Herbata matcha – Właściwości i zastosowania

W ostatnim czasie popularność herbaty matcha gwałtownie wzrosła. Dzięki temu można dostać ją bez problemu w niemal każdym sklepie ze zdrową żywnością, a nawet w niektórych kawiarniach. Podobnie jak zielona herbata, tak i herbata matcha pochodzi z rośliny o botanicznej nazwie Camelliasinensis. Jednak jest uprawiana nieco inaczej i ma również unikalny profil składników odżywczych. W niniejszym artykule przybliżamy informacje o jej wyjątkowych właściwościach zdrowotnych i zastosowaniach.

Herbata matcha to rodzaj japońskiej zielonej herbaty, wykorzystywanej w ceremoniach jej spożywania, nazywanych cha-no-yu, co dosłownie oznacza “gorąca woda na herbatę”. Znajduje ona również szerokie zastosowanie, jako dodatek do wielu potraw, m.in. deserów czy makaronu. W ostatnim czasie herbata matcha staje się coraz popularniejsza praktycznie na całym świecie, podobnie jak wiele innych egzotycznych produktów, chociażby takich jak ashwagandha, amla czy noni. Z tego względu coraz więcej osób interesuje się jej właściwościami i możliwościami wykorzystania w codziennej diecie. Czym zatem jest ta niezwykła japońska herbata i w jaki sposób powstaje?

Jak powstaje herbata matcha?

Rolnicy, którzy uprawiają herbatę matcha, zakrywają jej liście nawet na 20-30 dni przed zbiorem, by w ten sposób uniknąć ich bezpośredniego nasłonecznienia. Takie działanie zwiększa produkcję chlorofilu, a także zwiększa zawartość aminokwasów oraz nadaje roślinie ciemniejszy odcień zieleni.

Po zebraniu liście herbaty łodygi oraz żyłki się usuwa. Natomiast liście są mielone na drobny proszek znany jako matcha. Zawiera on cenne składniki odżywcze pochodzące z całych liści rośliny, co powoduje większą zawartość kofeiny oraz przeciwutleniaczy. W tym zakresie w porównaniu do liści zielonej herbaty jest ona znacznie bogatsza. W zależności od jakości surowca herbaty i przebiegu samego procesu jej produkcji matcha dzielona na produktu do celów ceremonialnych i kulinarnych. Te pierwsze muszą być najwyższej jakości i pochodzić z bardzo młodych liści rośliny.

Badania nad herbatą matcha oraz nad jej składnikami wykazały szereg potencjalnych korzyści zdrowotnych, wynikających z jej regularnego spożycia. Między innymi wykazano, że może ona pomóc w ochronie wątroby, a także wesprzeć zdrowie serca, a nawet pomóc przy utracie nadmiernej wagi ciała. Poniżej wskazujemy na jej najważniejsze walory zdrowotne.

Herbaty matcha – Dowiedzione właściwości zdrowotne

Większość właściwości zdrowotnych herbaty matcha wynika z jej naturalnych właściwości przeciwutleniających, które maja istotny wpływ na wiele funkcji organizmu. Mają one również duże znaczenie w ochronie organizmu przed procesami starzenia, a tym samym zachowanie młodzieńczego wyglądu. Poniżej wskazujemy na najważniejsze i udokumentowane jej właściwości i zastosowania.

1. Zapewnienie ochrony antyoksydacyjnej

Herbata matcha jest szczególnie bogata w katechiny, czyli klasę związków roślinnych, które działają jako naturalne przeciwutleniacze. Antyoksydanty pomagają stabilizować ilość szkodliwych wolnych rodników, które są związkami, mogącymi uszkadzać komórki, a tym samym powodować przewlekłe choroby.

Po dodaniu proszku matcha do gorącej wody powstanie herbaty. Tak przygotowany napój zawiera wszystkie składniki odżywcze, które zawarte są w całym liściu rośliny. Dzięki temu herbata ta zawierać będzie więcej katechin i przeciwutleniaczy, niż znaleźć można w tradycyjnej zielonej herbacie, która powstaje poprzez moczenie liści w wodzie.

Według jednego z badań liczba niektórych katechin w herbacie matcha jest do 137 razy większa niż w innych rodzajach zielonej herbaty. Jedno z badań, w którym wykorzystano myszy wykazało, że podawanie im suplementów tej wyjątkowej herbaty japońskiej zmniejszyło uszkodzenia, które były spowodowane przez wolne rodniki. Co więcej, zwiększała się również u nich aktywność przeciwutleniająca.

Włączenie tej wyjątkowej herbaty do codziennej diety może zatem zwiększyć sumaryczne dzienne spożycie antyoksydantów. To z kolei może pomóc w zapobieganiu uszkodzeniom komórek, a nawet może obniżyć ryzyko wystąpienia kilku poważnych chorób przewlekłych.

Podsumowanie

Herbata matcha zawiera skoncentrowaną ilość przeciwutleniaczy, które mogą zmniejszać uszkodzenia komórek, a tym samym chronić organizm przed procesami starzenia oraz chorobami przewlekłymi.

2. Naturalna ochrona wątroby

Wątroba jest organem niezwykle ważnym dla utrzymania pełni zdrowia i odgrywa kluczową rolę w wypłukiwaniu toksyn z organizmu, jak również przy metabolizowaniu leków oraz przetwarzaniu substancji odżywczych. Niektóre badania pokazują, że herbata matcha może pomóc w ochronie zdrowia wątroby.

W jednym badaniu szczurom z cukrzycą podawano ekstrakt z tej herbaty przez 15 tygodni. Odkryto w nim, że to działanie pomogło zapobiec uszkodzeniu zarówno nerek, jak i wątroby. W innym badaniu wzięło udział 80 pacjentów z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby. Otrzymywali oni albo placebo, albo 500 mg wyciągu z zielonej herbaty dziennie przez 90 dni. Po upływie 12 tygodni ekstrakt z zielonej herbaty pozwolił istotnie obniżyć poziom enzymów wątrobowych. Podwyższony poziom tych enzymów jest wskaźnikiem uszkodzenia wątroby. Poza tym, przeanalizowano wyniki 15 badań, a wnioski pokazują, że piecie zielonej herbaty wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem chorób wątroby.

Należy jednak pamiętać, że w tym związku mogą występować również inne czynniki. Dlatego właśnie konieczne są dalsze badania, w których przyjrzy się działaniu herbaty matcha na większą populację. Wszystko to dlatego, że większość badań ogranicza się do sprawdzania oraz oceniania wpływu ekstraktu z zielonej herbaty na zwierzęta.

Podsumowanie

Niektóre badania pokazały, że ta wyjątkowa herbata może zapobiec uszkodzeniu wątroby, a także zmniejszyć ryzyko wystąpienia jej chorób. Nie mniej jednak, potrzebne są dodatkowe badania, aby przyjrzeć się wpływowi na ludzi w większej populacji.

3. Aktywowanie funkcji mózgu

Niektóre badania pokazują, że wybrane składniki odżywcze herbaty matacha korzystnie wpływają na poprawę funkcji mózgu. W jednym badaniu uczestniczyły 23 osoby, które wykonywały zadania mające na celu poprawę funkcjonowania mózgu. Niektórzy uczestnicy spożywali tę herbatę lub też batonik zawierający 4 gramy jej ekstraktu. Natomiast grupa kontrolna spożywała herbatę lub baton z placebo. Naukowcy odkryli, że stosowanie tej herbaty powoduje, że poprawia się uwaga oraz czas reakcji oraz pamięć. Wynik został porównywany do grupy placebo.

Inne badanie pokazało, że spożywanie 2 gramów zielonej herbaty w proszku przez okres dwóch miesięcy może pomóc w poprawie funkcjonowania mózgu u osób starszych. Co więcej, herbata matcha zawiera bardziej skoncentrowaną ilość kofeiny niż zielona herbata. W porcji pół łyżeczki jej proszku znajduje się nawet 35 mg kofeiny. W wielu badaniach powiązano spożycie kofeiny z poprawą funkcji mózgu, powołując się na szybsze czasy reakcji, zwiększoną uwagę i polepszoną pamięć.

Herbata matcha zawiera także związek zwany L-teaniną, który zmienia działanie kofeiny, w ten sposób promując czujność. Tym samym pomaga uniknąć katastrofy w poziomach energii, które mogą następować po spożyciu kofeiny. Wykazano również, że związek L-teanina zwiększa aktywność fal alfa w mózgu, co może pomóc w rozluźnieniu oraz zmniejszeniu poziom stresu.

Podsumowanie

Wykazano, że herbata matcha poprawia uwagę, pamięć, koncentrację i czas reakcji. Co więcej, zawiera ona również kofeinę oraz L-teaninę, które mogą poprawić kilka ważnych aspektów funkcjonowania mózgu.

4. Pomoc w zapobieganiu chorobom nowotworowym

Herbata matcha wypełniona jest związkami, które sprzyjają naturalnej ochronie zdrowia. Co więcej, niektóre z nich zostały powiązane z profilaktyką chorób nowotworowych, wykazanych w badaniach na probówkach i na zwierzętach. W jednym z badań wyciąg z zielonej herbaty zmniejszył rozmiar guza, a także spowolnił wzrost komórek raka sutka u szczurów.

Herbata matcha jest szczególnie bogata w 3-galusan epigallokatechiny (EGCG), rodzaj katechiny, która ma silne właściwości przeciwnowotworowe. Jedno badanie z użyciem probówki wykazało, że 3-galusan epigallokatechiny zawarty w tej herbacie pomógł ujarzmić komórki raka prostaty. Z kolei inne badania z użyciem probówek wykazały, że 3-galusan epigallokatechiny jest skuteczny w walce z rakiem skóry, a także rakiem płuc oraz rakiem wątroby.

Należy jednak pamiętać o tym, że były to badania prowadzone na probówkach oraz na zwierzętach. Co więcej, badania te miały głównie na celu określenie związków występujących w herbacie matcha. Potrzebne są dalsze badania, aby określić, w jaki sposób te wyniki mogą przekładać się na zdrowie u ludzi.

Podsumowanie

Badania przeprowadzone na probówkach oraz na zwierzętach pokazały, że związki zawarte w herbacie matcha mogą hamować wzrost komórek nowotworowych.

5. Ochrona zdrowia serca

Choroby serca są najczęstszymi przyczynami śmierci ludzi na całym świecie. Stanowią one o jednej trzeciej wszystkich zgonów u osób w wieku powyżej 35 roku życia. Niektóre badania pokazują, że picie zielonej herbaty, która ma podobny profil co herbata matcha, może pomóc w ochronie organizmu przed chorobami układu krążenia.

Wykazano, że zielona herbata obniża poziom całkowitego oraz złego cholesterolu. Co więcej, zmniejsza również poziom trójglicerydów. Badania obserwacyjne wykazały również, że picie zielonej herbaty wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem chorób serca i udaru mózgu. W połączeniu z dobrze zbilansowaną dietą oraz aktywnym trybem życia, herbata matcha może pomóc w zachowaniu zdrowia serca oraz pomoże uchronić przed jego chorobami.

Podsumowanie

Badania pokazują, że zielona herbata oraz herbata matcha mogą zmniejszyć kilka czynników ryzyka rozwoju chorób serca.

6. Pomoc w utrzymaniu prawidłowej wagi ciała

Wystarczy sprawdzić etykietę suplementów diety, by przekonać się, że większość z nich w swoim składzie ma zieloną herbatę. Zielona herbata jest dobrze znana ze swojej zdolności do wspierania i przyspieszania utraty wagi ciała. W rzeczywistości badania pokazują, że może ona przyspieszyć metabolizm, a tym samym zwiększyć wydajność energii oraz efektywność spalania tłuszczu. Często stosuje się ją np. w zestawieniu z guaraną czy zieloną kawą.

Jedno niewielkie badanie pokazało, że przyjmowanie ekstraktu z zielonej herbaty w czasie umiarkowanego wysiłku zwiększyło spalanie tłuszczu o 17%. Z kolei w innym badaniu z udziałem 14 osób pokazano, że przyjmowanie suplementu zawierającego wyciąg z zielonej herbaty znacznie zwiększyło 24-godzinną wydajność energetyczną. Wyniki te były porównane z grupą uczestników, którym podawane było placebo.

Przegląd 11 badań wykazał również, że zielona herbata zmniejsza masę ciała, jak również pomaga utrzymać utratę wagi. Chociaż większość tych badań koncertuje się na ekstrakcie z zielonej herbaty, to jednak herbata matcha pochodzi z tej samej rodziny roślin. Dlatego właśnie powinna dawać podobne efekty dla zdrowia i utraty wagi.

Podsumowanie

Niektóre badania pokazują, że ekstrakt z zielonej herbaty pomaga w zwiększeniu metabolizmu, a także wspiera spalanie tłuszczu. Oba te działania pomagają w utracie nadmiernej masy ciała.

Jak zaparzyć i przygotować herbatę matcha?

Korzystanie z licznych zalet herbaty matcha jest bardzo proste, a co więcej sama herbata jest bardzo smaczna. Można ją przygotować w tradycyjnej formie, wsypując do kubka 1-2 łyżeczki (2-4 g) proszku. Następnie całość należy zalać około 60 ml gorącej wody. Całość tradycyjnie miesza się bambusową łyżeczką, którą można kupić w sklepach z produktami do parzenia herbaty.

Można również dostosować proporcję proszku herbaty matcha do ilości wody w oparciu o preferowaną konsystencję. W celu uzyskania słabszego napoju należy zmniejszyć ilość wsypywanego proszku do pół łyżeczki, czyli ok. 1 g. Całość należy wymieszać z 90 – 120 ml gorącej wody.

Natomiast jeśli chce się uzyskać mocniejszą i bardziej skoncentrowaną herbatę, należy wykorzystać około 2 łyżeczek, czyli 4 g proszku. Całość zalać ok. 30 ml gorącej wody.

Jeśli jest się bardziej kreatywnym, to można z herbaty matcha przygotować latte, pudding, czy nawet koktajl proteinowy. Dzięki temu zwiększy się zawartość składników odżywczych w swoich posiłkach.

Uwagi

Mimo wszystko zalecany jest pewien umiar w jej stosowaniu. Mimo to, że jest ona wypełniona korzystnymi dla zdrowia składnikami, to nie zawsze okazuje się korzystna.

W rzeczywistości niektóre osoby po nadmiernym jej spożyciu zgłaszały problemy wątrobowe. Dotyczy to osób, które codziennie wpajały po sześć filiżanek zielonej herbaty. Przekłada się to na około 2 filiżanki herbaty matcha, ponieważ jest ona bardziej skoncentrowana niż jej bardziej popularna kuzynka.

Herbata matcha do picia może również zwiększać ekspozycję na zanieczyszczenia takie jak pestycydy, chemikalia, czy nawet arsen znajdujący się w glebie, w której rośnie dana roślina.

Najlepiej spożywać jedną maksymalnie dwie filiżanki herbaty dziennie. Kupując herbatę matcha, warto szukać certyfikowanych produktów, którzy oferują produkt organiczny. W ten sposób uniknie się ryzyka występowania jakichś skutków ubocznych.

Istnieje wiele sposobów na przygotowanie herbaty matcha, więc można wybrać ten, który najbardziej nam odpowiada. Proszek można także włączyć do wielu przepisów kulinarnych.

Kilka słów o herbacie matcha na zakończenie

Matcha pochodzi z tej samej rodziny roślin co zielona herbata. Nie mniej jednak ponieważ wytwarzana jest z całych liści rośliny, wypełniona jest bardziej skoncentrowaną ilością przeciwutleniaczy oraz korzystnych związków roślinnych.

Badania wykazały szereg korzyści zdrowotnych związanych z herbatą matcha i jej składnikami. Począwszy od zwiększania utraty masy ciała, aż do zmniejszenia ryzyka chorób serca. Co najważniejsze, jest łatwa w przygotowaniu i spożyciu. Dzięki temu można ją bez trudu dodać do codziennej diety i sprawić, by miała ona wyjątkowy smak.