Olej z lnianki – Właściwości i zastosowania

Olej z lnianki to jadalny produkt spożywczy, wytwarzany z nasion lnicznika siewnego, znanego również jako lnianka. W Polsce roślina ta była prawdopodobnie uprawiana już w czasach kultury łużyckiej. Pozyskiwane z niej kwasy tłuszczowe stanowią cenne składniki odżywcze, w których znaleźć można wiele witamin oraz innych ważnych dla zdrowia związków aktywnych. Olej z lnianki znany jest również pod nazwą oleju rydzowego.

Lnicznik siewny (Camelina sativa L.) jest uznawany za jedną z najstarszych roślin oleistych, które uprawia człowiek. Wytwarza się z niego cenny olej, najczęściej znany jako olej rydzowy, lub rzadziej jako olej z lnianki. Produkt ten stosowany był w Europie, a potem Ameryce Północnej, już od wielu stuleci, początkowo również jako paliwo do lamp oświetleniowych. Obecnie, dostępnych jest wiele wyników badań w zakresie zastosowań przemysłowych oleju lniankowego, zwłaszcza jako biopaliwa.

Olej rydzowy zawiera znaczne ilości kwasów tłuszczowych omega-3, podobnie jak olej lniany. Tłuszcze te sprawiają, że nadaje się on do stosowania jako naturalny suplement diety, równoważący proporcje różnych typów tłuszczów. Z tego powodu w ostatnim czasie wśród konsumentów na całym świecie znacznie wzrosło zainteresowanie jego właściwościami i możliwościami wykorzystania.

Olej z lnianki – Pochodzenie i rodzaje

Olej z lnianki otrzymuje się przez ekstrakcję nasion rośliny z gatunku Camelina sativa. Lnicznik siewny to roślina, która dobrze wegetuje w klimacie zimnym i suchym, nawet w bardzo niskich temperaturach. Mimo, że lnicznik siewny nie był nigdy tak popularny, jak inne rośliny oleiste, badania archeologiczne potwierdzają, że był on w Europie jednym z głównych upraw, jeszcze przed rzepakiem. Notki historyczne, pochodzące  w niektórych miejsc w Szwajcarii i Grecji potwierdzają uprawę tej rośliny w dawniejszych czasach. Dzisiaj jest uprawiana głównie w Kanadzie, z przeznaczeniem do tłoczenia oleju przemysłowego. Podobnie jak inne oleje, olej z lnianki może być pozyskiwany na różne sposoby:

• Tłoczenie na zimno – Pozwala najlepiej zachowywać zawarte w roślinie substancje odżywcze.

• Tłoczenie na gorąco – Szybszy i efektywniejszy sposób pozyskiwania oleju, jednak powoduje rozpad niektórych składników aktywnych.

• Ekstrakcja rozpuszczalnikiem – Zapewnia efektowniejszą ekstrakcję, ale zawiera szkodliwe rozpuszczalniki.

• Ekstrakcja nadkrytycznym CO2 – Efektywny i drogi sposób ekstrakcji.

Tłoczony na zimno olej z lnianki

Tłoczony na zimno olej lnianki uznawany jest za bardzo zdrowy składnik spożywczy, który zapewniać może wiele korzyści terapeutycznych i zdrowotnych. Do najważniejszych właściwości zaliczyć można:

• Przeciwutlenianie – olej lniankowy jest silnym antyoksydantem, głównie ze względu na bogatą obecność witaminy E.

• Zapobieganie stanom zapalnym – hamuje podrażnienia i infekcje, zarówno miejscowo, jak i w wyniku stosowania wewnętrznego.

• Zwiększanie odporności organizmu – ze względu na wysoką zawartość witaminy E, naturalnie wzmacnia system odpornościowy.

• Wspomaganie leczenia artretyzmu – ze względu na dużą zawartość kwasów omega-3, może być stosowany w celu złagodzenia bólu podczas zapalenia stawów.

• Pielęgnacja skóry – doskonale zmiękcza i nawilża.

• Pielęgnacja włosów – może być używany jako odżywczy olej do włosów i skóry głowy.

Tłoczony na zimno olej z lnianki charakteryzuje się nieco złotym kolorem, nieco podobnym do oliwy z oliwek. Co jest dla niektórych zaskakujące, smakuje trochę podobnie jak olej migdałowy.

Korzyści zdrowotne, wynikające ze stosowania oleju rydzowego

Olej z lnianki oferuje wspaniały profil żywieniowy, a tym samym zapewnia niesamowite właściwości zdrowotne.

1. Może być stosowany jako substytut oleju lnianego, głównie dla wzbogacenia diety kwasami omega-3

Można go po prostu stosować jako olej sałatkowy, gdyż posiada przyjemny smak, który dobrze współgra z wieloma rodzajami żywności oraz dań. Posiada on fantastyczny profil kwasów tłuszczowych ze znaczną zawartością omega-3. Jest to szczególnie istotne, ponieważ większość ludzi boryka się z regularnym niedoborem tego składnika diety. W standardowej diecie świata zachodniego spożywa spożywa się głównie znaczne ilości kwasów omega-6, zakłócając optymalną dla zdrowia równowagę. Olej z lnianki daje natomiast możliwość zrównoważenia diety, a tym samym pomaga zwalczać stany zapalne, zapobiegać chorobom serca, poprawiać zdrowie mózgu i wiele innych.

2. Można go stosować miejscowo, w celu zmniejszenia stanów zapalnych stawów

Kiedy produkt ten stosowany jest wewnętrznie, zapewnia znaczne ilości kwasów omega-3, które redukują ogniska zapalne wewnątrz organizmu. Przy stosowaniu omega-3 może wystąpić zmniejszenie bólu, sztywnienia stawów i ich obrzęku, a tym samym zwiększa się mobilność kończyn. Olej rydzowy można stosować także jako olej bazowy do masażu przeciwbólowego. Doskonale sprawdza się jako olej bazowy w mieszankach tłuszczowych i łączyć go można z innymi olejkami, np. z olejkiem lawendowym czy olejkiem z drzewa sandałowego.

Regularne wewnętrzne przyjmowanie kwasów tłuszczowych omega-3 redukuje ogólny stan zapalny w organizmie, przeciwdziałając wielu poważnym problemom zdrowotnym. Dzięki niemu można doświadczyć zmniejszenia bólu i poprawy ogólnego samopoczucia. Zwiększa się także ogólna mobilność w przypadkach artretyzmu czy reumatyzmu.

3. Obniża poziom trójglicerydów we krwi

Olej z lnianki jest bogaty w sterole roślinne, które skutecznie hamują wchłanianie cholesterolu. W jednym z badań wykazano, że dodanie do regularnej diety uczestników zmniejszyło ogólny poziom cholesterolu we krwi. Produkt ten był nawet dwukrotnie skuteczniejszy w porównaniu do oliwy z oliwek i oleju rzepakowego. Przede wszystkim pozwala efektywniej redukować zbyt duże ilości cholesterolu LDL.

Ponadto, większość zawartych w oleju tłuszczów jest wielonienasycona, a ich obecność jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania komórek w organizmie. Z tego względu, produkt ten poleca się często dla utrzymania zdrowia układu krążenia, ponieważ zmniejsza ryzyko chorób serca.

4. Daje korzyści w zakresie utrzymania zdrowia mózgu, oczu i nerwów

Pokarmy bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, jak kwas alfa-linolenowy, EPA i DHA, są pomocne w utrzymaniu mózgu, oczu i nerwów w optymalnym zdrowiu. W wyniku tego, olej lniankowy może chronić przed chorobami takimi jak otępienie, choroba Alzheimera, choroby oczu, zwyrodnienie plamki żółtej oraz uszkodzenia nerwowe, powodowane stanami zapalnymi. Zawarte w nim kwasy tłuszczowe omega-3 oraz naturalne przeciwutleniacze dają możliwość dają możliwość przeciwdziałania przedwczesnym procesom starzenia, nie tylko skóry, ale całego organizmu. Ponadto, zawarta w tłuszczu lniankowym witamina A jest niezbędna dla utrzymania prawidłowych funkcji wzroku, przyczyniając się do utrzymania prawidłowych funkcji fotoreceptorów siatkówki.

Olej z lnianki zawiera również cenną dla zdrowia lecytynę oraz witaminy z grupy B, które stanowią ważne wsparcie dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Wspomagają one procesy poznawcze, zwiększają zdolności do koncentracji, a także zapewniają lepsze samopoczucie i ograniczają ryzyko wystąpienia problemów psychicznych. Lecytyna znana jest również ze swego znacznego wpływu na prawidłowe funkcjonowanie pamięci i procesy uczenia.

Do listy cennych związków zawartych w oleju z lnianki dodać trzeba też

5. Można stosować go jako olej do masażu skóry

Olej rydzowy posiada także znaczne ilości witaminy E, która jest naturalnym przeciwutleniaczem i środkiem do naturalnej pielęgnacji skóry. Ponadto, składnik ten wpływa na dłuższą trwałość produktu i ogranicza procesy jełczenia tłuszczu. Podczas procesów pielęgnacyjnych pozwala skutecznie ograniczać niszczące działanie wolnych rodników, co ma niebagatelne znaczenie dla utrzymania pięknej skóry, ale także zdrowia całego organizmu. W 100 g produktu można znaleźć nawet 110 mg związków witaminowych z grupy E.

Olej z lnianki posiada ładny, łagodny aromat i dobrze się rozprowadza podczas zabiegu pielęgnacyjnego lub masażu. Oprócz zapewnienia skórze znacznej ilości witaminy E, dostarcza także cennych kwasów tłuszczowych. Dzięki temu doskonale nawilża i zabezpiecza przed przesychaniem, utrzymując zdrowszą i gładszą skórę. zawarta w nim witamina E również po spożyciu jest bardzo korzystna dla naszego zdrowia, ponieważ pomaga zapobiegać wielu chorobom, takim jak choroby serca i nowotwory.

6. Może być stosowany podobnie jak oliwa z oliwek, jako gorący olej do masażu skóry głowy

Ten wyjątkowy tłuszcz roślinny zapewnia naturalne odżywienie i pomaga pozbyć się suchości skóry, łupieżu i łuszczenia. Może także pomóc w utrzymaniu włosów miękkich i nawilżonych. Zawarte w nim przeciwutleniacze chronią przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. M.in. witamina A wykazuje znaczący wpływ na kondycję skóry głowy i włosów. Z tego względu warto włączyć olej z lnianki do codziennych zabiegów pielęgnacyjnych, zarówno dodając go do stosowanych kosmetyków, jak i spożywanych posiłków.

Zastosowania oleju lniankowego

Olej z lnianki może mieć wiele ciekawych zastosowań, z których najważniejsze to:

• Zdrowy olej spożywczy

W ostatnich latach widać wyraźnie, że rośnie zainteresowanie olejem rydzowym, jako zdrowym olejem spożywczym, również produktami specjalnie przeznaczonymi dla głębokiego smażenia. Tego typu produkt ma wyższą temperaturę spalania, niż oliwa z oliwek, olej kokosowy, olej rzepakowy, olej z pestek winogron, a także większość innych olejów spożywczych. Nie należy jednak w tym celu stosować produktów tłoczonych na zimno, gdyż zawierają one składniki, które znacznie szybciej ulegają spaleniu i tworzą się substancje toksyczne dla organizmu. Olej z lnianki charakteryzuje się orzechowym smakiem, który sprawia, że ​​doskonale nadaje się do smażonej żywności i innych przysmaków.

• Odnawialne biopaliwo

Olej z lnianki jest również źródłem energii, które może być wykorzystywane w celach przemysłowych. Badany jest pod kątem potencjału w zakresie masowej produkcji alternatywnego paliwa. W Japonii naukowcy przymierzają się do wykorzystania go do ekologicznej produkcji energii elektrycznej.

• Zdrowie zwierząt domowych

Olej lniankowy można również stosować jako suplement diety dla psów.

Nie są znane żadne istotne efekty uboczne działania oleju lniankowego. Warto pamiętać jednak, że podobnie jak w przypadku wszystkich innych produktów spożywczych, należy stosować go z umiarem.

Olej z lnianki – Informacje odżywcze

Olej z lnianki zapewnia wyjątkowe korzyści odżywcze. Większość zawartych w nim kwasów tłuszczowych to tłuszcze wielonienasycone (PUFA). Olej ten zawiera dobrze zrównoważony stosunek kwasów omega-3, omega-6 i omega-9:

• Omega-3 (alfa – linolenowy) – 35%,
• Omega-6 (kwas linolowy) –  17%,
• Omega-9 (kwas oleinowy) – 17%.

Olej rydzowy zawiera w znacznej ilości dość rzadki kwas tłuszczowy o nazwie gondoic, wynoszącej około 15%. Uznaje się, że ten rodzaj substancji ma zdolność poprawy ogólnego profilu lipidów w organizmie.

Zawartość kwasów tłuszczowych:

• Kwas gamma-linolenowegy – PUFA,
• Kwas stearynowy – 2,57% – SFA,
• Kwas palmitynowy – 6,43% – SFA,
• Kwas palmitoleinowy – 1, 5% – MUFA,
• Kwas oleinowy – 17,4% – MUFA,
• Kwas linolowy – 16,9% – PUFA,
• Kwasu alfa-linolenowy – 35,23% – PUFA,
• Kwas erukowy – 1,62% – MUFA,
• Kwas Gondoic – 14,9% – MUFA,
• Kwas behenowy – SFA,
• Kwas arachidowy – 1,24% – SFA.

MUFA – jednonienasycone kwasy tłuszczowe,
PUFA – wielonienasycone kwasy tłuszczowe,
SFA – nasycone kwasy tłuszczowe.

Olej z lnianki zawiera również wiele cennych fitosteroli, będących związkami aktywnymi, które zapewniają silne korzyści zdrowotne. Dzięki włączeniu go do regularnej diety istnieje  większa możliwość utrzymywania zdrowego mózgu i zmniejszania ryzyka rozwoju chorób pogarszających funkcje poznawcze, takich jak Alzheimer czy starcza demencja.

Brassikasterol – sterol, który znajduje się także w gorczycy i rzepaku.

Kampesterol – Zapobiega zapaleniu wywołanym uszkodzeniem chrząstki i pomocny w leczeniu zapalenia stawów.

Stigmasterol – silny przeciwutleniacz, który obniża poziom cholesterolu i glukozy we krwi.

Sitosterol – obniża poziom cholesterolu we krwi.

Δ5-awenasterol – powszechny w wielu produktach spożywczych.

Wiadomo, że olej rydzowy zawiera duże ilości witaminy E, a zasadniczo szerokie spektrum jej postaci, co jest bardzo korzystne z żywieniowego punktu widzenia.

Jak przechowywać olej z lnianki?

Dobre proporcje kwasów tłuszczowych oraz obecność witaminy E sprawiają, że produkt tego typu można dość długo przechowywać, bez utraty jego właściwości. Warto jednak zadbać o ochronę przed światłem słonecznym i nie przechowywać go w temperaturze powyżej 20°C. Generalnie oczyszczony olej z lnianki jest bardzo odporny na jełczenie i utlenianie, a jego trwałość zwykle wynosi 18-24 miesięcy. Produkty tłoczone na zimno należy przechowywać w niższych temperaturach – ok. 6-10°C, a ich trwałość wynosi ok. 6 miesięcy.

Domowe zastosowanie oleju rydzowego

Smak oleju można określić jako dość nietypowy, jednak interesujący. Znaleźć w nim można ziemistą i korzenną nutę, z dodatkiem cebuli lub orzechów, a także lekką goryczkę. W kuchni często polecany jest jako:

• dodatek do dressingów sałatkowych,
• zdrowa i smaczna baza do różnego rodzaju marynat,
• zdrowy dodatek do kasz, makaronów i ziemniaków,
• dodatek do sosów i zup.

Oczyszczony olej lniankowy ma dość wysoką temperaturę dymienia, wynoszącą ok. 246°C, która może być wyższa wyższa od popularnej oliwy, oleju kokosowego, oleju rzepakowego, oleju z pestek winogron i większości innych olejów kuchennych. Dlatego można go używać do głębokiego smażenia i pieczenia. Nie należy jednak podgrzewać nieoczyszczonego oleju tłoczonego na zimno.

W domowej kosmetyce często stosuje się go jako jeden ze składników kremów, odżywek do włosów, mydła oraz maści.

Źródła

The Effect of Dietary Camelina sativa Oil or Cake in the Diets of Broiler Chickens on Growth Performance, Fatty Acid Profile, and Sensory Quality of Meat. Animals (Basel). 2019 Sep 27;9(10). pii: E734. doi: 10.3390/ani9100734.

Camelina sativa Oil, Fatty Fish, and Lean Fish Do Not Markedly Affect Urinary Prostanoids in Subjects with Impaired Glucose Metabolism. Lipids. 2019 Aug;54(8):453-464. doi: 10.1002/lipd.12176. Epub 2019 Jul 1.

Expression of a Lychee PHOSPHATIDYLCHOLINE:DIACYLGLYCEROL CHOLINEPHOSPHOTRANSFERASE with an Escherichia coli CYCLOPROPANE SYNTHASE Enhances Cyclopropane Fatty Acid Accumulation in Camelina Seeds. Plant Physiol. 2019 Jul;180(3):1351-1361. doi: 10.1104/pp.19.00396. Epub 2019 May 13.

Comparative analysis of selected bioactive components (fatty acids, tocopherols, xanthophyll, lycopene, phenols) and basic nutrients in raw and thermally processed camelina, sunflower, and flax seeds (Camelina sativa L. Crantz, Helianthus L., and Linum L.). J Food Sci Technol. 2019 Sep;56(9):4296-4310. doi: 10.1007/s13197-019-03899-z. Epub 2019 Jul 19.

The effect of different sources of fish and camelina sativa oil on immune cell and adipose tissue mRNA expression in subjects with abnormal fasting glucose metabolism: a randomized controlled trial. Nutr Diabetes. 2019 Jan 9;9(1):1. doi: 10.1038/s41387-018-0069-2.

Feeding Canola, Camelina, and Carinata Meals to Ruminants. Animals (Basel). 2019 Sep 20;9(10). pii: E704. doi: 10.3390/ani9100704.

Postprandial incorporation of EPA and DHA from transgenic Camelina sativa oil into blood lipids is equivalent to that from fish oil in healthy humans. Br J Nutr. 2019 Jun;121(11):1235-1246. doi: 10.1017/S0007114519000825. Epub 2019 Apr 12.

Mapping quantitative trait loci for seed traits in Camelina sativa. Theor Appl Genet. 2019 Sep;132(9):2567-2577. doi: 10.1007/s00122-019-03371-8. Epub 2019 Jun 8.