Olej arachidowy – Właściwości i zastosowanie

3
24704
olej arachidowy
Olej z orzeszków ziemnych to smaczny dodatek do wielu dań

Olej arachidowy, znany również jako olej z orzeszków ziemnych, staje się coraz powszechniej stosowanym i polecanym tłuszczem jadalnym, o bardzo charakterystycznych właściwościach i smaku. Wartości odżywcze ma dość zbliżone do oliwy z oliwek, natomiast specyficzne walory smakowe mogą wzbogacać wiele różnorodnych potraw. Ponadto, można wykorzystać go także z powodzeniem do wielu różnych celów pielęgnacyjnych. Poniżej przedstawiamy najważniejsze właściwości i zastosowania oleju arachidowego.

Olej arachidowy to delikatnie słodkawy i aromatyczny produkt spożywczy, zwany również często olejem z orzechów ziemnych. Wytwarzany jest z owoców rocznej rośliny Arachis hypogea, która jest samotnym członkiem rodziny bobowatych (łac. Leguminosae). Pomimo słowa “orzechy” w nazwie orzeszki ziemne są w rzeczywistości rośliną strączkową, która w znacznej części rozwija się pod ziemią.

Olejek arachidowy wykorzystywany jest jednak nie tylko do celów spożywczych. Dzięki swojemu wyjątkowemu składowi i obecności wielu cennych składników aktywnych zapewnia również wiele cennych właściwości pielęgnacyjnych. Z tego powodu można go spotkać w wielu rożnych formułach kosmetycznych i przepisach na domowe preparaty ochronne i regeneracyjne. Łączyć go można także z innymi olejkami, np. olejkiem rycynowym, kokosowym czy oliwą z oliwek.

Skąd pochodzi olej arachidowy?

Niektóre źródła wskazują, że orzeszki ziemne pochodzą z Ameryki Południowej. Twierdzi się, że już Inkowie używali tych roślin do obrządków pogrzebowych, składając je często obok zwłok zmarłych w celu zapewnienia pomocy po śmierci. Na rozległym obszarze Amazonii do dzisiaj niektóre plemiona wykonują specyficzny napój z orzeszków ziemnych i kukurydzy, który posiada doskonałe właściwości odżywcze.

Współcześnie jednak największymi producentami orzeszków ziemnych na świecie są Indie, Chiny i Stany Zjednoczone. Ze względu na swoje właściwości smakowe i odżywcze mają głównie zastosowanie w przemyśle spożywczym, zarówno w świeżej postaci, jak i palonej. Orzechy arachidowe można spotkać w kuchni najczęściej w postaci przekąsek lub masła orzechowego. Coraz częściej jednak wytwarza się z nich jadalny olej arachidowy, o przyjemnym smaku i zapachu.

Wiele osób jest przekonanych o ukrytych niebezpieczeństwach czyhających w olejach roślinnych, pochodzących z takich roślin jak rzepak, soja, czy kukurydza. Z tego względu wybierają oni często zdrowsze alternatywy, takie jak oliwa z oliwek czy olej kokosowy.

Oleje z orzechów są jednak w większości przypadków również bardzo wartościowe i coraz bardziej dostępne, a jednym z najpopularniejszych staje się właśnie olej arachidowy. Z tego względu warto mu się przyjrzeć nieco bliżej.

Rodzaje i zastosowanie oleju arachidowego

Olej z orzeszków ziemnych tłoczony na zimno charakteryzuje się głębokim żółtym kolorem, przyjemnym orzechowym zapachem i słodkim smakiem. Wersja rafinowana ma barwę bardziej słomkową, neutralny smak i jest pozbawiona większości alergenów i zanieczyszczeń. Coraz częściej można również kupić prażony olej arachidowy, który ma znacznie głębszy smak i kolor, i jest polecany do aromatyzowania różnego rodzaju potraw, dressingów, sosów i marynat.

Olej arachidowy jest obecnie coraz bardziej popularny w wielu kuchniach na całym świecie, ponieważ może on być stosowany zarówno do smażenia, jak i dodawany do wielu łagodnych potraw, zapewniając orzechowy posmak i aromat. Szczególnie powszechnie stosuje się go w Azji, głównie w takich krajach jak Chiny, Laos, Wietnam czy Kambodża.

Rafinowany olej z orzeszków ziemnych cechuje się neutralnym smakiem i nie dominuje nad smakiem przyrządzanego przy jego pomocy posiłku. Warto jednak pamiętać zanim zacznie się z niego korzystać zbyt często, gdyż cechuje się on wysoką proporcją kwasów tłuszczowych omega-6, które mogą z kolei rozregulować odpowiednią równowagę pomiędzy tłuszczami.

Nieodpowiednie proporcje kwasów omega-3 i omega-6 mogą w dłuższej perspektywie bardzo negatywnie wpłynąć na nasz stan zdrowia i samopoczucie. Z tego względu najczęściej doradza się, by olej arachidowy stosować do gotowania i smażenia z umiarem, a najlepszym zastosowaniem będą dania na zimno.

Olej z orzeszków ziemnych w pielęgnacji urody

W wielu źródłach można znaleźć bardzo różne zastosowania oleju arachidowego, również w zakresie pielęgnacji zdrowia i urody. Najważniejsze z nich:

  • Olejek z orzeszków ziemnych stosowany do masażu pomaga energetyzować ciało oraz złagodzić bóle stawów i mięśni.
  • Do walki z trądzikiem warto wypróbować mieszanki kilku kropel oleju z orzeszków ziemnych z 2-3 kroplami soku z limonki. Olej arachidowy działa również dobrze przy suchej cerze, a także wspomaga walkę z zaskórnikami.
  • W celu eliminacji łupieżu poleca się czasem zastosowanie mieszanki oleju z orzeszków ziemnych z kilkoma kroplami olejku z drzewa herbacianego oraz sokiem z cytryny. Tak przygotowaną mieszankę należy równomiernie nałożyć na skórę głowy, pozostawić na 2-3 godziny, a następnie umyć włosy naturalnym szamponem bez sls i innych składników chemicznych. Jadalny olej arachidowy pomaga również zmniejszyć straty białka, pogrubia włosy, utrzymuje nawilżenie, zapobiega rozdwajaniu i wspomaga szybszą regenerację zniszczonych włosów.
  • Olej z orzeszków arachidowych pozwala łagodzić różne podrażnienia, szczególnie związane z wyraźnym łuszczeniem naskórka. Sprawdza się jako naturalny balsam łagodzący po opalaniu lub środek nawilżający do bardzo suchej i zgrubiałej skóry.
  • Jednym z zastosowań olejku jest nawilżenie i ochrona ust. W tym celu dokładnie wymasuj wargi miękką szczoteczką, przetrzyj je wilgotnym wacikiem, a następnie wmasuj w nie olejek arachidowy.

Niestety, olej z orzeszków ziemnych nie jest polecany osobom o skórze bardzo wrażliwej i alergicznej, ponieważ może prowadzić do uczuleń.

Skład oleju arachidowego

Olej z orzeszków ziemnych cechuje się dość wysoką zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych, wynoszącą nawet ponad 75 %. Wśród nich najbardziej dominującym jest jednonienasycony kwas oleinowy omega-9, o średniej zawartości ok. 48 % oraz kwas linolowy omega-6 o średniej zawartości ok. 34%. Proporcje te bywają jednak istotnie rożne, w zależności od pochodzenia i odmiany orzechów, z których wytworzono dany produkt. Ponadto, znaleźć w nim można kwas palmitynowy, kwas stearynowy i kwas arachidowy.

Olej arachidowy zawiera także nasycone kwasy tłuszczowe, ale w znacznie niższych proporcjach, wynoszących do 16-18%. Najwięcej jest jednonienasyconych kwasów tłuszczowych w ilości ok. 50-52%, a w następnej kolejności wielonienasyconych kwasów tłuszczowych – ok. 30-32%. Ze względu na proporcje poszczególnych kwasów tłuszczowych olej ten jest odżywczo bardzo podobny do oliwy z oliwek, która jest szczególnie bogata w jednonienasycone kwasy tłuszczowe, z dominacją kwasu oleinowego, a jednocześnie dość uboga w tłuszcze nasycone.

Olej arachidowy praktycznie nie zawiera kwasów tłuszczowych omega-3, dlatego zdrowa dieta powinna uwzględniać jego inne źródła, poprawiające proporce tłuszczów. Zbyt duża przewaga kwasów omega-6 może bowiem prowadzić do zaistnienia procesów zapalnych i szkodzić zdrowiu.

Poza kwasami tłuszczowymi olej z orzeszków ziemnych zawiera także bardzo cenne dla zdrowia związki aktywne, takie jak fitosterole, skwalen, kwas kumarowy, a także witaminę E i inne antyoksydanty. Z pośród najważniejszych steroli, które wykazują właściwości przeciwnowotworowe, wymienić trzeba przede wszystkim beta-sitosterol, kampesterol i stigmasterol.

Olej arachidowy posiada stosunkowo długi okres przydatności do spożycia, jednak pod warunkiem, że będzie właściwie przechowywany. Tłoczony na zimno olej z orzeszków ziemnych może zachować swoje właściwości przez okres około roku, a jego rafinowana wersja zwykle może być wykorzystywana co najmniej przez 18 miesięcy, od terminu jego wytworzenia. Należy go jednak przechowywać w chłodnym i suchym miejscu, z dala od światła słonecznego.

Najważniejsze właściwości zdrowotne oleju arachidowego

  1. Olej z orzeszków ziemnych może zapewniać wiele korzyści dla zdrowia, jednak pod warunkiem, że będzie stosowany z umiarem i w nierafinowanej postaci. Posiada wysoki poziom przeciwutleniających polifenoli, które umożliwiają neutralizację szkodliwego działania wolnych rodników, powodujących przewlekłe choroby, takie jak nowotwory czy chorobę Alzheimera.
  1. W swoim składzie zawiera również resweratrol, będący jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy, który może wchodzić w interakcje z różnymi hormonami, takimi jak angiotensyna. Pomaga on m.in. zmniejszyć ciśnienie krwi, a tym samym zmniejszyć szkodliwą presję na układ sercowo-naczyniowy.
  1. Olej arachidowy posiada również potencjał ochrony zdrowia serca, gdyż dzięki wysokiej zawartości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych – kwasu oleinowego, pomaga obniżyć poziom złego cholesterolu, przy jednoczesnym wpływaniu na zwiększanie poziomu dobrego cholesterolu. Pomaga tym samym uniknąć wielu ciężkich dolegliwości kardiologicznych, takich jak zwężenie tętnic wieńcowych, zawał serca, udar mózgu czy miażdżyca.
  1. Stosowany miejscowo olejek arachidowy pomaga skórze zachować optymalną kondycję zdrowotną i piękny wygląd. Dzięki bogactwu w witaminę E naturalnie chroni przed destrukcyjnym działaniem wolnych rodników, które powodują przedwczesne powstawanie zmarszczek, nieestetyczne przebarwienia i inne oznaki starzenia cery.
  1. Olej z orzeszków ziemnych może być stosowany na skórę miejscowo, mieszany z innymi olejkami eterycznymi lub z umiarem spożywany. Dzięki bogatemu profilowi składników odżywczych, a także dobrej przenikalności do wnętrza organizmu, jest dobrym nośnikiem dla innych, zwykle silniej działających olejków naturalnych, takich jak olejek z wiesiołka czy olejek z czarnuszki.

Skutki uboczne stosowania oleju arachidowego

Pomimo swojego bogactwa zastosowań olej z orzeszków ziemnych nie dla wszystkich jest bezpieczny. Warto bowiem wiedzieć, że podobnie jak  orzeszki ziemne zawierać może silne alergeny, wywołujące u niektórych silne wstrząsy anafilaktyczne.

Jeśli cierpisz na alergię na orzechy i nieświadomie spożywasz lub używasz oleju arachidowego, mogą wystąpić poważne skutki uboczne, takie jak wymioty, bóle w jamie brzusznej, obrzęk warg i gardła, trudności w oddychaniu i zatory w klatce piersiowej. W takim wypadku niezwłocznie należy skorzystać z pomocy lekarskiej.

W przypadku alergii na orzeszki arachidowe generalnie należy również unikać spożywania oleju arachidowego, nawet w bardzo małych ilościach. Nie należy go również w takim przypadku stosować miejscowo na skórę.

Generalnie kobietom w ciąży i karmiącym matkom nie poleca się stosować tego typu oleju, jednak nie jest to całkowicie wykluczone. W razie wątpliwości zawsze należy skonsultować się z lekarzem, aby zapewnić sobie i dziecku pełne bezpieczeństwo.

Warto pamiętać, że olej z orzeszków ziemnych może być czasem dodawany do niektórych pokarmów lub zawierać jego śladowe ilości, dlatego zawsze należy zapoznać się z ulotką danego produktu. W przypadku alergii ważne jest również, żeby w restauracjach upewniać się, że zamawiane dania nie zawierają i nie są przyrządzane z dodatkiem orzeszków ziemnych lub oleju arachidowego.

Niektóre badania pokazują, że wysoko rafinowany olej z orzeszków ziemnych, z którego usunięto większość alergenów, nie powoduje poważnych skutków ubocznych. Jednak nawet w takim przypadku warto przed jego zastosowaniem skonsultować się z lekarzem.

Jak samodzielnie uzyskać olej arachidowy?

Olej z orzeszków ziemnych może być rafinowany lub tłoczony na zimno. Można jednak samodzielnie w domu zrobić własną wersję oleju arachidowego. W tym celu należy przygotować:

  • 3 szklanki łuskanych orzeszków ziemnych,
  • 3 łyżki ciepłej wody,
  • mikser.

Wykonanie:

  • Umieść orzeszki w blenderze z trzema łyżkami ciepłej wody i dokładnie zmiksuj na jednolitą masę, podobną do masła orzechowego. W razie potrzeby dodaj jeszcze nieco więcej wody.
  • Przelej mieszaninę do miski i nakryj pokrywką. Przechowuj w lodówce przez 24 godziny, co pozwoli olejowi się oddzielić i wypłynąć na wierzch. W ten sposób powinna powstać co najmniej jedna filiżanka oleju.
  • Przecedź olej przez sitko, aby oddzielić go od pozostałych kawałków orzechów.
  • Wlej uzyskany olej arachidowy do słoika, szczelnie zamknij i przechowuj w lodówce.
  • Rozdrobnionych orzechów resztek orzechów stosuj jako domowe masło orzechowe.

 

Źródła

Serwis Skarbnica Natury korzysta tylko z wysokiej jakości źródeł, w tym recenzowanych badań naukowych, aby treść naszych artykułów poprzeć faktami. Poznaj naszą politykę redakcyjną, aby dowiedzieć się więcej o tym, w jaki sposób sprawdzamy informacje i dbamy o to, aby nasze treści były precyzyjne, wiarygodne i godne zaufania.

 

Iyer SS, Boateng LA, Sales RL, Coelho SB, Lokko P, Monteiro JB, Costa NM, Mattes RD. Effects of peanut oil consumption on appetite and food choice. NCBI,

Sanders T.H., Groundnut (Peanut) Oil, Vegetable Oils in Food Technology: Composition, Properties and Uses, 2002, 225-242,

USDA Database for the Oxygen Radical Absorbance Capacity (ORAC) of Selected Foods,

Gopala Krishna A. G., J. V. Prabhakar, Antioxidant constituents of peanut oil, Journal of the American Oil Chemists’ Society,

Sales R.L. i in., The effects of peanut oil on lipid profile of normolipidemic adults: A three-country collaborative study, The Journal of Applied Research, 2008, 8 (2), 216-225,

Liu, Xiaojun; Jin, Qingzhe; Liu, Yuanfa; Huang, Jianhua; Wang, Xingguo; Mao, Wenyue; Wang, Shanshan, Changes in Volatile Compounds of Peanut Oil during the Roasting Process for Production of Aromatic Roasted Peanut Oil, 2011, Journal of Food Science.

Poprzedni artykułKwas rozmarynowy – Właściwości i działanie
Następny artykułGarbniki w ochronie zdrowia i kosmetyce
Jestem zawodową zielarką i fitoterapeutką absolutnie zakochaną w swojej pracy. Chętnie dzielę się swoją wiedzą na temat świata roślin, a w szczególności chętnie piszę o ich zbawiennym wpływie na nasze zdrowie i samopoczucie. Interesują mnie szczególnie dawne przepisy oraz formuły lecznicze i pielęgnacyjne, z których wiele posiada już solidnie potwierdzone naukowo działanie. W większości przypadków moje artykuły nie powinny być jednak traktowane jako rodzaj porady medycznej, a jedynie inspiracja i wstęp do dalszych poszukiwań. Warto bowiem pamiętać, że niewłaściwe stosowanie ziół i innych roślin może przynosić skutki odwrotne od oczekiwanych.

3 KOMENTARZE

  1. Polecam jako uzupełnienie: “Orzech ziemny należy do rodziny motylkowatych, uprawiany jest głównie w Indiach i Chinach. Olej arachidowy pozyskiwany jest w procesie wytłaczania nasion. Jest rzadki, koloru słomkowatego, jest bogaty w kwasy tłuszczowe nienasycone, w witaminę E i białko. Z tego powodu, iż mało się psuje i ma bardzo przyjemny smak, należy w krajach azjatyckich do ulubionych olejów jadalnych.

    Orzeszki ziemne, zwane arachidowymi, były w Indiach – z powodu swej siły witalnej – ulubionym przysmakiem podczas długich podróży przez pustynię. Hinduscy wegetarianie cenili je ze względu na dużą zawartość protein. Mity hinduskie powiadają, że – zgodnie z teorią reinkarnacji – niektórzy ludzie urodzeni na Ziemi, żyli w swoim poprzednim wcieleniu na innych planetach, i by doskonalić swą wiedzę, zeszli teraz na Ziemię. Mimo ziemskiego urodzenia ich przemiana materii różni się nieco od przemiany materii innych ludzi, a najzdrowszym pożywieniem dla ich organizmu są orzeszki arachidowe i olej arachidowy, które dzięki swym wartościom odżywczym wzmacniają i uodparniają organizm.

    W przyrodolecznictwie olej arachidowy używany jest przede wszystkim jako środek pobudzający działanie hormonów. Według medycyny chińskiej wspomaga odżywia-nie mózgu, zwiększając jego witalność i dlatego używa się go w regeneracji po urazach mózgu. Z powodu swych właściwości oczyszczających narządy trawienne, używany jest także w zaburzeniach przewodu pokarmowego.

    W starej medycynie azjatyckiej szczególnie zalecany jest w codziennym odżywianiu. A ponieważ w dzisiejszych czasach tolerujemy mniej tłuszczów niż dawniej, musimy zatem większą uwagę zwracać na koncentrację tłuszczów w organizmie. Dobrą rekompensatę oleju arachidowego stanowi masło arachidowe, jego codzienne spożywanie wzmaga zdolność koncentracji.

    Olej arachidowy i masło arachidowe sprzyjają urodzie, oczyszczają narządy trawienne, dbając tym samym o piękną skórę, a przede wszystkim o piękne włosy. Stają się one piękne i bardziej błyszczące. Olej chroni skórę przed zewnętrznymi wpływami, wiatrem i zanieczyszczeniami powietrza – które się w niej gromadzą – sprawiając, że staje się ona jedwabista.”

  2. Bardzo się cieszę , że trafiłam na tę stronę, autorce gratuluję. Bogactwo wiedzy w dzisiejszych czasach, gdzie potrzebujemy spokoju, wyciszenia, zastosowania natury :). Będę tu zaglądać z pewnością a i czerpnę z tego źródła nieco :), pozdrawiam Jola

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wstaw swój comentarz!
Wpisz tutaj swoje imię

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.