Żurawina – Podstawowe fakty i właściwości zdrowotne

1
8872
żurawina
Owoce żurawiny posiadają wiele cennych składników bioaktywnych, które wpływają na poprawę zdrowia

Żurawina to owoc z rodziny wrzosowatych, a jej są krewnymi są jagody i borówki. Posiada wspaniałe właściwości odżywcze, ze względu na bogactwo związków bioaktywnych, głównie przeciwutleniaczy. Przedstawiamy najważniejsze właściwości i zastosowania tych wspaniałych jagód. Wskazujemy dlaczego warto regularnie sięgać po żurawinę.

Żurawina to krzewinka należąca do rodziny wrzosowatych Ericaceae, w rodzaju borówki Vaccinium. Najczęściej spotyka się dwa gatunki tej rośliny, tj. północnoamerykańską żurawinę wielkoowocową Vaccinium macrocarpon i żurawinę błotną Vaccinium oxycoccus.

  1. Amerykańska żurawina wielkoowocowa pochodzi z rozległych obszarów Kanady i północnych stanów USA. Można ją z powodzeniem uprawiać w ogrodzie i posiada znaczne walory dekoracyjne. Jest dość odporna na niskie temperatury i większość chorób. Wymaga kwaśnej i torfowej gleby, średnio nasłonecznionej ekspozycji na słońce, a także znacznych ilości wody.
  1. Żurawina błotna naturalnie występuje w Ameryce Północnej, a także północnej Eurazji. Jej owoce są mniejsze, niż w przypadku żurawiny amerykańskiej, a także bardziej cierpkie. Można ją również uprawiać w ogrodzie.

Żurawina – Charakterystyka wyjątkowych jagód

W naturalnym środowisku żurawina rośnie na kwaśnych torfowiskach, szczególnie w chłodniejszych częściach Eurazji, w północnych stanach USA i w Kanadzie. Sezon na ogół trwa od października do grudnia. Owoce mają postać małych, okrągłych i czerwonych jagód. Każda z nich zawiera cztery centralnie położone maleńkie nasionka zamknięte wewnątrz kapsułki. Świeże owoce są bardzo kwaśne w smaku, a ich pH oscyluje w zakresie od 2,3 do 2,5.

Ze względu na ich bardzo ostry i kwaśny smak, żurawina jest rzadko spożywana na surowo. W rzeczywistości najczęściej pozyskuje się z niej soki, suszy i dosładza, a także wytwarza różnego typu przetwory. Coraz bardziej popularne na całym świecie stają się suplementy diety z zawartością ekstraktu z żurawiny.

Żurawina – Wartości odżywcze

Świeże jagody żurawiny składają się prawie w 90% z wody, a ich sucha masa to głównie węglowodany i błonnik. Jedna porcja, czyli ok. 100 g owoców to:

  • 46 kcal,
  • 87% wody,
  • 0,4 g białka,
  • 12,2 g węglowodanów,
  • 4 g cukru,
  • 4,6 g błonnika,
  • 0,1 g tłuszczu.

Sucha żurawina to praktycznie same węglowodany, w tym cukry proste – sacharoza, glukoza, fruktoza, a także błonnik nierozpuszczalny – celuloza, pektyny i hemiceluloza. Owoce zawierają także błonnik rozpuszczalny, dlatego ich nadmierne spożycie może zakłócać działanie układu pokarmowego i objawiać się biegunką.

Żurawina to bogactwo wielu witamin i minerałów

Do najważniejszych składników odżywczych żurawiny należą:

Witamina C – znana także, jako kwas askorbinowy, który jest jednym z przeważających przeciwutleniaczy obecnych w owocach żurawiny. Substancja ta jest niezbędna dla utrzymania zdrowia skóry, mięśni i kości.

Witamina E – bardzo istotny przeciwutleniacz rozpuszczalny w tłuszczach, który ma zasadnicze znaczenie dla ludzkiego zdrowia i ograniczenia procesów starzenia.

Witamina K1 – znana również, jako filochinon, który jest niezbędny dla prawidłowego procesu krzepnięcia krwi.

Mangan – należy do grupy metali przejściowych i ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego wzrostu, metabolizmu i układu antyoksydacyjnego organizmu.

Miedź – pierwiastek śladowy, którego obecność w zachodniej diecie jest często bardzo uboga. Niewystarczające spożycie miedzi może mieć przede wszystkim negatywny wpływ na zdrowie serca i układu krążenia.

Inne związki roślinne zawarte w żurawinie

Żurawiny są pełne bioaktywnych substancji roślinnych i przeciwutleniaczy, zwłaszcza flawonole i polifenoli. Wiele z tych substancji jest skoncentrowana w skórce owoców, a ich obecność w soku z żurawiny jest mocno zredukowana.

Kwercetyna – najbogaciej występujący w żurawinie flawonol, który wykazuje aktywność przeciwalergiczną i przeciwzapalną. Hamuje także uwalnianie histaminy.

Mirycetyna – przeciwutleniacz należący do grupy flawololi, który wiązany jest często z obniżaniem ryzyka wystąpienia raka prostaty. W wysokich stężeniach może obniżać poziom cholesterolu LDL.

Peonidyna – należy do grupy flawonoidów, a wraz z cyjanidyną jest odpowiedzialna za kolor owoców żurawiny i niektóre z ich pozytywnego wpływu na stan zdrowia. Żurawina jest jednym z najbogatszych źródeł naturalnych peonidyny.

Kwas ursolowy – jest skoncentrowany w skórce owoców, gdzie występuje w dość dużych ilościach. To rodzaj triterpenu, który jest składnikiem wielu tradycyjnych leków ziołowych i ma silne działanie przeciwzapalne.

Typ A proantocyjanidyn – jest rodzajem skondensowanej taniny, która w znacznej mierze decyduje o skuteczności działania żurawiny w zakresie ochrony dróg moczowych przed infekcjami.

Żurawina – Właściwości i zastosowania zdrowotne

Żurawina to wyjątkowe owoce, których regularne spożywanie może zapewnić wiele cennych korzyści zdrowotnych. Poniżej wskazujemy na najważniejsze z nich.

  1. Profilaktyka zakażeń układu moczowego

Infekcje dróg moczowych są jedną z najbardziej pospolitych infekcji bakteryjnych, w szczególności u kobiet. Najczęściej są one spowodowane przez bakterie jelitowe Escherichia Coli, która wiążą się z powierzchnią wewnętrzną pęcherza moczowego i dróg oddechowych. Żurawina zawiera unikalne składniki odżywcze, znane jako proantocyjanidyny typu A, które zapobiegają zagnieżdżeniu się E. Coli na błonie śluzowej pęcherza moczowego i dróg oddechowych. W rzeczywistości, żurawiny należą do najbogatszych owocowych źródeł proantocyjanidyn, zwłaszcza typu A.

Szereg badań wskazuje, że picie soku z żurawiny lub suplementacja żurawiny, może zmniejszyć ryzyko zakażenia dróg moczowych, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Potwierdzeniem tego jest przegląd badań systematycznych i metaanaliz, zwłaszcza u kobiet z nawracającymi zakażeniami układu moczowego. W przeciwieństwie do tych wyników, w kilku badaniach nie potwierdzono jednak żadnych istotnych skutków w tym zakresie.

Nie wszystkie produkty z żurawiny są skuteczne w przeciwdziałaniu infekcjom dróg moczowych. W rzeczywistości, proantocyjanidyny mogą zostać utracone w trakcie przetwarzania, przez co są niewykrywalne w wielu wyrobach z żurawiną w składzie. Z drugiej strony, suplementacja żurawiny, która zawiera wystarczające ilości proantocyjanidyn typu A może być użyteczną strategią zapobiegawczą.

Jeśli podejrzewasz, że cierpisz na infekcję dróg moczowych, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Pierwszą opcją powinna być terapia farmakologiczna. Należy bowiem pamiętać, że żurawina nie jest skuteczna w leczeniu infekcji, tylko obniża ryzyko zachorowania.

  1. Przeciwdziałanie rozwojowi nowotworów żołądka oraz wrzodów

Rak żołądka jest dość częstą przyczyną zgonów, a jedną z głównych przyczyn jest infekcja przez bakterie Helicobacter pylori. Powodują one również stany zapalne i wrzody żołądka. Żurawiny zawierają unikalne związki roślinne, znane jako typu proantocyjanidyny, które zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwór żołądka, poprzez zapobieganie wiązania H. pylori do błony śluzowej żołądka.

Jedno z badań na 189 mężczyznach i kobietach sugeruje, że picie pół litra soku żurawinowego dziennie może znacznie zmniejszyć zakażenia H. pylori. Codzienne spożywanie soku z żurawiny przez 3 tygodnie wyraźnie tłumiło wzrost ilości bakterii H. pylori u około 17% osób, które zostały wcześniej zakażone.

  1. Skuteczna profilaktyka chorób układu krążenia

Choroby serca i układu krążenia są jednymi z głównych przyczyn zgonów na świecie. Żurawiny zawierają różne przeciwutleniacze, które mogą być korzystne dla utrzymania zdrowia serca. Należą do nich antocyjany, proantocyjanidyny i kwercetyna.

W próbach na ludziach, sok z żurawiny lub fragmenty owoców, okazały się mieć korzystny wpływ na różne czynniki ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, takie jak:

  • zwiększenie poziomu HDL – “dobrego” cholesterolu,
  • obniżenie LDL – “złego” cholesterolu, zwłaszcza u cukrzyków,
  • zmniejszanie sztywności naczyń krwionośnych wśród pacjentów z chorobą serca,
  • obniżenie ciśnienia krwi,
  • zmniejszenie poziomu homocysteiny we krwi, co zmniejsza ryzyko zapalenia naczyń krwionośnych.

Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie badania wykazały podobne wyniki. Niemniej jednak, istnieją silne przesłanki za tym, że regularne spożywanie żurawiny może mieć korzystny wpływ na zdrowie serca i całego układu krążenia.

  1. Naturalna ochrona zdrowia jamy ustnej

Obecne w żurawinie proantocyjanidyny pomagają chronić jamę ustną przed wieloma problemami zdrowotnymi. Przyczyniają się do zapobiegania przyleganiu bakterii Streptococcus mutans do zębów, ograniczając występowanie próchnicy oraz odkładaniu się płytki nazębnej. Ponadto, żurawina może być również korzystnym składnikiem odżywczym w zakresie zapobiegania chorobom dziąseł.

Żurawina – Ewentualne skutki uboczne i przeciwwskazania

W umiarkowanych ilościach, zarówno żurawina, jak i produkty z niej wytwarzane, uważane są za bezpieczne dla większości ludzi. Jednak nadmierne spożycie może powodować niestrawność i biegunkę, a także zwiększać ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych, szczególnie u predysponowanych osób.

Kamienie nerkowe powstają, gdy minerały w moczu osiągają wysokie stężenia, a organizm nie nadąża ich wydalać. Ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych można zmniejszyć modyfikując dietę. Nadmiar szczawianu w moczu jest jednym z głównych czynników podwyższonego ryzyka zachorowań.

Żurawina, a szczególnie skoncentrowane wyciągi z żurawiny, mogą zawierać duże ilości szczawianów. Z tego powodu uważa się je za czynnik ryzyka dla powstawania kamieni nerkowych, zwłaszcza przy spożyciu w dużych ilościach. Zawierają one również wysoki poziom witaminy C, która u niektórych osób przekształca się w szczawiany. Jednak badania kliniczne dostarczyły sprzecznych wyników, a kwestia ta, wymaga dalszych badań.

U większości ludzi spożywanie żurawiny prawdopodobnie nie wpływa istotnie na powstawanie kamieni nerkowych. Jednakże w przypadku posiadania predyspozycji do ich tworzenia warto ograniczyć spożycie żurawiny i innych produktów spożywczych o wysokich poziomach zawartości szczawianów.

Owoce żurawiny czy jej suplementy

Warto pamiętać, że przyjmując w formie suplementu pojedyncze składniki odżywcze pochodzące z żurawiny, nie uzyskamy tych samych korzyści zdrowotnych, jak w przypadku spożywania świeżych lub suszonych jagód. Wydaje się, że efekt synergistyczny wszystkich współpracujących ze sobą składników odżywczych jest lepszy, niż suplementacja pojedynczego ekstraktu.

Świeże jagody żurawiny są zdecydowanie opcją najbardziej zdrową i na szczęście można je w sezonie zamrozić na resztę roku. Drugim wariantem jest oczywiście żurawina suszona, którą można dostać w sklepach przez cały rok.

Żurawina – Przepisy

Oto, co można z nią zrobić, aby cieszyć się najlepszymi właściwościami zurawiny.

  1. Smoothie z żurawiną

Do przyrządzenia smoothie można użyć niesłodzone mleko migdałowe, zwykły jogurt grecki 2 % i mieszankę świeżych lub mrożonych truskawek, malin i żurawiny. Całość należy zmieszać w blenderze, Dzięki temu otrzymamy smaczne, zdrowe i niskokaloryczne smoothie.

  1. Żurawinowy niskosłodzony kompot

Do przygotowania kompotu wystarczy zagotować jedną filiżankę wody z ksylitolem o równowartości jednej filiżanki cukru. Następnie należy dodaj ok. 250 g świeżych jagód żurawiny i gotować na wolnym ogniu przez ok. 10 minut, od czasu do czasu mieszając. Całość można przelać do dzbanka i podawać w temperaturze pokojowej lub przykryć i przechować w lodówce. Niskosłodzony kompot żurawinowy można podawać na obiad z grillowanym kurczakiem lub rybą, dodawać do płatków śniadaniowych, jogurtu lub twarogu.

  1. Lody żurawinowe

Do przygotowania lodów należy wymieszać świeże owoce żurawiny lub kompot, z 2 % jogurtem greckim, wraz z innymi świeżymi owocami, ziołami lub przyprawami do wyboru. Mogą to być: limonka, imbir czy mięta, które szczególnie dobrze smakują z żurawiną. Po zmieszaniu całość należy zamrozić.

  1. Salsa żurawinowa

Świeże jagody żurawiny można zmieszać i dodać do dowolnej receptury salsy, balansując jej słodycz i cierpki smak.

  • 2 szklanki świeżych owoców żurawiny,
  • 2 szczypty mielonych ziaren papryczki chilli,
  • 1 szklanka posiekanej, świeżej kolendry,
  • 1/2 posiekanej cebuli,
  • 1 pęczek posiekanej, zielonej cebuli,
  • 2 łyżki cukru lub naturalnego łodzika, np. ksylitolu,
  • 3/4 szklanki soku z limonki,
  • 1/2 szklanki prażonych, solonych pestek z dyni.

Żurawinę należy umieścić w mikserze i zmielić. Całość przelać do dużej miski i dodać papryczkę, kolendrę i cebulę. W małej misce można rozpuścić słodzik i wymieszać z sokiem z limonki oraz z prażoną dynią. Następnie wszystkie składniki trzeba połączyć.

Salsę należy przechowywać w lodówce w zamkniętym, szczelnym pojemniku.

1 porcja to ok.: 24 kcal, 0,5 g tłuszczu nasyconego, 0, 5 mg sodu, 4 g węglowodanów, 1 g błonnika, 1 g cukru i 0,5  g białka.

  1. Żurawinowe kostki lodu

Możliwe jest zamrożenie świeżych, całych owoców żurawiny do wykorzystania jako kostek lodu do koktajli lub nawet po prostu wody gazowanej, czy też mrożonej herbaty lub drinków.

  1. Pieczona żurawina

Żurawina to pyszny dodatek do sałatek lub brązowego ryżu. Wystarczy połączyć dwie filiżanki owoców z dwoma łyżeczkami oliwy z oliwek, łyżką posiekanej świeżej mięty i jedną łyżką cukru surowego lub naturalnego substytutu. Całość należy piec w dość wysokiej temperaturze przez 15-20 minut, aż będą miękkie i lekko karmelizowane.

Oto jeszcze kilka wskazówek, jak je spożywać:

  • Surowe, świeże lub suszone żurawiny można jeść jako przekąski.
  • Tarta z żurawiną może być świetnym dodatkiem do warzyw, jak również sałatek owocowych.
  • Jagody mogą być wykorzystane jako składnik owocowych koktajli.
  • Owoce żurawiny mogą być dodawane do pieczenia bułeczek i naleśników.
  • Mogą być wykorzystane do produkcji domowych sosów, dżemów i galaretki.
  • Sos żurawinowy poleca się stosować jako dodatek do dań drobiowych.

Wybór i przechowywanie żurawiny

Świeże jagody żurawiny są dostępne od października do grudnia. W sklepach i na bazarach warto wybierać owoce, które są jaskrawoczerwone, pulchne, pozbawione zmarszczek, z nienaruszoną skórką, jędrne w dotyku, bez nacięć lub pęknięć.

Zarówno świeże, jak i suszone owoce żurawiny zawierają najwięcej przeciwutleniaczy. Butelkowane napoje żurawinowe i koktajle z dodatkiem cukrów zawierają ich stosunkowo najmniej.

Świeżo kupione jagody mogą być przechowywane w lodówce przez kilka dni. W trakcie przechowywania należy usuwać wszelkie przebarwione, miękkie, lepkie lub pomarszczone owoce. Mają dość krótki okres przydatności, jeśli są przechowywane w temperaturze pokojowej.

W naturze żurawina może być spożywana bezpośrednio z krzewów. Po zakupie w sklepie należy umyć je w zimnej wodzie tuż przed spożyciem, aby utrzymać ich odpowiednią kondycję.

Podsumowanie

Żurawina jest powszechnie spożywana w postaci soku, suszonych przekąsek, przetworów lub w postaci suplementów diety. Stanowi dobre źródło kilku witamin i minerałów oraz wyjątkowe bogactwo unikalnych związków roślinnych. Niektóre z tych związków mogą być bardzo przydatne w profilaktyce zdrowotnej dróg moczowych, żołądka, nowotworów i chorób serca.

Poprzedni artykułOlejek z czystka ladanowego – Właściwości
Następny artykułOlej z opuncji w naturalnej pielęgnacji skóry
Jestem dietetyczką i na co dzień pomagam ludziom w układaniu zrównoważonego menu oraz kształtowaniu zdrowych nawyków żywienia. Swoją wiedzą i doświadczeniem chętnie dzielę się nie tylko w kontakcie bezpośrednim, ale także na łamach portali branżowych. W szczególności interesują mnie zagadnienia zapobiegania problemom zdrowotnym dzięki odpowiedniemu stosowaniu diety i zachowywaniu zdrowego stylu życia. Staram się również stale rozwijać własne kompetencje, uczestnicząc w rozmaitych szkoleniach oraz czytając najnowsze doniesienia naukowe. Piszę także regularnie o najzdrowszych produktach spożywczych i sposobach ich wykorzystania. Ponadto często dzielę się swoimi ulubionymi przepisami kulinarnymi. Mam głęboką nadzieję, że moja codzienna praca przyczyni się lepszego zrozumienia znaczenia żywienia oraz osiągania codziennych korzyści zdrowotnych oraz lepszego samopoczucia.

1 KOMENTARZ

  1. Od kilku lat stosuję je sam i zalecam innym w przypadku zapalenia pęcherza moczowego. Codzienne picie jednej lub dwóch szklanek soku z żurawin skutecznie chroni przed infekcjami dróg moczowych. Przypuszcza się, że żurawiny zmieniając odczyn moczu (pH), zapobiegają zatrzymywaniu się bakterii Escherichia coli na ścianach dróg moczowych.
    W 1988 roku badacze z Alliance City Hospital w Ohio stwierdzili, że sok z żurawin działa podobnie jak teflon, zapobiegając przyleganiu bakterii do komórek śródbłonkowych dróg moczowych, co powoduje ich wydalanie z moczem. Sok z żurawin zapobiega infekcjom dróg moczowych lub ich nawrotom.
    Przestrzegam jednak przed stosowaniem soku z żurawin jako lekarstwa w przypadku wystąpienia dolegliwości związanych z zapaleniem dróg moczowych. Radzę jak najszybciej zasięgnąć porady lekarza, gdyż choroba nie leczona może prowadzić do poważnych powikłań, nawet do uszkodzenia nerek. Typowe objawy tej choroby to: pieczenie podczas oddawania moczu, częste oddawanie moczu, ból brzucha oraz gorączka.
    Pozdrawiam

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wstaw swój comentarz!
Wpisz tutaj swoje imię

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.