Bez lilak, znany również jako lilak pospolity (łac. Syringa vulgaris), to dość popularny i pięknie kwitnący od początku maja krzew ozdobny, bardzo często mylony z bzem. Posiada on jednak wiele cennych właściwości, nie tylko estetycznych. Cechuje się on wszystkim cudownymi właściwościami aromaterapeutycznymi, które od stuleci są chętnie wykorzystywane. Poznajmy bliżej tą niezwykłą roślinę i jej zastosowania.
W licznych źródłach różne nazwy tej rośliny, najczęściej jednak określany jest mianem bzu lilaka, bzu tureckiego lub lilaka tureckiego. Prawdopodobnie do Europy trafił ponad 1000 lat temu z terenów ówczesnego państwa osmańskiego. Bez lilak należy do gatunku roślin z rodziny oliwkowatych i jest obecnie powszechnie uprawiany w wielu krajach na świecie. Jest również chętnie uprawiany w Polsce, jednak dość często dziczeje.
Bez lilak – Ogólna charakterystyka
Bez lilak najczęściej dorasta do wysokości wysokiego krzewu i znacznie rzadziej przybiera formę niewielkiego drzewa. Jest to roślina długowieczna, podobnie jak inne z rodziny oliwkowatych, i raczej wytrzymuje dość srogie zimy. Dobrze czuje się w pełnym słońcu, jak i w niewielkim zacienieniu. Dekoracyjne odmiany wymagają zazwyczaj bardziej żyznej gleby i większej ilości światła słonecznego.
Lilak pospolity (Syringa vulgaris L.) bardzo obficie kwitnie oraz cechuje się dużymi i wiechowatymi kwiatostanami, które przyjmują różne odcienie, od białego do purpurowego. Cechują się bardzo intensywnym aromatem i są chętnie zbierane jako kwiaty cięte, które w wodzie dość długo zachowują zapach i świeżość.
Kwiaty bzu lilaka są jadalne, a także zapewniają pewne właściwości lecznicze. Należy także uznać, że spożycie niewielkiej ilości płatków może już przynieść pewne korzyści. Przede wszystkim wpływają one na lekkostrawność, jednak spożywane samodzielnie kwiaty mają lekko gorzkawy i ciężki smak. Kwiaty lilaka nadają się jednak doskonale jako przyprawa lub jako dodatek do ciast, raczej nie jako samodzielny posiłek.
Bez lilak – Składniki aktywne
W lilaku pospolitym można znaleźć wiele związków czynnych, które mogą zapewniać wiele korzyści zdrowotnych. Należą do nich m.in. glikozydy irydoidowe, głównie syringopikryna, syringopikrozyd B i C, a także syringinę, syringoksyd i syringenon. Wśród pozostałych związków należy wymienić przede wszystkim alkohole cukrowe i cukry proste, syringeninę, kumaryny, garbniki, sekoirydoalkaloidy, lignany, a także olejek eteryczny. Bez lilak zawiera także fenyloetanoidy, forsytozyd, fenolokwasy, flawonoidy, syringarezynol i echinakozyd.
Eteryczny olejek z bzu lilaka zawiera m.in.: acetofenon, octan geranylu, E-ocymen, alfa-pinen, aldehyd benzoesowy, kamfen, alfa-fenchen, borneol, a także linalol, elemicynę, benzoesan heksylu, pinokarwon, 1,4-dimetoksybenzen i alfa-terpineol.
Właściwości i wykorzystanie bzu lilaka
Dotychczas naukowe rozpoznanie właściwości kwiatów bzu lilaka nie jest zbyt zaawansowane. Nadal niewiele wiadomo na temat ich leczniczych właściwości, potwierdzonych odpowiednimi badaniami. Niektóre informacje z różnych źródeł potwierdzają jedynie, że korzyści zdrowotne tej rośliny pochodzą z jej liści oraz owoców. Można także znaleźć informacje, że dawniej bez lilak był wykorzystywany do przygotowywania herbaty lub infuzji naparem, który miał mieć działanie powstrzymujące występowanie okresu. Miał on również mieć zdolność hamowania nawrotów niektórych chorób, takich jak malaria. Z przeprowadzonych kilku obserwacji dowiedziono, że on wpływać na zmniejszenie gorączki.
Na podstawie niektórych obserwacji dało się zauważyć że, kwiaty bzu mogą mieć cenne właściwości ściągające, które przede wszystkim pozytywnie wpływają na wygląd skóry. Można zatem wykorzystać ciepły lub zimny hydrolat lub olejek z tych kwiatów, by stworzyć idealny toner do twarzy. Tradycyjnie bez lilak wykorzystywany był również na wypryski, drobne cięcia i rany, a także inne rozliczne dolegliwości skórne.
Właściwości i zastosowanie olejku z bzu lilaka
Olejek z bzu lilaka może przynieść wiele cennych korzyści, jednak jego stosowanie powinno odbywać się w dawkach podanych przez producenta. Do najważniejszych korzyści stosowania należą:
- poprawa elastyczności skóry,
- wspomaganie leczenia depresji i stanów lękowych,
- zmiękczanie szorstkości skóry na łokciach, kolanach i stopach,
- pomoc w leczeniu problemów dermatologicznych, takich jak trądzik, trądzik różowaty, łojotok czy przebarwienia,
- wspomaganie regeneracji skóry po wypryskach i owrzodzeniach.
Olejek eteryczny z bzu lilaka tradycyjnie stosowany jest przede wszystkim w aromaterapii. Dzięki swoim właściwościom zapewnia spokój ducha, pomaga polepszyć nastrój, rozładowuje negatywną energię, a także przynosi poczucie harmonii uwalnia pokłady kreatywności. Olejek lilakowy pomocny może być także przy leczeniu depresji. Coraz częściej stosowany jest również w kosmetyce, głównie jako składnik preparatów do wspomagania leczenia i pielęgnacji skóry z wypryskami i przebarwienia, a także przeznaczonych do cery dojrzałej i zmęczonej.
Przygotowanie kwiatów bzu lilaka do samodzielnego wykorzystania
Kwiaty bzu lilaka żeby mogły być wykorzystane poza okresem kwitnienia tej rośliny, powinny być odpowiednio przetworzone i przechowywane. Do najczęstszych produktów domowych z ich użyciem należy miód i macerat.
Miód z lilaka
Świeżo zebrane, młode kwiaty bzu lilaka należy umieścić w szklanym i czystym naczyniu. Następnie trzeba wlać do niego lekko podgrzany miód, tak, by zakrył kwiaty i nieco nad nimi wystawał. Naczynie należy szczelnie zamknąć i pozostawić na co najmniej pół roku, by dokonał się proces infuzji. Po tym czasie można go jeść samodzielnie lub jako dodatek do dań czy kanapek.
Macerat z bzu lilaka
Do przygotowania oleju z bzu lilaka potrzebne będą:
- półlitrowy słoik lub butelka,
- olej bazowy, tzw. nośnik – może to być oliwa z oliwek, olej jojoba, czy olej ze słodkich migdałów,
- opcjonalnie, w celu lepszej konserwacji olejek z witaminą E,
- kwiaty bzu lilaka.
Wykonanie:
Szklane naczynie należy napełnić suchymi kwiatami bzu lilaka – bardzo ważne jest, by były one odpowiednio wysuszone i nie zawierały wody. Całość trzeba zalać olejem nośnym, tak by wszystkie kwiaty były dokładnie przykryte. Naczynie dobrze jest zakryć i odstawić na pół roku, by kwiaty oddały swój aromat i właściwości do oleju. Po tym czasie można stosować go, chociażby jako bazę do aromaterapii. Sprawdzi się również w połączeniu z olejkiem z lawendy, a także olejkiem z paczuli oraz olejkiem z jaśminu.
Niewątpliwą ciekawostką na temat tej rośliny jest fakt, że uzyskiwane z niej drewno należny do najbardziej gęstych i twardych materiałów roślinnych naturalnie dostępnych w Europie. Dawniej było ono wykorzystywane do produkcji instrumentów, między innymi fletów oraz piszczałek, a także do tworzenia narzędzi i trwałych rzeźb.
Jeśli spodobał się Wam nasz artykuł koniecznie zostawcie nam swój komentarz i podzielcie się nim w swoich społecznościach.
Jaśmin, bez i róże – te trzy niebiańskie brzmienia odnajdujemy w sercu wszystkich mitologicznych przekazów. O tym, jakie to zaczarowane, tajemnicze rzeczy dzieją się w środku i wokół kwitnących krzewów bzu, opowiada wiele baśni i legend. Jedna z arabskich legend mówi, że Bóg, stworzywszy bez, jaśmin i róże, pragnął ofiarować tym łagodnym istotom, których ojczyzną jest przestrzeń między niebem a ziemią, i tym ludziom anielsko niewinnym jak dzieci, wonne listy miłosne, które ich uszczęśliwią radować ich będą, gdy zgromadzą się wokół nich i spijać będą ich zapach. Okrągła jak gniazdko chmurka bzu na drzewie miała przyciągać spojrzenia dzieci, ludzi czystych i kochających, wokół której mogliby się spotykać i rozkoszować jego boskim nektarem. Jeśli ktoś napisze list do Boga pod pachnącym krzewem bzu, a jest czystego serca, to natychmiast znajdzie tam anielskiego posłańca, który – jak głosi legenda – zaniesie ten list do nieba i położy u stóp stwórcy tego zapachu.
To bardzo ładna krzewinka, która świetnie rośnie w naszym klimacie.