Koenzym Q10 – Działanie i stosowanie

2
4263
koenzym Q10
Koenzym Q10 w wielu przypadkach powinien wzbogacać dietę, mimo iż organizm może go wytwarzać samodzielnie

Koenzym Q10 jest występującą w diecie substancją aktywną, niezbędną do utrzymania wielu codziennych funkcji organizmu. Co więcej, jest on wymagany przez każdą komórkę, która znajduje się w organizmie. Substancja ta od dziesiątek lat stosowana jest jako przeciwutleniający suplement diety, który zapobiega starzeniu się, a także wspomaga leczenie wielu chorób i dolegliwości. Poznajmy jego najważniejsze właściwości i sposoby zastosowania.

Do dziś najczęściej badanym i najczęściej spotykanym działaniem koenzymu Q10 jest jego wpływ na ochronę serca oraz naczyń krwionośnych przed stresem oksydacyjnym, określanym również jako uszkodzenie przez wolne rodniki. Wiele osób sięga po suplement koenzymu Q10, aby wesprzeć zachowanie ogólnego stanu zdrowia, w tym między innymi zapobieganie:

Badania wykazały, że u pacjentów z wieloma różnymi problemami ze zdrowiem, takimi jak rak piersi, cukrzyca, a także infekcje wirusowe, a nawet niepłodność, suplement koenzymu Q10 może być bardzo pomocny. Działa on zarówno przeciw objawom, jak i powstrzymuje powstawanie powikłań. W dalszej części przedstawimy najważniejsze właściwości i zastosowania tej wyjątkowej substancji odżywczej.

Czym jest koenzym Q10

Nazwa koenzymu Q10 może nie brzmi zbyt naturalnie, ale jest to niezbędny składnik odżywczy, który działa w organizmie jako naturalny przeciwutleniacz. W swojej aktywnej formie nazywany jest ubichinonem. Koenzym Q10 jest naturalnie syntezowany w organizmie i wykorzystywany do ważnych funkcji. Zalicza się do nich budowanie komórek, transportowanie elektronów oraz regulowanie poziomu ciśnienia krwi.

Dlaczego ubichinon nie jest uznawany za witaminę? Powód jest banalnie prosty. Wszystkie zwierzęta i ludzie mogą samodzielnie wytwarzać koenzymu Q10 w swoim organizmie, bez wsparcia diety. Czasami jednak jego ilość może nie być wystarczająca.

Jak działa koenzym Q10

  • Aby utrzymać odpowiednią energię do wypełniania wszystkich funkcji w organizmie, mitochondria w komórkach wykorzystują tłuszcze i inne składniki odżywcze, a następnie przekształcają je w energię. Ten proces konwersji wymaga obecności koenzymu Q10.
  • Koenzym Q10 jest niezbędny nie tylko do wytwarzania energii. Jest on również potrzebny do ochrony komórek przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki.
  • Związek ten pomaga innym enzymom w prawidłowym trawieniu żywności.
  • Koenzym Q10 może występować w trzech stanach utlenienia. Zdolność do przyjmowania i dawania elektronów w pewnych formach ma zasadnicze znaczenie w jego funkcjach biochemicznych, które eliminują wolne rodniki.
  • Jako potężny przeciwutleniacz związek ten ma możliwość zwiększenia absorpcji innych niezbędnych składników odżywczych. Wykazano, że pomaga przy działaniu witaminy C oraz witaminy E. Substancja ta dodatkowo wzmacnia działanie witamin oraz przeciwutleniaczy, które wypełniają rozmaite funkcje w organizmie.
  • Mimo, iż organizm sam wytwarza koenzym Q10, to jednak z wiekiem jego ilość maleje. Proces starzenia się wiąże się z obniżaniem produkcji tej substancji i jest to moment, w którym komórki potrzebują go najbardziej. Oznacza to, że praktycznie wszyscy mogą spożywać tę ważną dla zdrowia substancję. Dotyczy to zarówno naturalnego spożywania w ramach codziennej diety, jak i wysokiej jakości suplementów.

Kto powinien stosować koenzym Q10

Według badań przeprowadzonych przez Oregon State University naturalna synteza koenzymu Q10, jak i spożywanie go w codziennych pokarmach, u zdrowych osób zapewnia wystarczającą ilość tego związku. Jednak jak wyjaśniono powyżej, organizm z wiekiem wytwarza mniej koenzymu Q10, co wynika z procesu starzenia.

Wraz z wiekiem spada naturalna zdolność do przekształcania koenzymu Q10 w jego aktywną formę, określana czasem zmniejszeniem ubichinonu w organizmie w wyniku procesu starzenia. Ten spadek najbardziej jest widoczny u osób po 40 roku życia, zwłaszcza jeśli zażywają statyny. Uznano również, że osoby cierpiące na nowotwory, cukrzyce oraz zastoinową niewydolność serca mają obniżone stężenie koenzymu Q10 w osoczu.

Z tego względu właśnie u osób z zaburzeniami serca zaleca się stosowanie produktów z koenzymem Q10. Obejmuje to głównie osoby:

Poza wsparciem pracy układu sercowo-naczyniowego uznano, że koenzym Q10 może dawać następujące korzyści:

  • pomaga zmniejszyć zmęczenie, a także zwiększa wytrzymałość,
  • stabilizuje poziom cukru we krwi,
  • chroni przed wolnymi rodnikami oraz typowymi oznakami starzenia się, w tym utratę masy mięśni oraz zmiany skórne,
  • zwiększa moc działania przeciwutleniaczy, w tym witaminy C i E,
  • zmniejsza dystrofię mięśni,
  • wspiera utrzymanie zdrowia dziąseł,
  • wspomaga leczenie zaburzeń poznawczych, występujących również przy chorobie Parkinsona oraz chorobie Alzheimera,
  • poprawia metabolizm u pacjentów z dziedziczną chorobą mitochondrialną,
  • może być w stanie pomóc przy innych stanach chorobowych, takich jak nowotwór, zaburzenia hormonalne, a także infekcje wirusowe czy cukrzyca.

Najważniejsze korzyści z działania koenzymu Q10

  1. Stosowanie koenzymu Q10 wpływa na zmniejszanie uszkodzeń powodowanych przez wolne rodniki

Uszkodzenia oksydacyjne struktur komórkowych, wywoływane przez wolne rodniki, mają duże znaczenie w obniżaniu i upośledzaniu wielu życiowych funkcji organizmu, Stanowią one naturalne źródło przyśpieszania procesów starzenia oraz powodują liczne choroby. Koenzym Q10 jako rozpuszczalny w tłuszczach przeciwutleniacz uznany został za środek hamujący peroksydacje lipidów. Proces ten występuje, gdy błona komórkowa i lipoproteiny o małej gęstości są narażone na warunki utleniania, które tworzone są przez bodźce z zewnątrz organizmu.

Tak naprawdę, kiedy LDL jest utleniony, to ubichinon jest jednym z pierwszych przeciwutleniaczy zastosowanych przez organizm w celu wyrównywania niepożądanych efektów. Stwierdzono, że w mitochondriach chroni on błonę białka oraz DNA przed uszkodzeniami oksydacyjnymi, które towarzyszą peroksydacji lipidów. Brak takiej ochrony może wpływać bezpośrednio na rozwój niemalże wszystkich chorób związanych z wiekiem, w tym chorób serca, nowotworów, cukrzycy i tym podobnych.

  1. Koenzym Q10 zapewnia podtrzymywanie naturalnej energii

Koenzym Q10 odrywa ważną rolę w syntezie mitochondrialnej ATP, która w gruncie rzeczy polega na przekształceniu energii potencjalnej, pochodzącej z żywności, głównie węglowodanów i tłuszczów. Powstała energia wykorzystywana jest przez komórki w organizmie. Ten proces konwersji wymaga obecności koenzymu Q 10 w wewnętrznej błonie mitochondrialnej. Jedną z jego funkcji jest wykorzystywanie elektronów podczas metabolizmu kwasów tłuszczowych i glukozy. Proces wytwarzania ATP ma wiele zalet, w tym zachowanie masy mięśniowej w celu regulowania apetytu i zachowania właściwej masy ciała.

  1. Koenzym Q 10 wpływa na poprawę zdrowia serca oraz kompensację efektów stosowania leków statynowych

Eksperci uważają, że niezbędne są dodatkowe badania kontrolne, które mogłyby jednoznacznie  potwierdzić takie działanie. Koenzym Q10 ma silny potencjał zapobiegania oraz leczenia chorób serca poprzez poprawę bioenergetyki komórkowej w organizmie. Działa jako naturalny  przeciwutleniacz, a tym samym zwiększa zdolność wychwytywania wolnych rodników. Opublikowane w 2015 roku we Frontiers in Bioscience wyniki badań wskazują, że niedobory koenzymu Q10 wynikają z pewnego rodzaju mutacji, a także chorób mitochondrialnych, stresu oksydacyjnego, a także stresu i procesów rakotwórczych, jak również wtórnego leczenia statyną.

Wiadomo, że suplementacja koenzymem Q10 wydaje się przydatna u osób, które przyjmują statyne, ponieważ zmniejsza on ewentualne skutki uboczne, które występują dość często. Statyny stosuje się w celu zmniejszenia enzymu w wątrobie, dzięki czemu zmniejsza się produkcję cholesterolu, a także obniża naturalną produkcję koenzymu Q10. Obecnie przyjmuje się, że koenzym Q10 może oddziaływać z lekami obniżające stężenie lipidów, które hamują aktywność reduktazy HMG-CoA, czyli krytycznego enzymu zarówno w biosyntezie cholesterolu, jak i samego koenzymu Q10. Uzupełnienie koenzymu Q10 jest zatem niezbędne do przywrócenia naturalnego i optymalnego poziomu równowagi oraz do przeciwdziałania skutkom stosowania leków statynowych.

  1. Koenzym Q10 zapewnia pomoc w utrzymaniu optymalnego poziomu pH

W komórkach koenzym Q10 pomaga transportować białka przez błonę, a także oddzielać pewne enzymy trawienne od reszty komórek. W efekcie pomaga w utrzymania optymalnego poziomu pH w organizmie. Uważa się bowiem, że choroby łatwiej rozwijają się w środowisku, w którym nie ma prawidłowego poziomu pH, a w szczególności w tym środowisku, które nie jest zbyt kwaśne.

Różne badania wykazały, że z kilku powodów, najprawdopodobniej tych obejmujących zdolność do utrzymania prawidłowego pH, koenzym Q10 może poprawić ogólną odporność organizmu, jak również zmniejszyć ryzyko występowania nowotworów. Od lat sześćdziesiątych naukowcy przeprowadzają badania na tym związku, które mają również sprawdzić jego funkcje odpornościowe. 

  1. Koenzym Q10 zapewnia spowalnianie efektów starzenia

Mitochondrialna synteza ATP jest ważną funkcją w utrzymaniu szybkiego metabolizmu, ale także siły mięśni, zdrowych kości, a także młodzieńczej skóry oraz zdrowej tkanki łącznej. Wraz z wiekiem poziom koenzymu Q10 we krwi spada. Uważa się, że przyczynia się to do obniżonego metabolizmu energetycznego oraz prowadzić może do zwyrodnienia narządów, takich jak wątroba, mięśnie szkieletowe czy serce.

W badaniach na zwierzętach uzupełnienie koenzymu Q10 w diecie nie zwiększyło ich żywotności. Jednakże naukowcy uważają, że może on spowalniać wzrost uszkodzeń DNA, które następuje wraz z wiekiem i dotyka każdego człowieka. Jednakże niezbędne są dalsze badania, by potwierdzić takie działanie. Możliwe korzyści ze stosowania koenzymu Q10 to lepsza ochrona skóry przed starzeniem, zmniejszenie utraty masy mięśniowej, jak również lepsza kondycja kości.

  1. Stosowanie koenzymu Q10 pozwala chronić funkcje poznawcze

Zauważono, że u osób cierpiących na zaburzenia poznawcze, jak chociażby choroba Parkinsona, często nasila się stres oksydacyjny w pewnej części mózgu. Wykazano, że koenzym Q10 kompensuje spadki aktywności mitochondrialnych łańcuchów transportu elektronów, które wpływają na kanały nerwowe oraz funkcje mózgu. Badania wykazały także, że u osób cierpiących na zaburzenia poznawcze występuje tendencja do obniżania poziomu koenzymu Q10 we krwi.

Przeprowadzono kilka badań, w których sprawdzano wpływ koenzymu Q10 na osoby z chorobą Parkinsona. Jedno z badań losowych przeprowadzono na 80 pacjentach we wczesnym stadium choroby. Polegało ono na ocenianiu skuteczności dziennej dawki wielkości 300, 600, 1200 miligramów. Wykazano, że suplementacja była dobrze tolerowana oraz była związana z niższym pogorszeniem funkcji poznawczych w porównaniu z placebo. Natomiast inne badanie wykazało, że podawanie 360 miligramów dziennie przez cztery tygodnie przynosi umiarkowane korzyści cierpiącym na chorobę Parkinsona.

Niektóre źródła wskazują, że ubichinon wspomaga leczenie wielu poważnych chorób i dolegliwości, m.in. niewydolność krążenia, miażdżycę, paradontozę, cukrzycę, chorobę Alzheimera, nadciśnienie tętnicze oraz niektóre dolegliwości mięśniowe.

Najlepsze naturalne źródła koenzymu Q10

Ubichinon naturalnie znajduje się w wielu produktach, które spożywamy na co dzień. Najbogatszym źródłem tego związku jest mięso, drób oraz ryby. Wegetariańską opcją jest fasola i orzechy, oraz niektóre warzywa, a także jajka i produkty mleczne.

  • mięso wołowe, od krów karmionych trawą,
  • makrele, śledzie, pstrągi, sardynki,
  • kurczaki z wolnego wybiegu,
  • jajka od kur z wolnego wybiegu,
  • ziarna sezamu, pistacje,
  • brokuły, kalafiory,
  • pomarańcze, truskawki.

Obecnie nie ma żadnych sprecyzowanych zaleceń dotyczących suplementowania koenzymu Q10. Ponieważ jest on przeciwutleniaczem, który rozpuszcza się w tłuszczach, w taki właśnie sposób powinien być przyjmowany, by umożliwić jego wchłonięcie. Warto spożywać go z niewielką ilością zdrowego tłuszczu, tak samo, jak witaminę E czy witaminę A. Chociaż koenzym ten jest dostarczany w niektórych produktach spożywczych, to jednak są to niewielkie dawki. Dlatego eksperci zalecają uzupełnianie tej ilości, zwłaszcza przez osoby starsze oraz osoby z problemami z sercem. Jednak w takich przypadkach przed rozpoczęciem suplementacji zawsze należy skonsultować się z lekarzem.

Należy zauważyć, że generalnie niedobory koenzymu Q10 nie były zbyt często zgłaszane, ani też badane. Szacuje się zatem, że średnie jego spożycie u osób dorosłych wynosi jedynie 25% zapotrzebowania. Zatem najlepszym sposobem na uzyskanie wystarczającej ilości koenzymu z pokarmu jest stosowanie różnorodnej diety, która jest bogata w składniki odżywcze. Natomiast jeśli jest ryzyko wystąpienia stanu zapalnego lub też pogorszenia stanu zdrowia warto zwiększyć dawkę przyjmowanego suplementu.

Koenzym Q10 w kosmetyce

Wiele osób spotkało się zapewne z kosmetykami pielęgnacyjnymi, zawierającymi koenzym Q10. Dotyczy to przede wszystkim kremów i serów do regeneracji i ochrony skóry dojrzałej i zmęczonej. Wielu producentów zdecydowało się na jego stosowanie, głównie ze względu na możliwości zapobiegania utracie kwasu hialuronowego, a tym samym opóźniania efektów starzenia.

Ubichinon wspomaga szybszy podział komórek, dzięki czemu skóra może się szybciej regenerować. Ponadto pozwala on lepiej chronić kolagen przed rozpadem w wyniku szkodliwego działania promieniowania UVA. Kosmetyki z zawartością koenzymu Q10 lepiej wnikają w warstwę rogową naskórka i zapewniają skuteczniejszą pielęgnację. Po zastosowaniu tego typu produktów skóra może być lepiej odżywiona, dzięki czemu będzie wyglądała młodziej i zdrowiej.

Koenzym Q10 w sporcie

Niektóre badania sugerują, że koenzym Q10 to doskonały suplement diety dla sportowców. Może on zwiększać ogólną moc organizmu, niezależnie od uprawianej dyscypliny. Coraz częściej zaleca się jego przyjmowanie również u osób zajmujących się sportem amatorsko.

Korzyści dla sportowców wynikają ze zdolności ubichinonu do wspierania procesów przetwarzania pożywienia w energię. Pozwala on zatem w większym i efektywniejszym zakresie wykorzystywać dostarczane z dietą kalorie.

Jak wybrać i stosować suplementy z koenzymem Q10

Koenzym Q10 w produktach spożywczych występuje w naprawdę niewielkich ilościach. Dlatego właśnie czasami nawet zdrowa dieta może okazać się niewystarczającym źródłem tego związku. Dlatego w niektórych przypadkach warto codziennie przyjmować suplementy diety, które uzupełnią dzienną dawkę koenzymu Q10. Zazwyczaj, dostępne na rynku kapsułki dobrze się przyswajają i ułatwiają wchłonięcie do krwiobiegu.

Dawkowanie suplementów z koenzymem Q10

  • Większość producentów suplementów wskazuje dawkowanie od 30 do 100 mg dziennie.
  • Większość ekspertów zaleca, aby dorośli pacjenci przyjmowali codziennie dawkę w wysokości ok. 200 mg.
  • Osoby zażywające leki ze statyną lub osoby z nadwagą powinny zwiększyć przyjmowaną dawkę, jednak po konsultacji z lekarzem.

Poszukiwanie dobrego produktu i cena

  • Cena dostępnych na rynku suplementów jest bardzo różna i może być porównywana w ilości jednej dawki. Najczęściej produkty tego typu kosztują od kilkudziesięciu do kilkuset złotych.
  • Najważniejszym wyznacznikiem jakości, który decyduje o różnicy w zakresie korzyści zdrowotnych, jest stężenie substancji w suplemencie. W niektórych produktach można znaleźć wypełniacze lub wzmacniacze, które zmniejszają rzeczywistą dawkę.
  • Warto poszukać produktu, który posiada odpowiednie certyfikaty oraz cieszy się dobrymi opiniami środowiska lekarskiego czy farmakologicznego. Dobrym wyborem będą także suplementy, które zapewniają prawidłowe podawanie dawki i posiadają minimalną ilość środków konserwujących lub wypełniaczy.

Zalecane środki ostrożności i ewentualne efekty uboczne

Chociaż koenzym Q10 od lat jest uważany za bezpieczny suplement diety, który bywa wykorzystywany w medycynie, to jednak w wyniku jego stosowania mogą pojawić się pewne skutki uboczne:

  • Suplementy koenzymu Q10 stosowane z lekami statynowymi mogą zmniejszać skuteczność antykoagulacyjną statyn, takich jak warfaryna i inne leki obniżające poziom cholesterolu (takie jak statyny inhibitorów reduktazy HMG-CoA). Zatem jeśli przyjmujesz takie leki, to koniecznie skonsultuj się z lekarzem, by porozmawiać o konieczności nadzorowania leczenia.
  • Jednymi z efektów ubocznych mogą być: łagodna bezsenność, a także podwyższony poziom enzymów wątrobowych, wysypka, nudności, czy ból brzucha. Mogą pojawić się również zawroty głowy, wrażliwość na światło, drażliwość, ból głowy, zgaga, a także i zmęczenie.
  • W niektórych przypadkach uzupełniające suplementy koenzymu Q10 mogą obniżać poziom cukru we krwi, a także zmniejszać ilość wymaganej insuliny. Dlatego też pacjenci, którzy cierpią na cukrzycę i przyjmują leki przeciwcukrzycowe, powinny stale monitorować przyjmowanie suplementów koenzymu Q10. Zaleca się także konsultację lekarską.
  • Kobiety w ciąży i karmiące piersią matki powinny przekazać informacje lekarzowi o wszystkich suplementach, jakie przyjmują, by w ten sposób zapewnić bezpieczeństwo swoje i dziecka.
  • Zanim zaczniesz przyjmować suplement koenzymu Q10, zawsze przeczytaj ulotkę i poznaj odpowiednie dawkowanie. Najlepiej zacząć przyjmowanie suplementu od mniejszej dawki i stopniowo ją zwiększać. Można zminimalizować skutki uboczne poprzez dzielenie dziennej dawki na przykład na porcje 100 mg.

O czym warto zawsze pamiętać

  • Koenzym Q10 jest naturalną substancją, która pomaga w zwalczeniu stresu oksydacyjnego oraz zapobiega uszkodzeniom tkanek.
  • Korzyści ze stosowania koenzymu Q10 obejmują m.in. poprawę zdrowia serca, spowolnienie skutków starzenia się, ochronę funkcji poznawczych, a także poprawę funkcji metabolicznych organizmu.
  • Koenzym Q10 jest naturalnie wytwarzany przez ludzki organizm. W niewielkich ilościach znajduje się w mięsie, rybach, a także orzechach i nasionach oraz w warzywach, owocach i jajkach. Zdolność do wytwarzania i wykorzystania przez organizm zmniejsza się wraz z wiekiem.
  • Uzupełniająca dawka suplementu z koenzymem Q10 waha się między 30 a 100 mg na dobę. Lekarze w określonych przypadkach zalecają przyjmowanie 200 – 300 mg dziennie w podzielonych dawkach.
Poprzedni artykułCharakterystyczny i leczniczy olejek z eukaliptusa
Następny artykułMelisa lekarska – Właściwości i zastosowania
Przede wszystkim jestem pasjonatką i propagatorką wiedzy na temat zdrowego stylu życia. Od wielu lat interesuję się działaniem rozmaitych składników aktywnych, witamin i minerałów, a zwłaszcza ich wpływem na ludzki organizm. Swoją wiedzą farmaceutyczną i doświadczeniem najczęściej dzielę się w formie artykułów prasowych i opracowań, które mam nadzieję pomagają czytelnikom w utrzymaniu pełni zdrowia, kondycji i dobrego samopoczucia. Swoje artykuły kieruję przede wszystkim do czytelników, którzy szukają jasnych i czytelnych informacji, pozbawionych niestrawnego medycznego żargonu. Prywatnie jestem miłośniczką sportu i aktywnej rekreacji. Uwielbiam kontakt z przyrodą i kocham wszystko, co naturalne.

2 KOMENTARZE

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wstaw swój comentarz!
Wpisz tutaj swoje imię

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.