Witania ospała – Właściwości i korzyści zdrowotne

Witania ospała to zioło o niezwykłych właściwościach leczniczych, które klasyfikowane jest jako naturalny adaptogen, znany również jako żeń-szeń indyjski lub ashwagandha. Pomaga organizmowi m.in. w radzeniu sobie ze stresem, zapewnia także wiele innych korzyści dla zdrowia organizmu i mózgu, np. w zakresie obniżania poziomu cukru we krwi, redukcji stężenia kortyzolu, pobudzania funkcji mózgu, a także w walce z objawami lęku oraz depresji. Poniżej przedstawiamy najważniejsze korzyści, jakie zapewnić nam może coraz bardziej popularna na całym świecie witania ospała.

Witania ospała jest jednym z najważniejszych ziół w medycynie ajurwedyjskiej, która jest formą ludowej medycyny alternatywnej, opartej na indyjskich zasadach naturalnego uzdrawiania. Jej nazwa botaniczna brzmi Withania somnifera, ale znana jest również pod kilkoma innymi nazwami, w tym jako żeń-szeń indyjski, ashwagandha oraz czeremcha. Powszechnie stosowana już od ponad 3000 lat, a w sanskrycie kojarzona jest z koniem – odnosi się zarówno do jego unikalnego zapachu, jak i zdolności osiągania dużej siły.

Ashwagandha stanowi niewielki krzew o żółtych kwiatach, a pochodzi z Indii oraz z Afryki Północnej. Ekstrakt lub proszek wykonany z liści, lub korzenia rośliny jest wykorzystywany do leczenia wielu chorób i dolegliwości. Wykorzystuje się ją m.in. by złagodzić stres, zwiększyć poziom energii, a także poprawić koncentrację. Wiele zdrowotnych korzyści ze stosowania witani ospałej przypisywanych jest wysokiemu stężeniu inanolidów, które jak wykazano, zwalczają stany zapalne oraz rozwój nowotworów.

Witania ospała – Właściwości i korzyści zdrowotne

Witania ospała jest wybitnym ziołem w indyjskiej medycynie Ajurweda. Ze względu na właściwości lecznicze w ostatnich latach stała się niezwykle popularnym na świecie suplementem diety. Poniżej wskazujemy na jej najważniejsze właściwości zdrowotne i możliwości wykorzystania.

1.   Naturalna pomoc w obniżaniu poziomu cukru we krwi

• W kilku badaniach wykazano, że witania ospała skutecznie obniża poziom cukru we krwi.
• Badanie z udziałem probówek wykazało, że roślina ta zwiększyła wydzielanie insuliny oraz zwiększała wrażliwość na insulinę w komórkach mięśniowych.
• Kilka badań przeprowadzonych na ludziach również potwierdziło, że ashwagandha wykazuje zdolność do obniżania poziomu cukru we krwi, a dotyczy to zarówno osób zdrowych, jak i chorych na cukrzycę.
• W jednym badaniu brali udział pacjenci ze schizofrenią, w której jedna grupa otrzymywała przez cztery tygodnie proszek z żeń-szenia indyjskiego. Zaobserwowano u nich spadek poziomu cukru we krwi średnio o 13,5 mg-dL. Dla porównania w grupie, która otrzymywała placebo, zmniejszenie nastąpiło jedynie o 4,5mg-dL.
• Co więcej, w małym badaniu, w którym udział brało 6 pacjentów z cukrzycą typu II suplementacja tego suplementu przez trzydzieści dni, pozwoliła na obniżenie poziomu cukru we krwi. Uczyniła to tak samo skutecznie, jak podawane na czczo leki na cukrzycę.

Podsumowanie

Witania ospała może obniżyć poziom cukru we krwi poprzez wpływ na wrażliwość oraz wydzielanie insuliny. 

2. Ochrona organizmu dzięki właściwościom antynowotworowym

• Badania przeprowadzone na probówkach oraz na zwierzętach wykazały, że witania ospała pomaga indukować apoptozę, czyli „programowaną śmierć komórek” komórek nowotworowych.
• Zaobserwowano, że na kilka sposobów utrudnia także powstawanie nowych komórek nowotworowych.
• Uważa się, że jednym z jej mozliwości jest generowanie reaktywnych form tlenu (RSO), które są toksyczne dla komórek rakowych, jednakże dla zdrowych komórek są nieszkodliwe. Inny mechanizm powoduje, że komórki nowotworowe stają się mniej odporne na czynnik apoptozy.
• Wyniki badań przeprowadzonych na zwierzętach sugerują, że może to być korzystne w leczeniu różnych rodzajów chorób nowotworowych, w tym nowotworu sutka, płuc, okrężnicy, a także nowotworu jajników oraz mózgu.
• W jednym z badań wykorzystano myszy z nowotworem jajników. Podawano im samodzielnie ekstrakt z witani ospałej lub w połączeniu z lekiem przeciwnowotworowym. Zaobserwowano u nich 70-80% zmniejszenie wzrostu guzów. Leczenie to zapobiegało również przerzutom oraz rozprzestrzenianiu się nowotworu na inne organy.
• Chociaż nie ma jeszcze badań przeprowadzonych na ludziach, to wyniki dotychczasowych badań są obiecujące.

Podsumowanie

Badania na zwierzętach oraz na probówkach wykazały, że witania ospała sprzyja śmierci komórek nowotworowych. Prawdopodobnie może również skutecznie przeciwdziałać kilku rodzajom chorób nowotworowych.

3. Wpływanie na obniżenie poziomu kortyzolu

• Kortyzol jest znany jako „hormon stresu”, który uwalniany jest przez gruczoły nadnercza, także wtedy, gdy poziom cukru we krwi jest za wysoki.
• Niestety, w niektórych przypadkach poziom kortyzolu może być chronicznie podwyższony, co może prowadzić do wysokiego poziomu cukru we krwi oraz zwiększonego odkładania się tłuszczu w jamie brzusznej.
• Badania wykazały, że witania ospała może obniżyć poziom kortyzolu w organizmie.
• Przeprowadzono kontrolowane badanie, w którym brały udział osoby dorosłe z przewlekłym stresem. Grupa, która otrzymywała proszek z ashwagandha, miała znacznie lepsze wyniki od grupy, której podawano placebo. Grupa, która otrzymywała wyższą dawkę, miała średnio 30% redukcji hormonu stresu.

Podsumowanie

Suplementy z ashwagandha mogą pomóc obniżyć poziom kortyzolu u osób przewlekle zestresowanych.

4. Pomoc w zmniejszeniu stresu
   

• Witania ospała najprawdopodobniej najbardziej znana jest ze swojej właściwości zmniejszającej stres.
• Naukowcy, którzy przyglądali się jej wpływowi na mózgi szczurów stwierdzili, że blokuje ona ścieżkę naprężenia, tym samym wspomaga regulować sygnalizację chemiczną w układzie nerwowym.
• Przeprowadzono kilka kontrolnych badań na ludziach, które wykazały, że żeń-szeń indyjski może skutecznie zmniejszać objawy stresu u pacjentów z zaburzeniami lękowymi i przewlekłym stresem.
• Jedno badanie trwało 60 dni i brało w nim udział 64 pacjentów z poważnymi dolegliwościami tego rodzaju. Osoby z grupy, której podawana była ashwagandha, odnotowały średnie zmniejszenie lęków oraz bezsenności o 69%. Dla porównania grupa z placebo zaobserwowała spadek o jedynie 11%.
• W innym badaniu, które trwało sześć tygodni, 66% pacjentów przyjmujących ekstrakt tej rośliny zgłosiło zmniejszenie lęków. Dla porównania grupa otrzymująca placebo zaobserwowało spadek o 50%.

Podsumowanie

W badaniach wykazano, że żeń-szeń indyjski skutecznie zmniejsza stres oraz niepokój. Wyniki takie osiągnięto zarówno w badaniach na zwierzętach, jak i na ludziach.

5. Zwalczanie słabości złego nastroju i depresji
   

• Co prawda na ten temat nie przeprowadzono zbyt wielu badań, jednakże kilka z nich sugeruje, że witania ospała może skutecznie pomóc w złagodzeniu objawów depresji.
• Przeprowadzono kontrolowane badanie, które trwało 60 dni, a w którym udział brali dorośli pacjenci z problemami na tle nerwowym. Pacjenci, którzy przyjmowani 600 mg na dobę ekstraktu z żeń-szenia indyjskiego zgłaszali 79% mniej objawów ciężkiej depresji. W tym samym czasie grupa pacjentów otrzymujących placebo odnotowała wzrost objawów o 10%.

Podsumowanie

Chociaż dostępne są ograniczone ilości wyników badań, to jednak uważa się, że ashwagandha może pomóc przy zmniejszeniu różnych stanów depresji.

6. Zwiększanie poziomu testosteronu oraz podnoszenie płodności u mężczyzn

• Suplementy z witanią ospałą mogą mieć potężny wpływ na poziom hormonów męskich oraz na zdrowie reprodukcyjne. Potwierdza to badanie, w którym udział wzięło 75 mężczyzn z niepłodnością. Grupa pacjentów leczonych ekstraktem z tej rośliny odnotowała wzrost ruchliwości oraz liczby plemników.
• Co więcej, tego rodzaju leczenie sprawiło, że poziom testosteronu znacznie się podniósł.
• Naukowcy zauważyli również, że grupa pacjentów, która otrzymywała ashwagandha, doświadczyła zwiększenia poziomu antyoksydantów we krwi.
• W innym badaniu mężczyźni otrzymywali żeń-szeń indyjski, by złagodzić stres. Doświadczyli oni wyższego poziomu antyoksydantów we krwi oraz mieli nasienie lepszej jakości. Po trzymiesięcznej kuracji 14% partnerek tych mężczyzn zaszło w ciążę.

Podsumowanie

Witania ospała pomaga w zwiększeniu poziomu testosteronu, a także znacząco poprawia jakość nasienia oraz płodność u mężczyzn.

7. Wspomaganie zwiększania masy mięśniowej oraz ogólnej siły

• Badania wykazały, że witania ospała może poprawić strukturę mięśniową ciała oraz zwiększyć jego siłę.
• Celem jednego z badań było sprawdzenie jaka dawka ashwagandha jest bezpieczna, a zarazem skuteczna. Zdrowi mężczyźni, którzy na dobę przyjmowali 750-1250 mg ekstraktu po 30 dniach zaobserwowali zwiększenie masy mięśniowej oraz utratę tłuszczu.
• W innym badaniu, grupa mężczyzn przyjmujących tego rodzaju preparat ziołowy zaobserwowała znaczny wzrost siły oraz wielkość mięśni. Grupa ta miała również dwukrotnie większą redukcję procentową tkanki tłuszczowej w porównaniu z grupą placebo.

Podsumowanie

W badaniach wykazano, że żeń-szeń indyjski zwiększa masę mięśniową, redukuje tkankę tłuszczową oraz zwiększa siłę u mężczyzn.

8. Skuteczniejsza redukcja stanów zapalnych

• Kilka badań przeprowadzonych na zwierzętach pokazało, że witania ospała może pomóc w zmniejszeniu stanów zapalnych w organizmie.
• Badanie przeprowadzone na ludziach pokazuje, że zwiększa ona aktywność naturalnych komórek odpornościowych. To właśnie one zwalczają infekcję oraz pomagają zachować zdrowie.
• Wykazano również, że zmniejszają one markery stanu zapalanego, takie jak białko C-reaktywne (CRP). Marker ten wiąże się m.in. ze zwiększonym ryzykiem chorób serca.
• W kontrolowanym badaniu grupa pacjentów, którzy codziennie otrzymywali 250 mg żeń-szenia indyjskiego, zanotowała średni spadek CRP o 36%. Dla porównania w grupie placebo spadek ten wyniósł tylko 6%.

Podsumowanie

W badaniach wykazano, że ashwagandha zwiększa aktywność komórek NK oraz obniża markery stanu zapalnego.

9. Obniżanie poziomu cholesterolu oraz trójglicerydów

• Poza działaniem przeciwzapalnym, witania ospała może również pomóc poprawić zdrowie serca, co czyni poprzez obniżenie poziomu cholesterolu oraz trójglicerydów.
• Badanie przeprowadzone na zwierzętach pokazuje, że ashwagandha pozwala znacznie obniżać poziom tych tłuszczów we krwi.
• Jedno badania na szczurach wykazało, że ekstrakt z żeń-szenia indyjskiego wpłynął na obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego o 53%, a trójglicerydów o prawie 45%.
• Wyniki z kontrolowanych badań na ludziach pokazują jednak mniej widoczne spadki. Mimo to, odnotowano imponujące zmniejszenie tych markerów.
• W 60-dniowym leczoniu dorosłych, grupa otrzymująca najwyższy poziom ekstraktu z witani ospałej doświadczyła 17% obniżenia cholesterolu LDL oraz 11% zmniejszenie stężenia trójglicerydów.

Podsumowanie

Witania ospała może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia chorób serca, co czyni poprzez obniżenie poziomu cholesterolu oraz trójglicerydów.

10. Aktywowanie i wzmacnianie funkcji mózgu, w tym poprawy pamięci

• Testy przeprowadzone w warunkach laboratoryjnych oraz zwierzętach sugerują, że witania ospała może zmniejszyć problemy z pamięcią oraz funkcjonowaniem mózgu. Dotyczy to problemów wywołanych przez choroby lub urazy.
• Naukowcy wykazali, że ashwagandha promuje aktywność przeciwutleniającą, która chroni komórki nerwowe przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
• W jednym badaniu brały udział szczury, leczone za pomocą ekstraktu z witani ospałej. Zaobserwowano u nich prawie całkowicie odwrócone zaburzenia pamięci przestrzennej. Najprawdopodobniej było to spowodowane zmniejszenie stresu oksydacyjnego.
• Chociaż witania ospała pierwotnie była wykorzystywana w indyjskiej medycynie ajurwedyjskiej do poprawy pamięci. Jednakże poprawa pamięci to tylko jedna z wielu właściwości jakie zapewnia żeń-szeń indyjski, która jest obecnie badana naukowo.
• Przeprowadzono w tym zakresie kontrolowane badanie na zdrowych ludziach. Grupa, która otrzymywała 500 mg ekstraktu z witani ospałej, zgłaszała znaczną poprawę w czasie reakcji oraz wydajności wykonywania zadań. Wyniki te pozytywnie skonfrontowano z grupą otrzymującą placebo.

Podsumowanie

Suplementy takie jak witania ospała mogą poprawić funkcje mózgu, pamięć, a także czas reakcji i zdolności do wykonywania zadań.

Witania ospała – Bezpieczeństwo stosowania, dostępność i dawkowanie

Witania ospała wydaje się dla większości ludzi zupełnie bezpiecznym suplementem codziennej diety, jednakże niektóre osoby raczej nie powinny jej stosować. Dotyczy to przede wszystkim kobiet w ciąży oraz tych karmiących piersią. Osoby z chorobami autoimmunologicznymi również powinny unikać spożywania ashwagandha bez konsultacji z lekarzem. Dotyczy to przede wszystkim pacjentów z takimi chorobami jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, a także zapalenie tarczycy, Hashimoto oraz z cukrzyca typu I.

Dodatkowo osoby, które przyjmują leki na choroby tarczycy, powinny zachować ostrożność podczas przyjmowania takich suplementów jak witania ospała. U niektórych pacjentów może ona potencjalnie zwiększyć poziom hormonów tarczycy. Witania ospała może również obniżyć poziom cukru oraz ciśnienia we krwi. Dlatego właśnie, jeśli pacjent na stałe przyjmuje leki, to ich dawka może okazać się niewłaściwa.

Dawkowanie suplementu ashwagandha w typowym badaniu mieściło się między 125 mg a 1250 mg na dobę. W badaniu, w którym przyjmowano wyższe dawki, zwykle obserwowano bardziej radykalne zmiany. Jeśli chce się uzupełnić swoją dietę o taki produkt jak witania ospała, to warto poszukać ekstraktu z korzenia lub proszku w kapsułkach 450-500 mg. Zazwyczaj zażywa się je raz lub dwa razy na dobę, chyba że inaczej zaleci lekarz.

Witania ospała oferowana jest obecnie przez wielu producentów suplementów. Można je znaleźć w sklepach ze zdrową żywnością, a także w sklepach z witaminami oraz u sprzedawców detalicznych.

Kilka słów na zakończenie

Witania ospała to tradycyjne zioło lecznicze, które wykazuje wiele właściwości zdrowotnych. Może m.in. wpływać na zmniejszenie stanów lękowych oraz stresu, a także pomóc w walce z depresją, zwiększyć płodność i poziom testosteronu u mężczyzn, a nawet może pobudzić niektóre funkcje mózgu. Uzupełnienie codziennej diety tego rodzaju suplementem może być łatwym i skutecznym sposobem na poprawę zdrowia oraz jakość życia.