustępuje w ciągu miesiąca, może się zdarzyć, że po zaprzestaniu leczenia pojawi się silne pragnienie zapalenia.
Oto, co można zrobić, aby pomóc w opanowaniu objawów odstawienia nikotyny:
- Ćwicz regularnie – Stwierdzono jednoznacznie, że regularna aktywność fizyczna zmniejsza objawy odstawienia i pomaga ludziom rzucić palenie. Ćwiczenie pomaga również uniknąć potencjalnego przyrostu masy ciała, często związanego z rzuceniem palenia.
- Przeczekaj apetyt – Chęci na coś zwykle trwają mniej niż pięć minut. Zmywaj naczynia, chodź na spacer lub spożywaj zdrową przekąskę, taką jak marchew, jabłko lub słonecznik, dzięki czemu usta będą zajęte. Zrób coś, co sprawia, że ręce są zajęte, by przeczekać chwilowe pragnienie. Właśnie dlatego należy pozbyć się zapasów tytoniu, gdy zdecyduje się na rzucenie palenia. Nie należy mieć nic pod ręką w czasie, gdy bardzo zachce się palić.
- Zidentyfikuj racjonalizacje – Jeśli myślisz sobie: “Po prostu palę, żeby przetrwać tak ciężki czas” lub “Tylko jeden nie zaszkodzi”, rozpoznaj to jako wiadomość, która może zmienić twoje długofalowe plany. Zrozum powody, dla których rzucasz palenie, i zamień tę myśl w coś pozytywnego.
- Porozmawiaj z osobą wspierającą – Jeśli czujesz się zaniepokojony, przygnębiony lub potrzebujesz otuchy, osoba wspierająca może pomóc ci przejść przez trudne chwile.
- Unikaj sytuacji wysokiego ryzyka – Poznaj swoje wyzwalacze i trzymaj się z dala od ludzi, miejsc i sytuacji, które kuszą do palenia.
- Jedz regularne zdrowe posiłki – Dodaj do codziennego menu dużo owoców i warzyw oraz pij więcej wody.
Medycyna alternatywna
Przy podejmowaniu próby alternatywnego leczenia uzależnienia od nikotyny warto pamiętać, że “naturalny” sposób nie musi oznaczać “bezpieczny”. Podejmując jakiekolwiek działania w tym zakresie warto skorzystać z pomocy specjalisty.
- Akupunktura – Polega na pobudzaniu punktów na ciele, zazwyczaj cienkimi, litymi, metalicznymi igłami. Przeprowadzono kilka badań dotyczących wpływu akupunktury lub akupresury na rzucenie palenia, ale nie ma żadnych ostatecznych dowodów na to, że są to działania efektywne.
- Zioła i suplementy – Przeprowadzono kilka badań nad suplementami diety SAMe, octanem srebra i dziurawcem w leczeniu uzależnienia od tytoniu, ale nie ma obecnie dowodów na to, że jakikolwiek produkt naturalny poprawia wskaźnik efektywności rzucania palenia.
- Hipnoza – Żadne istotne dowody nie popierają stosowania hipnozy w rzucaniu palenia, zwanej również hipnoterapią. Niektórzy ludzie uważają ją jednak za bardzo pomocną. Jeśli zdecydujesz się na hipnozę, porozmawiaj z jakimś specjalistą o znalezieniu renomowanego terapeuty.
- Medytacja – Chociaż żadne dowody nie potwierdzają skuteczności medytacji w rzucaniu palenia, niektórzy ludzie uważają za pomocne zmniejszenie objawów lęku towarzyszącemu odstawieniu.
Uzależnienie od nikotyny to poważny problem, który nigdy nie powinien być lekceważony. Wszystkie bezpieczne metody mogą pomocne w jego zwalczeniu, także poprzez efekt placebo.
Radzenie sobie i wsparcie
Aby pozostać wolnym od nałogu na dłuższą metę, rozważ następujące wskazówki:
Zachowaj motywację – Zdecyduj się rzucić palenie, wybierz datę i stwórz plan, aby tak się stało. Zrób listę swoich powodów do rzucenia palenia. Uzależnienie od nikotyny wymaga wysokiej motywacji do podjęcia wewnętrznej walki.
Nie zniechęcaj się, jeśli Ci nie wyjdzie – Pamiętaj, że często dochodzi do rzucenia, a czasami do nawrotu. Twoim celem jest niepalenie w ogóle, gdyż nawet rzadkie lub okazjonalne palenie jest niebezpieczne dla zdrowia.
Zidentyfikuj główne wyzwalacze i wyzwania związane z paleniem – Pomoże to rozwiązać problemy i opracować plan radzenia sobie z sytuacjami wysokiego ryzyka.
Uzyskaj wsparcie – Wsparcie społeczne jest kluczem do osiągnięcia stabilnego i trwałego życia bez nikotyny. Poproś swoją rodzinę, przyjaciół i współpracowników o wsparcie i zachętę. Bądź bezpośredni i daj im znać, co pomaga Ci najbardziej.
Ćwicz pozytywną samo-rozmowę – Pomyśl o jednym lub dwóch zwrotach, które należy powtarzać, aby się zachęcić, takich jak “Jestem szczęśliwy, że nie palę”.
Ustal granice – Jeśli w domu jest inny palacz, ustal granice, sprawiając, że wspólne przestrzenie będą wolne od dymu. Poproś pracowników palących, aby nie robili tegoi przy Tobie lub wychodzili na zewnątrz.
Regularnie przeglądaj korzyści, które otrzymujesz dzięki rzuceniu palenia – Korzyści krótkoterminowe obejmują łatwiejsze oddychanie, oszczędność pieniędzy i ładniej pachnącą odzież. Długoterminowe korzyści obejmują mniejsze ryzyko choroby, większe szanse na dłuższe życie i zdrowsze środowisko dla rodziny. Uzależnienie od nikotyny wiąże się z ogromnymi stratami materialnymi i niematerialnymi.
Unikaj alkoholu – Spożywanie alkoholu jest sytuacją wysokiego ryzyka. Unikaj sytuacji związanych z piciem, dopóki nie jesteś pewien, że możesz pozostać wolnym od nałogu. Warto pamiętać, że uzależnienie od nikotyny jest zaburzeniem długotrwałym i nie mija po kilku tygodniach niepalenia.
Nagradzaj siebie – Kup czasopismo, idź do parku, spotkaj się z przyjacielem na lunch lub weź udział w zajęciach w zamian za to, że nie zapaliłeś.
Przygotowanie się do wizyty u lekarza lub terapeuty
- Przemyśl sobie jakie są Twoje „wyzwalacze” do palenia. Wymień okoliczności, w których najprawdopodobniej sięgniesz po papierosa. W jakich sytuacjach palenie staje się rytuałem? Czy są jakieś sytuacje, w których prawdopodobieństwo zapalenia jest mniejsze?
- Wymień wszystkie fizyczne objawy, które mogą mieć związek z paleniem. Uwzględnij długość trwania każdego z nich.
- Podaj kluczowe dane osobowe. Uwzględnij wszelkie duże obciążenia lub ostatnie zmiany w życiu.
- Zrób listę wszystkich leków, które stosujesz. Uwzględnij wszelkie witaminy, zioła lub inne suplementy, a także ich dawki.
- Zabierz ze sobą członka rodziny lub przyjaciela, jeśli to możliwe. Czasami może być trudno zapamiętać wszystkie informacje dostarczone podczas spotkania. Ktoś, kto Ci towarzyszy, może przypomnieć coś, co przegapiłeś lub zapomniałeś.
- Sporządź listę pytań, które możesz zadać swojemu lekarzowi. Ułóż listę pytań od najważniejszych do najmniej ważnych.
W przypadku uzależnienia od nikotyny podstawowe pytania, które należy zadać lekarzowi, obejmują:
- Czy uzależnienie od nikotyny może powodować lub pogorszyć moje inne problemy zdrowotne?
- Czy mogę skorzystać z rzucenia palenia?
- Jakie opcje leczenia wydają się najbardziej pomocne w mojej sytuacji?
- Co powinienem zrobić, aby zacząć się przygotowywać do rzucenia palenia?
- Czy można skierować się do specjalisty, który pomorze skutecznie rzucić palenie?
Nie wahaj się zadawać pytań podczas wizyty. Uzależnienie od nikotyny wymaga przede wszystkim dużej samoświadomości.
Niektóre pytania, które lekarze najczęściej zadają:
- Ile papierosów palisz każdego dnia? Jak szybko po przebudzeniu palisz?
- Czy próbowałeś już rzucić palenie? Jeśli tak, co się stało? Co zadziałało? Co nie działało?
- Co motywuje Cię teraz do rzucenia palenia?
- Czy masz jakieś problemy zdrowotne, takie jak choroby serca lub cukrzyca, które, jak podejrzewasz, są związane z paleniem?
- Czy są wokół Ciebie członkowie rodziny lub współpracownicy, którzy palą razem z Tobą?
- Czy masz jakiekolwiek ograniczenia związane z stylem życia związane z paleniem, takie jak trudności w uprawianiu sportu lub inne aktywności fizyczne?
- Czy uzależnienie od nikotyny spowodowało jakiekolwiek problemy w pracy lub w związkach?
- Czy masz jakieś problemy ze zdrowiem psychicznym, takie jak depresja lub lęk?
- Jakie są Twoje największe przeszkody w rzuceniu palenia?
- Czy Twoi bliscy będą wspierać Twój wysiłek w zaprzestaniu palenia?
- Jak pewny jesteś, że możesz przestać?